Edukacja zdrowotna i psychospołeczna

W dynamicznie zmieniającym się świecie dzieci i młodzież stoją przed wieloma wyzwaniami, które wykraczają poza ramy tradycyjnie pojmowanej edukacji szkolnej. Aby im sprostać, potrzebują nie tylko czysto akademickiej wiedzy, ale też szeregu umiejętności życiowych, w tym także tych “miękkich”. najważniejsze jest przygotowanie podstawy programowej, która uwzględnia rozwój kompetencji psychospołecznych i postaw prozdrowotnych. Edukacja zdrowotna i psychospołeczna powinna opierać się na fundamencie rozwiniętej samoświadomości, umiejętności współpracy z innymi osobami i postaw prospołecznych oraz obywatelskich. Jednocześnie powinna brać pod uwagę to, iż żyjemy w świecie VUCA (Volatility, Uncertainty, Complexity and Ambiguity – zmiennym, niepewnym, złożonym i niejednoznacznym), czy jak twierdzą inni – w świecie BANI (Brittle, Anxious, Non-linear, Incomprehensible – kruchym, niespokojnym, nielinearnym i niezrozumiałym). Dzieje się tak wskutek dynamicznych zmian cywilizacyjnych, takich jak rozwój technologii cyfrowych i komunikacyjnych, migracje związane z rosnącymi nierównościami ekonomicznymi, zmiany klimatu, konfliktami zbrojne czy wojna hybrydowa, którą Rosja prowadzi przeciw krajom NATO. Zjawiska te, choć wydają się zachodzić daleko od szkoły, mają na nią bezpośredni, nierzadko intensywny wpływ. Edukacja zdrowotna i psychospołeczna uczy dbania o dobrostan, czyli zarówno zdrowie fizyczne, jak i psychiczne oraz buduje odpowiednie zasoby w dążeniu do szczęśliwego życia. Kładzie duży nacisk na rozwijanie uważności na potrzeby swoje i innych, ucząc młodych ludzi wglądu w siebie oraz zrozumienia emocji i potrzeb otaczających ich osób. Promocja zdrowia psychicznego i fizycznego powinna być centralnym punktem edukacji, z naciskiem na profilaktykę i zapobieganie problemom zdrowotnym. Rozwój kompetencji psychospołecznych był dotychczas zaniedbywany w szkole, tymczasem stanowi warunek rozwoju osób uczących się oraz podstawę skutecznych strategii profilaktycznych, zarówno w profilaktyce uzależnień, jak i w ramach wspierania zdrowia psychicznego. Ważnym aspektem edukacji psychospołecznej jest też wzmacnianie odporności psychicznej uczniów, aby potrafili skutecznie radzić sobie ze stresem i wyzwaniami życiowymi. Dlatego tak ważne jest, żeby edukacja psychospołeczna była jednym z filarów edukacji zdrowotnej i pojawiała się w szkole międzyprzedmiotowo, w różnych punktach podstawy programowej. Doświadczenie szkolne powinno przygotowywać osoby uczące się do odnajdywania się w różnorodnym świecie, w którym naturalnymi zjawiskami są neuroróżnorodność, niepełnosprawność oraz różnice kulturowe, wyznaniowe czy pokoleniowe. Edukacja ta pomaga wbudowaniu samoświadomości, rozwijaniu poczucia własnej wartości oraz wrażliwości na innych ludzi i otaczający świat. Dzięki tym umiejętnościom uczniowie i uczennice będą lepiej przygotowani do życia w zróżnicowanym społeczeństwie, stając się osobami świadomymi, a zarazem empatycznymi i zaangażowanymi w pozytywne zmiany w swoim otoczeniu. Długofalowe Uzasadnienie i cele edukacji 1 zdrowotnej i psychospołecznej działania nakierowane na kształtowanie nawyków dbania o siebie i innych mają na celu utrwalenie zdrowych i pozytywnych postaw, które będą towarzyszyć uczniom przez całe życie. Pojawienie się nowego przedmiotu „edukacja zdrowotna” w szkołach jest ważnym krokiem we adekwatnym kierunku, a wiele zagadnień z opisywanego tu obszaru powinno znaleźć się w podstawie programowej tego przedmiotu. Równocześnie postulujemy, by edukacja zdrowotna i psychospołeczna jako obszar międzyprzedmiotowy stała się ważnym elementem całego procesu nauczania – od przedszkola i edukacji wczesnoszkolnej aż do ukończenia nauki w szkole ponadpodstawowej. Może się to dziać zarówno na lekcjach przedmiotu “edukacja zdrowotna”, jak i w podejściu całościowym, na zajęciach z wielu przedmiotów, w tym wychowania fizycznego, biologii, języka polskiego czy języków obcych, informatyki (higiena cyfrowa) czy na godzinach wychowawczych. Przykłady tematów i wymagań szczegółowych zamieszczono w dalszej części dokumentu.