Ostatnie lata za sprawą błyskawicznego rozwoju sztucznej inteligencji sprawiły, iż otwarcie mówi się o tym, iż w tej chwili przyszło nam żyć w czasach, które porównywane są do epoki wielkich odkryć, czy rewolucji przemysłowej. Już dziś mamy do czynienia z rzeczywistością w której mocarstwa rywalizują nie o ropę, a półprzewodniki, w dolinie krzemowej realizowane są pracę nad AGI, a chat GPT przeszedł test Turinga. Jednakże przez cały czas kontrolę nad ową technologią, zasobem informacji i sposobami ich użycia ma człowiek, co sprawia, iż kompetencje cyfrowe stają się fundamentem rozwoju gospodarczego, społecznego i osobistego. Ich rosnące znaczenie wynika z dynamicznego postępu technologicznego, który determinuje wiele aspektów naszego życia. Czym zatem są owe kompetencje?
ZOBACZ TAKŻE: Ojczyzna na wygnaniu. Polskie państwo na uchodźstwie po 1945 roku
Kompetencje cyfrowe obejmują umiejętność korzystania z nowoczesnych technologii, zrozumienie informacji cyfrowej, krytyczne myślenie, efektywne rozwiązywanie problemów w uczeniu się, pracy i aktywnościach związanych z życiem społecznym. Należy tutaj podkreślić, że umiejętności te nie ograniczają się jedynie do podstawowej obsługi sprzętów komputerowych, czy programów, jest to także umiejętności korzystania z danych i informacji, umiejętności porozumiewania się i współpracy, tworzenie treści cyfrowych, programowanie, kompetencje związane z cyberbezpieczeństwem. Rysuje nam to obraz człowieka, który musi posiadać szeroką wiedzę i zdolności, aby odnajdować się w nowej, cybernetycznej rzeczywistości.
Geneza tych kompetencji sięga rozwoju internetu oraz czasów w których urządzenia cyfrowe stały się powszechnie dostępne. Szybko okazało się, jak duży potencjał tkwi w umiejętnym wykorzystaniu społecznych kompetencji poruszania się, w cyberprzestrzeni. Możliwości te zostały dostrzeżone nie tylko przez biznes i rynek prywatny, ale również przez sferę publiczną i w niektórych państwach stały się jednym z głównych filarów budowania strategii narodowej.
By odpowiedzieć sobie na pytanie postawione w tytule artykułu należałoby się przyjrzeć krajom o rozwiniętych kompetencjach cyfrowych i inicjatywach realizowanych w ramach włączenia tychże w rozwój potencjału państwowego. Fenomenem w tej dziedzinie w obszarze europejskim jest Estonia, która dzięki swojemu długofalowemu projektowi e–Estonia zajmuje czołowe miejsce w e-administracji. Po ponad 20 latach realizacji celów założonych w programie Estończycy zbudowali system, który umożliwia załatwienie 99% spraw urzędowych online, co przekłada się na ogromne oszczędności czasu i efektywności świadczonych usług. Pozostając w naszym obszarze geograficznym na uwagę zasługuję również Finlandia, która od wielu lat zajmowała pierwsze miejsce w indeksie DESI (ang. Digital Economy and Society Index – Indeks gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego), który powstał w 2014 roku. Został stworzony na zlecenie Komisji Europejskiej jako narzędzie monitorujące wskaźniki postępu cyfrowego państw członkowskich UE? Na szczególną uwagę w fińskiej strategii zasługuję program Koulutus 2020, który koncentruje się na wykorzystaniu technologii w procesie nauczania, co skutkuje rozwijaniem umiejętności cyfrowych uczniów już na etapie edukacji wczesnoszkolnej, oswajając ich z funkcjonowaniem w cyberświecie.
W ujęciu globalnym zgodnie z Indeksem Cyfryzacji Gospodarki (ang. Digital Intelligence Index) opracowanym przez The Fletcher School na Uniwersytecie Tufts, w strategicznym partnerstwie z Mastercard pierwsze miejsce zajął Singapur, który dzięki budowaniu swojego potencjału w oparciu o kompetencje cyfrowe, stał się liderem, przyciągając tym samym duże firmy takie jak Siemens, które fizycznie inwestują w swoją infrastrukturę w rzeczonym kraju. Na uwagę zasługuje też działalność Singapuru podejmowana w sferze usług publicznych. Program Smart Nation Initiative jest inicjatywą skupiająca się na zapewnieniu obywatelom dostępu do usług online rządu, zwiększając komfort i efektywność życia mieszkańców owego państwa.
Aktualny dane pochodzące z Eurostatu wskazują iż tylko 44% Polaków posiada podstawowe umiejętności cyfrowe, gdy średni wskaźnik dla całej Unii Europejskiej wynosi 56%. Nieco lepiej wygląda wskaźnik posiadanych zaawansowanych kompetencji cyfrowych, który wynosi w Polsce 21%, analogicznie w Unii wskaźnik ten utrzymuje się na poziomie 26%. Dodatkowo zgodnie z badania Randstad, już 30% pracowników ma zawodowo kontakt z Al i automatyzacją miejsc pracy. Statystyki te jasno pokazują jak duża luka w tym zakresie istnieje w naszym społeczeństwie. Jednocześnie jest to jasny sygnał wskazujący na potrzebę dalszego rozwoju i zdecydowanego, dynamicznego wsparcia w tej dziedzinie.
