Janusz Korczak bez wątpienia wyprzedził swoją epokę, stając się prekursorem zmian w myśli pedagogicznej. Ten wybitny pedagog, lekarz, pisarz i działacz społeczny już sto lat temu rewolucjonizował myślenie o dziecku. Zdaniem pedagoga system wychowawczy powinien pozwalać uczniom na własny rozwój, bez przymusu, sztywnych zasad i surowej dyscypliny. Idee Korczaka od wielu dekad są źródłem inspiracji dla rodziców czy nauczycieli. To także punkt wyjścia do zmian, jakie powinny zostać wprowadzone w systemie edukacji.
Potrzeby dziecka w centrum uwagi
Janusz Korczak urodził się w 1787 r. jako Henryk Gołdszmit w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Wychował się w duchu haseł pozytywizmu: kulcie wiedzy naukowej i pracy organicznej. Od połowy lat 80. uczęszczał do szkoły początkowej Augustyna Szmurły, a następnie w 1891 r. rozpoczął naukę w gimnazjum o profilu filologicznym. Aby pomóc w utrzymaniu rodziny, zaczął udzielać korepetycji. W 1898 r. zdał maturę i rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu w Warszawie. Uczęszczał też na Uniwersytet Latający – tajną uczelnię wyższą, którą żartobliwie nazywano "babskim uniwersytetem".
Od lat młodzieńczych Janusz Korczak interesował się teoriami progresywizmu pedagogicznego, które skoncentrowane były na potrzebach dziecka. Był też zwolennikiem emancypacji dziecka i poszanowania jego praw. Do dziś słynne 10 myśli Korczaka stanowi pigułkę wiedzy o wychowaniu.
– Był wychowawcą, którego idee i metody działania do dziś służą nam za drogowskaz – szczególnie w czasach zmian, które mają na celu służyć budowaniu pomostów pokoleniowych. w tej chwili znajdujemy się w jednym z najbardziej przełomowych momentów dla szkoły w ostatnich dekadach – zauważa prof. Mirosław Grewiński, rektor Uczelni Korczaka.
Współczesna szkoła u progu zmian
Przypominając sylwetkę Janusza Korczaka, warto zachęcić ludzi, aby inaczej spojrzeli na szkołę. Zdaniem prof. Mirosława Grewińskiego dziecko powinno mieć prawo do odczuwania, decydowania i doświadczania. To bardzo ważne w dzisiejszym świecie, który wciąż ewoluuje i wymaga od nas coraz więcej.
Z jednej strony zmieniają się relacje rodziców i dzieci oraz charakter wychowania w domu. Nie ma czasu w wspólne rozmowy, a budowanie relacji odbywa się bardzo powierzchownie. Wiele dzieci żyje w rozbitych rodzinach, co również jest dla nich obciążające. Wszystko to sprawia, iż odpowiedzialność rodziców za wychowanie bywa przerzucana na szkołę.
Z drugiej strony nauczyciele są mocno niedoceniani. Szkolna rzeczywistość kojarzy się z przeładowanymi programami czy uczeniem pamięciowym. Do tego wszystkiego dochodzi brak edukacji praktycznej i chaos ciągłych zmian. Każdy z tych problemów wymaga innowacyjnego podejścia. Wiele razy podejmowano próby reformy edukacji, ale wciąż nie udało się znaleźć rozwiązania. Warto więc zadać sobie najważniejsze pytanie.
Jakie zmiany wprowadziłby Korczak?
Zdaniem autorów publikacji "Dziecko w centrum uwagi", wydanej przez Uczelnię Korczaka, słynny pedagog:
– Z całą pewnością Janusz Korczak, patron naszej Uczelni, gdyby żył w dzisiejszych czasach, byłby orędownikiem głębokich zmian w metodach kształcenia i instytucji szkoły jako takiej – podsumowuje rektor Uczelni Korczaka. I dodaje:
– Dziś szkoła straciła spójność, a jej edukacyjny sens się rozmył. Jest przeładowana, ociężała, zmęczona, anachroniczna i nieskuteczna. A przecież powinna przygotowywać młodzież do życia we współczesności i przyszłości. Korczak namawia nas na to, jak to zrobić – warto go posłuchać.
Artykuł powstał na podstawie materiałów Uczelni Korczaka.
