Ciąża bliźniacza to najczęściej występująca ciąża mnoga, czyli sytuacja, w której w brzuchu mamy rozwija się nie jedno, ale dwoje dzieci.
Do ciąży bliźniaczej dochodzi, gdy zygota dzieli się na dwa embriony lub gdy w brzuchu mamy powstają dwie zygoty.
Większy brzuch, większe ryzyko wad rozwojowych, zagrożenie wcześniejszym porodem – dowiedz się, z czym wiąże się ciąża bliźniacza.
Ciąża bliźniacza
Ciąża bliźniacza jest najczęstszym rodzajem ciąży mnogiej – w Polsce występuje raz na około 80 porodów. Polega na tym, iż w macicy kobiety ciężarnej rozwijają się dwa płody. Ciąża bliźniacza to ciąża podwyższonego ryzyka, choćby dlatego, iż na każdym jej etapie trzeba monitorować nie jedno – ale dwa serca, nie jeden – ale dwa kręgosłupy itd. W jej przebiegu występują specyficzne problemy, które wymagają stałej kontroli i monitorowania przez lekarza.
Ciąża bliźniacza – objawy
Każda ciąża mnoga, a taką jest właśnie ciąża bliźniacza, wykryta może być już podczas pierwszego badania USG, kiedy to lekarz widzi na monitorze aparatu dwa pęcherzyki płodowe i słyszy podwójny ton serca. O ciąży bliźniaczej świadczyć może również wysoko położone dno macicy. Także sama kobieta może już wcześniej domyślać się, iż jest w ciąży bliźniaczej, dokuczają jej bowiem:
intensywniejsze objawy ciąży, takie jak silniejsze nudności i wymioty, szybsze męczenie się, żylaki oraz obrzęki
niebolesne skurcze macicy
nadmierny przyrost masy ciała
odczuwanie ruchów dziecka w różnych częściach macicy w tym samym czasie.
Ciąża bliźniacza – rodzaje
Wyróżnia się dwa rodzaje ciąż mnogich:
Ciąża monozygotyczna (jednojajowa) – gdy jedno zapłodnione jajo dzieli się na dwie oddzielne komórki. W efekcie powstają dwa embriony, dwie osobne, ale genetycznie identyczne jednostki. Bliźnięta jednojajowe są tej samej płci. Ciąża monozygotyczna jest bardzo rzadka – stanowi 0,4 % wszystkich ciąż.
W zależności od dnia podziału można wyróżnić następujące rodzaje ciąż jednojajowych:
przed 4 – dwukosmówkowa i dwuowodniowa;
4-7 – jednokosmówkowa i dwuowodniowa;
powyżej 7 – jednokosmówkowa i jednoowodniowa – występuje najrzadziej (1-2% wszystkich ciąż mnogich, 3-4% ciąż jednokosmówkowych).
Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaleca określenie owodniowości i kosmówkowości ciąży bliźniaczej do 10 tygodnia. jeżeli jednak kobieta ma wykonane badanie USG później, bliźniaki jednojajowe są tej samej płci i nie ma możliwości na dokładne określenie kosmówkowości – ciążę traktuje się jako jednokosmówkową.
Ciąża dizygotyczna (dwujajowa) – gdy dwa jaja zostaną zapłodnionych przez dwa plemniki. W efekcie powstają dwie oddzielne i genetycznie różne jednostki. Są ze sobą spokrewnione tak, jak rodzeństwo z dwóch różnych ciąż. Każde z bliźniąt ma własne łożysko i własny worek owodniowy. Bliźnięta dwujajowe mogą być oczywiście różnej płci.
Jak zajść w ciążę bliźniaczą?
Nie ma żadnej metody, dzięki której można zajść w ciążę bliźniaczą na życzenie. Ciąża bliźniacza prawdopodobnie jest po prostu dziełem przypadku. Nie mają tu znaczenia żadne czynniki środowiskowe ani zdrowotne, choć może, w pewnym stopniu – genetyczne. Wiadomo bowiem, iż prawdopodobieństwo urodzenia bliźniąt wzrasta, kiedy w rodzinie jednego z rodziców występowały już ciąże mnogie.
W przypadku natomiast bliźniąt dwujajowych – istnieje udowodniona genetyczna predyspozycja do ciąż dwujajowych w tej samej rodzinie, dziedziczona w linii matczynej i tylko przez dziewczynki. Zdarza się także, iż u kobiet po leczeniu niepłodności, szczególnie po indukcji owulacji lub po zapłodnieniu in vitro, częściej występuje ciąża bliźniacza.
