40. rocznica protestu głodowego w Bieżanowie

Czterdzieści lat temu, 19 lutego 1985 roku, środowiska opozycyjne i niepodległościowe zainicjowały rotacyjną głodówkę w Bieżanowie. Była to forma sprzeciwu wobec nasilających się represji wymierzonych w działaczy Solidarności oraz Kościoła.

Akcja na terenie kościoła Narodzenia NMP w Bieżanowie został przeprowadzony w dniach 19 lutego – 31 sierpnia 1985 r. z inspiracji Radosława Hugeta, jednego z założycieli Inicjatywy Obywatelskiej w Obronie Praw Człowieka Przeciw Przemocy.

Bezpośrednią przyczyną głodówki było aresztowanie w Gdańsku działaczy „Solidarności”, m.in. Andrzeja Gwiazdy (16 grudnia 1984 r.) za próbę złożenia kwiatów pod pomnikiem Ofiar Grudnia oraz Adama Michnika, Władysława Frasyniuka i Bogdana Lisa (13 lutego 1985 r.) pod zarzutem udziału w konspiracyjnym posiedzeniu Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej „Solidarności”, a także wydalenie z kraju Seweryna Blumsztajna, skazanie Józefa Piniora i rozpętanie kampanii nienawiści przeciwko księżom.

W wydanym na początku protestu oświadczeniu domagano się wolności słowa, zaprzestania ataków na Kościół i prześladowania kapłanów, uwolnienia więźniów politycznych, zaprzestania aresztowań i wydawania wyroków za przekonania, bicia zatrzymanych, wyrzucania z pracy z powodów politycznych, kary banicji.

Po ostrej interwencji władz i kurii protest został przeniesiony ze świątyni do zabudowań parafialnych. Protestujących ugościł i objął opieką duszpasterską ks. Adolf Chojnacki. Uczestnicy protestu byli inwigilowani. Dniem i nocą funkcjonariusze SB fotografowali wchodzących i wychodzących z pomieszczeń służących za miejsce głodówki.

Początkowo w proteście wzięło udział osiem osób: Anna Galus, Bożena i Radosław Hugetowie, Mieczysław Majdzik, Agata Michałek, Piotr Świder, Witold Toś i Anna Walentynowicz. Planowano, iż głodówka będzie trwać tydzień lub nieco dłużej, jednak w wyniku szerokiego społecznego odzewu i napływu chętnych, trwała 194 dni z udziałem ponad 370 osób z około 65 miejscowości. Najliczniejsza grupa (73 osoby) przybyła z Wrocławia.

Uczestnicy protestu byli w różnym wieku i wywodzili się z różnych środowisk. Dużą grupę stanowili byli żołnierze Polski Podziemnej, działacze podziemia antykomunistycznego z lat 40. i 50. XX wieku oraz byli więźniowie polityczni. Głodówkę prowadzono rotacyjnie – każdy uczestnik minimum trzy dni. Najdłużej (trzy tygodnie) głodowała Bronisława Gadek z Nowej Huty.

W czasie protestu, na podstawie Testamentu Polski Walczącej z 1941 r., opracowano „Zarys Programu Nowej Polski” –odczytany 1 lipca przez ks. Chojnackiego podczas mszy. 21 lipca odsłonięto i poświęcono tablicę upamiętniającą ofiary zbrodni katyńskiej, a 22 lipca w uroczystym pochodzie zaniesiono na cmentarz ziemię z pól bitewnych i miejsc straceń. Systematycznie odbywały się też odczyty na temat „białych plam” w polskiej historii oraz patriotyczne przedstawienia poetyckie.

W 40. rocznicę rozpoczęcia protestu na elewacji kościoła Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (ul. ks. Popiełuszki 35) odsłonięta zostanie 22 lutego 2025 r. tablica pamięci, ufundowana przez krakowski oddział IPN.