Uzupełnienie rzeczonej luki stanowi nie tylko duże wyzwanie dla rynku prywatnego pracodawców, ale przede wszystkim jest to problem z którym musi się zmierzyć aparat publiczny w kontekście rozwoju gospodarczego. W związku z tym, w Polscę administracja podejmuje inicjatywy o których należałoby wspomnieć. Jedną z największych jest Program Rozwoju Kompetencji Cyfrowych, który zakłada rozwój edukacji cyfrowej, zapewnienie każdemu możliwości rozwoju owych kompetencji, wsparcie kompetencji cyfrowych osób pracujących, rozwój zaawansowanych kompetencji cyfrowych, wzmocnienie zarządzania i koordynacji działań w zakresie rozwoju kompetencji cyfrowych. Zgodnie z jego założeniami W do 2030 roku w szkoleniach ma wziąć udział ponad 1,5 mln obywateli, w tym ponad 4 000 pracowników MŚP 270 tysięcy nauczycieli wszystkich poziomów nauczania, także akademickich oraz innych edukatorów, 77 tysięcy pracowników administracji publicznej szczebla rządowego i 124 tys. samorządowego oraz około 40 000 pracowników kultury. Co ma spowodować, iż około 80% mieszkańców Polski będzie posiadać co najmniej podstawowe kompetencje cyfrowe, a 40% z nich będzie posiadać zaawansowane kompetencje cyfrowe.. Należy również wspomnieć o stale rozwijającym się sektorze e-usług w ramach którego dostępnych jest kilkaset platform takich jak np. Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (ePUAP), Platforma Usług Elektronicznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (PUE ZUS), portal obywatel.gov.pl, portal biznes.gov.pl dzięki którym większość spraw można załatwić elektronicznie. Jednym z najciekawszych projektów który powstał w ramach rozwoju tego sektora jest aplikacja mObywatel, która pozwala na posiadanie i posługiwanie się dokumentami takimi jak dowód osobisty, czy prawo jazdy przy pomocy rzeczonej aplikacji. Należy również wspomnieć o projekcie Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej zakładającej stworzenie sieci dostępu do Internetu łączącej wszystkie szkoły w Polsce (ok. 30,5 tys.). OSE jest siecią wirtualną opartą na istniejącej infrastrukturze szerokopasmowej. W chwili obecnej około 90% szkół, zostało już objętych tym projektem.
ZOBACZ TAKŻE: Ojczyzna w dyskursie politycznym Zjednoczonej Prawicy w kampanii wyborczej w 2023 roku
Czy w związku z tym kompetencje cyfrowe mogą stać się element budowania narodowej strategii rozwoju? Jak pokazują przykłady Singapuru, Finlandii czy Estonii wpisanie rozwoju kompetencji cyfrowych w strategię rozwoju kraju niesie ze sobą szereg korzyści. Przede wszystkim pozwala na wzrost konkurencyjności gospodarczej na rynkach międzynarodowych, poprzez lepsze wykorzystanie nowoczesnych technologii i cyfrowych narzędzi w biznesie. Dodatkowo posiadanie umiejętności cyfrowych przekłada się na możliwość tworzenia nowych usług opartych na technologiach cyfrowych, co przekłada się na dywersyfikację gospodarki.. Jedną z największych korzyści płynących z położenie nacisku na rozwój kompetencji cyfrowych jest znaczące poprawić jakość nauczania i szybki dostęp do rozległej wiedzy na wszystkich szczeblach edukacyjnych. Biorąc to pod uwagę, również nasza władza publiczna na trwałe powinna wpisać w narodową strategię rozwoju dynamiczne, trwałe i sukcesywne budowanie kompetencji cyfrowych. Aby maksymalnie wykorzystać szansę, którą daje posiadanie przez społeczeństwa rzeczonych umiejętności, Polska powinna skupić się na edukacji cyfrowej na wszystkich poziomach:
- Kontynuacja i rozwój programów edukacyjnych skierowanych do szkół oraz uczelni, integrujących narzędzia cyfrowe w proces nauczania, co stanowić będzie podstawę budowania silnych kompetencji cyfrowych w społeczeństwie.
- Wsparcie inicjatyw sektora prywatnego: Zachęcanie firm do inwestycji w rozwój umiejętności cyfrowych pracowników, poprzez zachęty podatkowe lub subsydia, może sprzyjać rozwojowi innowacyjności w sektorze biznesowym.
- Stworzenie infrastruktury cyfrowej: Kontynuacja inwestycji w rozwój infrastruktury cyfrowej, w tym szerokopasmowego Internetu.
Jest to kluczowa dla zapewnienia dostępności do nowoczesnych technologii w całym kraju. Rozwój kompetencji cyfrowych stanowi integralną część dzisiejszego społeczeństwa, decydując o jego sukcesie gospodarczym, innowacyjności i postępie edukacyjnym. Mimo postępu i intensywnych prac, dane wskazują, że istnieje margines do poprawy, jednakże perspektywy Polski w zakresie kompetencji cyfrowych są obiecujące. Integrowanie umiejętności cyfrowych na wszystkich poziomach edukacji, rozwój infrastruktury cyfrowej oraz wsparcie dla innowacyjności w sektorze prywatnym to najważniejsze elementy które powinny się znaleźć w naszej narodowej strategii rozwoju. Przejście od dostępu do technologii cyfrowych do ich efektywnego wykorzystania stanowią niemałe wyzwanie, ale także szansę na zwiększenie konkurencyjności gospodarczej kraju i mogą w tym zakresie decydować o naszej pozycji na arenie międzynarodowej w nieodległej przyszłości.
fot. Pexels