Przebieg ciąży bliźniaczej tydzień po tygodniu
Oto jak tydzień po tygodniu, wygląda przebieg ciąży bliźniaczej:
5-8 tydzień ciąży – tworzą się organy wewnętrzne oraz zawiązki kończyn, zaczyna bić serce
9-12 tydzień ciąży – rozwijają się narządy płciowe, wykształcają się palce, uszy, a choćby powieki, funkcjonują już nerki
13-16 tydzień ciąży – powstają rysy twarzy, płody odbierają już bodźce zewnętrzne i na nie reagują, a mama zaczyna czuć ruchy maluszków
17-20 tydzień ciąży – ciała dzieci pokrywa maź płodowa, mózg rozwija się bardzo intensywnie, powstają połączenia między neuronami
21-24 tydzień ciąży – płuca rozpoczynają produkcję surfaktantu chroniącego je przed zapadnięciem się, od 24 tygodnia dzieci mają szansę na przeżycie poza macicą mamy
25-28 tydzień ciąży – dzieci otwierają oczy po raz pierwszy i zaczynają śnić, mogą słyszeć dźwięki dochodzące z zewnątrz, zaczyna im się już robić ciasno w macicy
29-32 tydzień ciąży – dzieci rosną, rozwijają się, ich narządy nabierają dojrzałości
33-36 tydzień ciąży – dzieci przyjmują pozycję do porodu, mają już włoski, brwi i rzęsy, a pod skórą gromadzą tkankę tłuszczową
36-40 tydzień ciąży – maluszki są już prawie gotowe do życia poza macicą mamy i jeżeli teraz się urodzą, raczej nie będą wymagały żadnej interwencji ani hospitalizacji, a może choćby nie trafią do inkubatorów.
Ciąża bliźniacza – komplikacje i zagrożenia
Ciąża bliźniacza obarczona jest dużo większym ryzykiem niż pojedyncza. Oznacza to, iż przyszła mama musi częściej – na pewno co najmniej co 3-4 tygodnie – kontrolować swój stan zdrowia i przebieg ciąży, by lekarz mógł w porę wykryć ewentualne komplikacje. Z ciążą bliźniaczą wiąże się wyższe ryzyko:
przedwczesnego porodu – prawie połowa wszystkich ciąż bliźniaczych kończy się przed 37. tygodniem, a przeciętny czas trwania ciąży to 35 tygodni
niskiej masy urodzeniowej dzieci (bliźnięta ważą zwykle mniej niż 2500 g) oraz innych powikłań, takich jak np. zaburzenia przepływu krwi w łożysku
rozbieżnego wzrostu bliźniąt
zapętleń na sznurach pępowinowych
chorób genetycznych
cukrzycy ciążowej.
W ciążach bliźniaczych częściej dochodzi do uszkodzenia mózgu u jednego lub obu dzieci. Bliźniaki jednojajowe mają tendencję do dzielenia się w sposób nieprawidłowy, co może prowadzić do powstania różnych wad rozwojowych. Czasem zdarza się też tak, iż jedno dziecko otrzymuje większą ilość krwi niż drugie.
Za ciążę bliźniaczą obarczoną najwyższym ryzykiem uważa się ciążę jednokosmówkową i jednoowodniowa, bardzo wysokim – jednokosmówkową i dwuowodniową, a wysokim – dwuowodniową i dwukosmówkową.
Badania w ciąży bliźniaczej
Mamy spodziewające się bliźniąt powinny regularnie robić wszystkie badania, w tym badania prenatalne, takie jak amniopunkcja lub biopsja kosmówki, mająca na celu wykrycie ewentualnych chorób genetycznych. Powinny częściej wykonywać badania USG, żeby stale monitorować wzrost i rozwój każdego z dzieci, w razie, gdyby potrzebna była jakaś interwencja. Ze względu na wyższe ryzyko cukrzycy ciążowej, muszą także regularnie badać poziom cukru we krwi oraz wykonywać testy obciążenia glukozą w celu wczesnego wykrycia cukrzycy ciążowej.
Brzuch w ciąży bliźniaczej
Kobieta w ciąży bliźniaczej od samego początku ma nadmiernie duży brzuch. Z tego też względu trzeci trymestr ciąży bywa dla przyszłych mam wyjątkowo niekomfortowy. Tak duży ciężar, który muszą dźwigać, sprzyja bólom kręgosłupa, a także powstawaniu żylaków. Wiele kobiet w ciążach bliźniaczych ma też problemy ze snem, ponieważ duży brzuch utrudnia choćby leżenie, nie mówiąc już o znalezieniu wygodnej pozycji do spania.
Duży brzuch to także trudności związane ze schylaniem się, a choćby ubieraniem, zakładaniem butów. Kobiety w ciąży bliźniaczej mają zwykle problemy natury jelitowej, ich narządy są bardzo poprzesuwane. Zwykle jedzą częściej, ale mniejsze porcje, bo dzieci uciskają żołądek. Pod koniec ciąży przyszła mama dwóch maluszków często ma problemy z oddychaniem, a każda wypowiedź powoduje, iż zaczyna sapać.
Poród w ciąży bliźniaczej
Bliźnięta rodzą się zwykle wcześniej niż dzieci z pojedynczych ciąż. Statystycznie, aż 60 proc. z nich przed 37. tygodniem ciąży (poród w przypadku ciąży bliźniaczej jednojajowej jednoowodniowej i jednokosmówkowej choćby przed 34. tygodniem). Często w przypadku ciąż bliźniaczych stosuje się cesarskie cięcie, ale nie jest to regułą.
Jeżeli dzieci są dobrze ułożone, nie ma przeciwwskazań do porodu naturalnego, jednak do jego przeprowadzenia konieczny jest aparat KTG z możliwością monitorowania 2 płodów jednocześnie i kontrola USG w trakcie porodu.
