Stan zapalny jest naturalną reakcją organizmu, kiedy coś niepokojącego zaczyna się w nim dziać. Może dotyczyć różnych układów i narządów – także stawów. Ból stawów stanowi częsty symptom wielu przypadłości, dlatego trudno jednoznacznie wskazać, jaka jest jego przyczyna. Poznaj inne charakterystyczne objawy i dowiedz się, jak rozpoznać zapalenie stawów oraz kiedy zgłosić się do lekarza.
Przyczyny zapalenia stawu
Zapalenie stawów może mieć wiele przyczyn. Do najczęstszych należą urazy, takie jak skręcenia lub złamania, które prowadzą do podrażnienia tkanek stawowych. [1] W takich przypadkach stan zapalny jest reakcją obronną organizmu, mającą na celu naprawę uszkodzeń. [2] Innym powodem zapalenia mogą być przewlekłe przeciążenia stawów, np. w wyniku nadmiernego wysiłku fizycznego lub niewłaściwej postawy ciała.
Z kolei choroby autoimmunologiczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów [3], powodują, iż układ odpornościowy atakuje zdrowe komórki w stawie, wywołując stan zapalny. Zapalenie mogą spowodować także zakażenia bakteryjne [4] oraz choroby, np. młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów. [5] Jak objawiają się te przypadłości?
Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest chorobą przewlekłą o charakterze autoimmunologicznym. Układ odpornościowy atakuje w niej własne tkanki, głównie błonę maziową wyściełającą wnętrze stawu.
Objawy zwykle rozwijają się stopniowo. Na początku pojawia się ból i sztywność stawów – najczęściej drobnych stawów rąk i stóp. Charakterystyczna dla RZS jest poranna sztywność stawów, która utrzymuje się powyżej godziny i ustępuje dopiero po „rozruszaniu się”. Stawy stają się obrzęknięte, tkliwe i gorące. Z czasem może dochodzić do ich deformacji i ograniczenia zakresu ruchu.
Poza objawami stawowymi mogą występować objawy ogólne – przewlekłe zmęczenie, osłabienie, stany podgorączkowe oraz utrata apetytu i masy ciała. RZS nieleczony może prowadzić do trwałego uszkodzenia stawów i niepełnosprawności. [3]
Objawy infekcyjnego (septycznego) zapalenia stawu
Infekcyjne, czyli septyczne zapalenie stawu, to ostry i groźny stan zapalny wywołany przez bakterie (rzadziej wirusy lub grzyby), które bezpośrednio wniknęły do wnętrza stawu.
Choroba zaczyna się nagle i gwałtownie. Pojawia się silny, narastający ból w jednym stawie, zwykle dużym – np. kolanowym lub biodrowym. Staw jest wyraźnie obrzęknięty, gorący i zaczerwieniony. Ruchy są bardzo bolesne lub wręcz niemożliwe. Stanowi zapalnemu towarzyszy gorączka, dreszcze i ogólne pogorszenie samopoczucia. To stan wymagający pilnej interwencji lekarskiej i leczenia szpitalnego. [4]
Reaktywne zapalenie stawów – objawy
Reaktywne zapalenie stawów to odpowiedź organizmu na przebyte zakażenie – zwykle jelitowe lub układu moczowo-płciowego. Stan zapalny nie jest bezpośrednio wywołany przez drobnoustroje w stawie, ale przez reakcję układu odpornościowego na infekcję. Objawy pojawiają się choćby do kilku tygodni po niej.
Zapalenie obejmuje zwykle jeden lub kilka dużych stawów kończyn dolnych, najczęściej kolano, staw skokowy lub biodrowy. Pojawia się wówczas ból, obrzęk, ocieplenie stawu oraz ograniczenie jego ruchomości. Dodatkowo mogą wystąpić objawy spoza układu ruchu, m.in. zapalenie spojówek, zmiany skórne (np. na dłoniach, podeszwach stóp), nadżerki w jamie ustnej lub w okolicach narządów płciowych. Choroba może mieć charakter nawrotowy, ale nie prowadzi do trwałego zniszczenia stawów, jeżeli jest odpowiednio leczona. [6]
Jak rozpoznać objawy młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów?
Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS) to przewlekła choroba zapalna o nieznanej przyczynie, która pojawia się u dzieci i młodzieży. Może przebiegać w różnych postaciach, ale zawsze wiąże się z zapaleniem stawów. Objawy obejmują przede wszystkim ból stawów, ich obrzęk i ograniczenie ruchomości. Dziecko może unikać ruchu, kuleć lub niechętnie używać chorej kończyny. Typowa jest także poranna sztywność, którą można zauważyć jako trudność w poruszaniu się zaraz po przebudzeniu. Czasami dochodzi do przykurczów stawowych lub zmian w postawie ciała.
Poza objawami stawowymi mogą wystąpić również objawy ogólnoustrojowe – gorączka, wysypka, powiększenie węzłów chłonnych, a choćby zapalenie spojówek. Wczesne rozpoznanie i leczenie mają duże znaczenie dla uniknięcia trwałych uszkodzeń i niepełnosprawności.
Diagnostyka zapalenia stawu
Rozpoznanie zapalenia stawu zwykle wymaga konsultacji z lekarzem. Podstawą diagnozy jest wywiad medyczny oraz badanie fizykalne, podczas którego lekarz ocenia stan stawu, jego ruchomość, bolesność i obecność obrzęku. W zależności od podejrzewanej przyczyny zapalenia – specjalista może zlecić dodatkowe badania, np. laboratoryjne, obrazowe. [1]
Leczenie zapalenia stawu
Leczenie zapalenia stawów zależy od przyczyny i nasilenia objawów. W przypadku zapalenia wywołanego urazem lub przeciążeniem wystarczające może być zastosowanie odpoczynku, zimnych okładów oraz leków przeciwzapalnych, które łagodzą ból i zmniejszają obrzęk. [1] Preparaty te powinny zawierać substancje z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), takie jak diklofenak, ibuprofen czy naproksen. [3] Mogą mieć postać tabletek do stosowania doustnego albo środków do użytku zewnętrznego, jak np. 4Flex PureGel. To produkt, którego substancja czynna – naproksen – wskazana jest do stosowania w łagodzeniu bólu mięśniowo-stawowego oraz w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów. [7]
W bardziej zaawansowanych przypadkach, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, stosuje się leki modyfikujące przebieg choroby, które pomagają spowolnić uszkodzenia stawów i poprawić jakość życia. [3] W przypadku zapaleń wywołanych infekcjami, konieczne może być zastosowanie antybiotyków lub leków przeciwzapalnych w celu zwalczania drobnoustrojów. [4] Często stosuje się także fizjoterapię, której celem jest przywrócenie pełnej funkcji stawu oraz zapobieganie jego sztywności. [3,4,6]
Artykuł na zlecenie marki 4flex.
Źródła
[1] Zofia Guła, Mariusz Korkosz, Ból stawów: przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/64576,bol-stawow [Dostęp online: 11.04.2025]
[2] Barbara Kościelniak-Merak, Przemysław Tomasik, Wskaźniki stanu zapalnego, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/badania-laboratoryjne/218108,wskazniki-stanu-zapalnego [Dostęp online: 11.04.2025]
[3] Zofia Guła, Mariusz Korkosz, Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS): przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/63732,reumatoidalne-zapalenie-stawow [Dostęp online: 11.04.2025]
[4] Wiercińska M., Infekcyjne (septyczne) zapalenie stawów, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/140769,infekcyjne-septyczne-zapalenie-stawow [Dostęp online: 11.04.2025]
[5] Dąbkowska, K., Wojdas, M., & Winsz-Szczotka, K. (2019). Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów–postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne. Farm Pol, 75(1), 34-43.
[6] Wiercińska M., Reaktywne zapalenie stawów (zespół Reitera), Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/142790,reaktywne-zapalenie-stawow-zespol-reitera [Dostęp online: 11.04.2025]
[7] 4Flex PureGel – żel, Medycyna Praktyczna – baza leków: https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/99116,4Flex-PureGel-zel [Dostęp online: 15.04.2025]
Artykuł sponsorowany
