Rozpatrując problem należy wziąć pod uwagę następujące czynniki:
- Aspekt psychologiczny – Podczas spożywania posiłków ważna jest atmosfera przy stole. Zastanówmy się najpierw, jaka panuje w naszym domu. Czy zmuszamy dziecko do jedzenia? Czy przelewamy na nie swoje troski i lęki? Czy zachowanie dziecka nie jest sposobem zwrócenia na siebie uwagi? Może potrzebuje ono wsparcia w innej sferze życia lub/i po prostu domaga się atencji rodzica… Psychologicznych aspektów jest wiele i wszystkie powinniśmy wziąć pod uwagę.
- Złe nawyki żywieniowe w rodzinie – Pamiętajmy, iż to my dorośli decydujemy, co jest dostępne w naszej kuchni. To my wybieramy produkty spożywcze. jeżeli w domu będą dostępne różnego rodzaju wysoko przetworzone przekąski, słodycze, które zawierają ogromną ilość cukru, soli czy tłuszczów, nie możemy się dziwić, iż dziecko nie chce zjeść obiadu, skoro 15 minut wcześniej zjadło np. ciastko, słodki jogurt czy wypiło sok owocowy.
- Zaburzenia sensoryczne – jeżeli układ nerwowy niewłaściwie przetwarza bodźce zmysłowe, dziecko nieodpowiednio interpretuje doznania sensoryczne jak dotyk, zapach, smak i dźwięk. Zaburzenia takie mogą być przyczyną wybiórczości jedzenia (dziecko np. zjada tylko to, co ma określoną, tolerowaną przez nie konsystencję) czy problemów z żuciem. Dla dziecka z nadwrażliwością węchową posiłki mogą zbyt intensywnie i nieprzyjemnie pachnieć. To tylko przykłady, a objawów może być znacznie więcej i nie tylko związanych z jedzeniem. Należy zwrócić szczególną uwagę, gdy zauważymy, iż dziecko jest wrażliwe na dźwięki, źle znosi hałas, źle czuje się w nowych miejscach, źle reaguje na czynności higieniczne (mycie zębów, twarzy, obcinanie paznokci), często się przewraca i potyka na prostej drodze, ma trudności ze skupieniem uwagi. Zaburzenia sensoryczne wymagają konsultacji ze specjalistą oraz terapii.
- Zaburzenia ze strony układu pokarmowego – Dzieci, które mają duże łaknienie na słodki smak, mączne produkty a jednocześnie mają problemy ze strony układu pokarmowego )np. zaparcia lub/i biegunka, nieprawidłowy stolec, bóle brzucha, gazy), mogą mieć zaburzoną równowagę flory bakteryjnej jelit, pasożyty, przerost candidy (czyli naturalnie występującego w organizmie grzyba, jego jednak przerost powoduje, iż staje się patoegenny), co w konsekwencji może prowadzić do zespołu nieszczelnego jelita. Podstawą do rozszerzenia jadłospisu jest znalezienie przyczyny, podjęcie leczenia na podstawie diagnostyki i wprowadzenie odpowiedniej diety.
- Nietolerancje pokarmowe – Często są efektem wcześniejszego zaburzenia flory bakteryjnej jelit. Dosyć często łaknie tych produktów spożywczych, które mu nie służą a wręcz mogą mieć działanie szkodliwe, np. produkty mleczne. Z drugiej strony inne dzieci instyktownie odrzucają produkty, które im szkodzą. Warto jednak zrobić badania, by mieć pewność czy występują nietolerancje pokarmowe, a jeżeli tak to jakie.
Powyższe czynniki często są połączone, należy je przeanalizować i wprowadzać zmiany stopniowo krok po kroku. Pamiętajmy o aspekcie psychologicznym – nie można dziecka zmuszać do jedzenia, wywierać na nim presji. Podstawą pracy z dzieckiem powinna być empatia, czyli umiejętności budowania bliskiej relacji z dzieckiem z zachowaniem jego autonomii, obdarzeniem dziecka swoją uwagą i obecnością. Jakość posiłków i atmosfera, w jakiej są spożywane, zależą od środowiska, w jakim obraca się dziecko. Uczy się ono określonych zachowań żywieniowych w oparciu o powtarzające się określone zachowania rodziców, praktykowane w domu zwyczaje, wzory zachowania.
