W dniach 15–19 września 2025 roku dwie edukatorki z Biblioteki Publicznej w Piasecznie – Antonina Cydzik i Aleksandra Kiliańczyk – uczestniczyły w mobilności job shadowing w ramach programu Erasmus+. Wyjazd odbył się w Goriška knjižnica Franceta Bevka w Novej Goricy, nowoczesnej i otwartej na społeczność bibliotece publicznej, która stanowi centrum kultury i edukacji w regionie Goriška.
Podczas pobytu uczestniczki miały okazję poznać strukturę i funkcjonowanie biblioteki, jej działy, inicjatywy oraz sposoby pracy z różnymi grupami użytkowników. Szczególne wrażenie zrobiła na nich Seed Library – biblioteczna „wypożyczalnia nasion”, która umożliwia czytelnikom zabranie do domu nasion warzyw, ziół i kwiatów. Po ich zasadzeniu i uprawie użytkownicy mogą później zwrócić część zebranych nasion, by inni mogli z nich skorzystać.
Projekt ten nie jest jednak odosobnionym przypadkiem – w Słowenii funkcjonuje w tej chwili sieć ponad 20 bibliotek nasion, a inicjatywa ta została zapoczątkowana właśnie w bibliotece w Novej Goricy. Program realizowany jest w ramach koncepcji „Green Library” (Zelena knjižnica), której celem jest promowanie ekologicznego stylu życia, edukacji przyrodniczej i zrównoważonego rozwoju. W ten sposób biblioteki w regionie stały się miejscami, które łączą troskę o środowisko z misją popularyzacji wiedzy i wspólnego działania na rzecz lokalnej społeczności.
Biblioteka w Novej Goricy wyróżnia się również nowoczesnymi rozwiązaniami technologicznymi. Wykorzystuje self-checkouty – samoobsługowe stanowiska umożliwiające samodzielne wypożyczanie i zwracanie książek bez udziału bibliotekarza – oraz książkomaty, które działają podobnie jak paczkomaty, pozwalając czytelnikom odbierać i oddawać książki o dowolnej porze dnia i nocy. Te innowacje znacząco zwiększają dostępność usług i ułatwiają mieszkańcom korzystanie z biblioteki.
Ponadto, w przeciwieństwie do polskich bibliotek, wszystkie biblioteki w Słowenii opierają się na jednym, wspólnym systemie bibliotecznym, co – jak podkreślają sami bibliotekarze – znacząco ułatwia komunikację, współpracę oraz przeglądanie dostępnych baz i katalogów. Według pracowników Goriškiej knjižnicy, system ten wciąż wymaga modernizacji i dostosowania do współczesnych potrzeb użytkowników, jednak już teraz stanowi ogromne ułatwienie w codziennej pracy i pozwala na swobodny przepływ informacji między bibliotekami w całym kraju. Co więcej, bogactwo zasobów dostępnych w tym systemie umożliwia szybki i przejrzysty dostęp do literatury, dokumentów regionalnych oraz e-zasobów dla wszystkich użytkowników.
Za budynkiem biblioteki znajduje się przyjemna strefa wypoczynku, w której bibliotekarze i wolontariusze pielęgnują ogród z roślinami, warzywami i kwiatami. To przestrzeń, w której użytkownicy mogą odpocząć, porozmawiać lub uczestniczyć w zajęciach plenerowych – piękny przykład łączenia kultury, natury i integracji społecznej.
Podczas jednego z dni uczestniczki odwiedziły także bibliobus – mobilną bibliotekę obsługującą mniejsze miejscowości regionu Goriška. Wyposażony w bogaty księgozbiór i stanowisko komputerowe pojazd regularnie dociera do osób, które nie mają łatwego dostępu do tradycyjnej biblioteki. To doskonały przykład działań na rzecz równego dostępu do kultury i informacji.
W trakcie mobilności Antonina Cydzik i Aleksandra Kiliańczyk odwiedziły również Narodno in študijsko knjižnico (NŠK) w Gorizii – bibliotekę słoweńskiej mniejszości narodowej we Włoszech, poznając jej unikalną rolę w promowaniu dwujęzyczności i współpracy transgranicznej. Miasta Nova Gorica i Gorizia, które wspólnie pełnią rolę Europejskiej Stolicy Kultury 2025, są wyjątkowym przykładem połączenia dwóch narodów poprzez kulturę, literaturę i wspólne projekty.
Ostatnim punktem programu była wizyta w Ljudska univerza Nova Gorica (LUNG) – instytucji zajmującej się edukacją dorosłych. Uczestniczki z uznaniem obserwowały działania na rzecz edukacji cyfrowej seniorów, w której młodzież aktywnie uczestniczy jako instruktorzy. Miały również okazję wziąć udział w wernisażu lokalnej artystki, która zaprezentowała swoje prace wykonane z piasku, a następnie poprowadziła warsztat pokazujący proces ich tworzenia – niezwykle inspirujące i artystyczne doświadczenie.
Szczególną uwagę zwróciły działania promocyjne biblioteki, obejmujące duże wydarzenia kulturalne oraz kreatywne kampanie czytelnicze. Inspiracją dla uczestniczek stała się roczna akcja czytelnicza, której celem jest rozwój osobisty czytelników poprzez lekturę wartościowych książek z różnych dziedzin życia. Każdy, kto co miesiąc wypożycza proponowany tytuł, otrzymuje drobny upominek – symboliczny gest mający podkreślić, iż najważniejszą nagrodą jest zdobyta wiedza i nowe perspektywy. Uczestniczki miały również okazję odwiedzić Majsternię – miejsce przypominające strefę w naszej piaseczyńskiej strefie SOWA. W tej przestrzeni użytkownicy mogą rozwijać swoje pasje i kreatywność, korzystając z okularów VR, długopisów 3D, drukarek 3D i innych nowoczesnych technologii. Bibliotekarze w Novej Goricy wykorzystują te narzędzia do prowadzenia warsztatów edukacyjnych i promowania umiejętności przyszłości wśród dzieci, młodzieży i dorosłych.
W trakcie pobytu uczestniczki poznały też postać patrona biblioteki – Franceta Bevka, słoweńskiego pisarza i działacza kulturalnego, który propagował czytelnictwo i rozwój edukacji w regionie. Zwiedzenie całej przestrzeni, obserwowanie jej zagospodarowania i zaplanowania było również bardzo inspirujące.
Pobyt w Novej Goricy okazał się niezwykle inspirujący zarówno pod względem zawodowym, jak i kulturowym. Uczestniczki mogły nie tylko obserwować nowoczesne rozwiązania w pracy biblioteki, ale także wymieniać doświadczenia z jej pracownikami i poznawać lokalną społeczność. Wiele z poznanych pomysłów – jak biblioteka nasion, samoobsługowe książkomaty czy przestrzenie edukacyjne – może stać się inspiracją dla dalszego rozwoju działań w Bibliotece Publicznej w Piasecznie. Mobilność potwierdziła, iż kooperacja i wymiana dobrych praktyk między bibliotekami europejskimi realnie wpływają na rozwój czytelnictwa, edukacji i kultury.
