Bez kompetencji obywatelskich nie będzie dobrze funkcjonującej demokracji ani odpowiedzialnych obywatelek i obywateli. Tymczasem szkoły wychowują raczej „sprytnych konsumentów” niż zaangażowanych i świadomych swoich praw członków społeczeństwa.
Pojawiła się jednak nadzieja na zmianę. Od roku szkolnego 2025/2026 do szkół wchodzi nowy przedmiot – edukacja obywatelska.
Zgodnie z podstawą programową jego głównym celem jest przygotowanie uczniów do świadomego i odpowiedzialnego zaangażowania obywatelskiego w społeczeństwie demokratycznym.
Nowy przedmiot ma wyposażyć uczniów i uczennice w niezbędną wiedzę dotyczącą np. zasad demokracji, ale i załatwiania spraw urzędowych. Jednocześnie edukacja obywatelska ma kształtować postawy: zaangażowanie obywatelskie, patriotyzm, szacunek, empatię i solidarność z innymi.
Przedmiot buduje i wzmacnia postawy patriotyczne młodych ludzi oparte na poczuciu tożsamości i dumie z przynależności do wspólnoty, trosce o małą i dużą ojczyznę, poczuciu odpowiedzialności za jej kształt. Równolegle przedmiot kształtuje otwartość i szacunek wobec innych, empatię i solidarność z innymi oraz zaangażowanie na rzecz dobra wspólnego. Wymagania ogólne podstawy programowej w zakresie przedmiotu edukacja obywatelska dotyczą: rozumienia sfery publicznej, zainteresowania sprawami publicznymi oraz zaangażowania obywatelskiego, które razem składają się na postawę patriotyczną.
Podstawa programowa
Cele kształcenia
Zgodnie z podstawą programową w ramach edukacji obywatelskiej realizowanych ma być sześć celów kształcenia:
- Rozumienie sfery publicznej
Uczeń rozumie najważniejsze zjawiska oraz procesy społeczne i polityczne, a także zasady nimi rządzące.
Poddaje je samodzielnej analizie i ocenie, wykorzystując również perspektywę historyczną. - Rozumienie oraz poszanowanie wartości i zasad demokracji
Uczeń rozumie podstawowe zasady i mechanizmy demokratycznego państwa prawa, w tym prawa człowieka gwarantowane przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, oraz odnosi te prawa do codziennych sytuacji życiowych, poddając je analizie i ocenie. - Zainteresowanie sferą publiczną i posiadanie własnych opinii
Uczeń interesuje się wybranymi obszarami rzeczywistości społeczno-politycznej, formułuje i uzasadnia opinie w sprawach publicznych w oparciu o wartości (własne i społecznie uznane) oraz sprawdzone informacje. - Poszanowanie opinii innych osób
Uczeń rozumie i szanuje perspektywę oraz opinie innych osób, rozpoznaje kwestie kontrowersyjne lub sporne, prezentuje własne zdanie z szacunkiem do odmiennych opinii i w dialogu poszukuje porozumienia. - Zaangażowanie obywatelskie
Uczeń identyfikuje problemy społeczne i poszukuje ich rozwiązań, angażuje się indywidualnie lub we współpracy z innymi w działania na rzecz dobra wspólnego i ojczyzny. - Wpływanie na władze publiczne i interakcje państwo–obywatel
Uczeń potrafi załatwiać wybrane sprawy urzędowe i podejmować działania w interakcji z państwem; rozumie mechanizmy i formy uczestnictwa obywatelskiego i wykorzystuje je w sposób odpowiedzialny.