Uwaga! Reklama do czytania
10 praktyk, dzięki którym możemy pomóc dziecku
1. Ważne, by stworzyć dzieciom możliwość poznania różnorodnego pożywienia.
Jeśli chcemy, by nasze dzieci jadły ze smakiem kasze, warzywa i owoce, ryby i mięso, musimy im je… przedstawić. Umożliwiajmy dzieciom poznanie produktu spożywczego wszystkimi zmysłami przed przygotowaniem z niego posiłku. jeżeli jest to możliwe, dajmy im produkt do obejrzenia, powąchania, skosztowania oraz wspólnie przygotujmy z niego prosty posiłek. Ma to dla dziecka większe znaczenie niż opowiadanie o tym, jakie dany produkt zawiera witaminki i iż trzeba go jeść, by być zdrowym. Praca ze wszystkimi zmysłami ma szczególne znaczenie przy zaburzeniach sensorycznych. Zachęcam do wykorzystywania produktów spożywczych do zabaw np. liczenie owoców czy warzyw, sortowanie warzyw i owoców wedle koloru, wyklejanie obrazka przy użyciu różnego rodzaju kasz, ziaren.
2. Warto stworzyć ogródek domowy, choćby na parapecie.
Dzieci mogą samodzielnie posadzić kiełki i zioła, o które będą dbać i obserwować, jak rosną.
3. Pomocne mogą być też rozmowy z dziećmi.
Można na przykład opowiedzieć o jabłku – skąd pochodzi, jak rosło, kwitło, jak powstał owoc, który dojrzewał przez całe lato, by stać się soczystym słodkim jabłkiem, lub opowiedzieć, jak powstaje chleb – od ziarenka zboża do pachnącego bochenka.
Warto jeszcze przeczytać:
Miłość nie zna wieku. Warto o tym wiedzieć, zwłaszcza będąc rodzicem.
Jak uczy się mózg i jak szkoła może wspierać naturalne procesy uczenia się?
Jak uczy się mózg? Jak uczą się dzieci?
4. Dzieci w wieku przedszkolnym uczą się poprzez naśladowanie rodziców, nauczycieli oraz innych dzieci.
Ważne, aby posiłek odbywał się przy wspólnym stole wraz z domownikami lub w przedszkolu z uczestnictwem nauczycielki. Zarówno rodzice, jak i nauczyciele są wzorem do naśladowania. jeżeli dorośli będą z apetytem spożywać ten sam posiłek co dzieci, stwarzać przyjazną i spokojną atmosferę, dzieci chętniej będą jadły choćby nieznane im potrawy. Dzieci obserwują i opiekuna, i siebie nawzajem. W grupie łatwiej przełamywać indywidualne opory.
Uwaga! Reklama do czytania
5. jeżeli jest taka możliwość, pozwólmy dzieciom decydować, np. o wyborze dodatków.
Na śniadanie nie podawajmy gotowych kanapek, ale na dużych talerzykach ułóżmy poszczególne składniki (mięso, warzywa, zioła) lub pozwólmy dosypać do owsianki wybrane nasiona czy orzechy. Dzieci mając możliwość samodzielnego wyboru chętniej sięgają choćby po mniej znane produkty.
6. Komponując posiłki pamiętajmy, iż dzieci lubią proste dania, z prostych naturalnych produktów.
Gdy wprowadzamy nowy produkt, należy to zrobić stopniowo, np. dodać do lubianej potrawy, poznać go poprzez dotyk, opowieść mamy, poznać jego zapach, wygląd, a na samym końcu smak.
7. Nie wolno zmuszać dzieci do zjedzenia poprzez porównywanie do innych dzieci
(np. “Zobacz, jak ładnie zjadła Ola, a ty nic nie ruszyłeś z talerza…”).
8. Niedopuszczalne jest karmienie dziecka na siłę.
Presja daje skutek przeciwny do oczekiwanego.
9. W trakcie posiłków unikajmy rozmów o wpływie żywienia na zdrowie.
10. Uczmy dzieci świadomości jedzenia.
Czas posiłku jest czasem posiłku, dzieci nie powinny wówczas oglądać bajki, grać bądź czytać książeczki. Czas posiłku to czas delektowania się estetyką podanego dania, jego zapachem i smakiem i cieszenia się z bycia ze sobą, dyskutowania.
Na koniec chcę jeszcze zwrócić uwagę na jeden aspekt: dzieci, które jedzą głównie produkty płynne, papkowate, miękkie, nie wymagające gryzienia, mogą mieć problemy logopedyczne. Umiejętności prawidłowego gryzienia, żucia i połykania wzmacniania mięśnie w obrębie obszaru ustno-twarzowego, które mają ogromne znaczenie przy rozwoju mowy i artykulacji. Ćwiczenia logopedyczne mają pozytywny wpływ przy problemach z gryzieniem, żuciem i połykaniem i mogą wspomóc dziecko w pokonywaniu barier z jedzeniem.
