Jak zapisać tytuł „Dziady” Adama Mickiewicza?

Jak zapisać Dziady cz 3 – takie pytanie króluje w wynikach wyszukiwania przez cały rok szkolny, a już szczególnie w okresie przed samą maturą. W jaki sposób zapisać tytuł tej lektury obowiązkowej? Nie mam dobrej odpowiedzi – zasady pisowni tytułu „Dziady” nie są ujednolicone, w związku z czym można spotkać się z naprawdę przeróżnymi opiniami. Ten wpis nie będzie więc wykładnią, ale zbiorem różnych możliwości zapisu wraz z informacją, kto się opowiada za jaką formułą.

Jak poprawnie zapisać tytuł „Dziadów”? Baba od polskiego proponuje

Aby uniknąć ewentualnych problemów, moim zdaniem najlepiej stosować następujący zapis:

• trzecia część „Dziadów” – zapis słowny, w którym odpadają wszystkie problemy związane z tym, co należy objąć cudzysłowem, a co nie, czy należy postawić przecinek, czy nie itd.,
  
• „Dziady drezdeńskie” – alternatywna forma zapisu, która jest również uznawana za poprawną i niebudzącą kontrowersji.
  

Te warianty są wariantami bezpiecznymi. Polecam je szczególnie dlatego, iż po prostu nie ma sensu głowić się godzinami nad poprawnym zapisem – wierzę, iż przed maturą jest wiele ciekawszych spraw do załatwienia

Jak zapisać „Dziady”? Różne propozycje wraz z przykładami użycia

Poza tymi dwiema formami zapisu można spotkać się również z innymi wariantami. Przy każdym przedstawiam, kto stosuje taki zapis (i w jakiej sytuacji).

„Dziady” cz. III

W tym wariancie zapisujemy cudzysłowie samo słowo „Dziady”, natomiast cz. III (skrót i zapis w systemie rzymskim) poza cudzysłowem. Taki zapis jest stosowany w nowym Informatorze CKE, w spisie lektur obowiązkowych. Warto zauważyć, iż CKE stosuje zapis kursywą – w piśmie ręcznym tytuł „Dziady” musimy jednak zapisać w cudzysłowie.

Moja opinia: Nie ma nic złego w tym, aby stosować zapis zgodny z Informatorem. Możemy śmiało pisać o wydarzeniach w „Dziadach” cz. III

„Dziady” cz. 3

Z takim wariantem nie spotkałam się w żadnym oficjalnym dokumencie ani w poważnych opracowaniach. Ze względu na skrótowość, jest to całkiem popularny zapis w internecie, choć stosowanie arabskiej cyfry zamiast systemu rzymskiego może być uznane za mniej podniosłe. Nie widzę jednak powodu, żeby taki zapis był uznany za niepoprawny.

„Dziady cz. III”

Taki wariant, w którym piszemy „Dziady cz. III” (czyli całą frazę w cudzysłowie), pojawia się w Informatorze maturalnym dla formuły 2015.

„Dziady, cz. III”

Ten wariant różni się od poprzedniego przecinkiem. Taką wersję zapisu za poprawną uznaje językoznawca Jan Grzenia, o czym można przeczytać w Poradni Językowej PWN.

„Dziadów cz. III”

Taki zapis, w którym słowo „Dziady” występuje w dopełniaczu (czytamy: Dziadów część trzecia), pojawia się między innymi w tekście „Koniec pseudotradycji” Janusza Głowackiego, umieszczonym w Informatorze maturalnym dla formuły 2015. Cały tytuł zapisano kursywą, czyli w piśmie ręcznym należy zastosować cudzysłów.

„Dziadów część III”

Taki wariant został zastosowany w starej podstawie programowej (wprowadzonej rozporządzeniem z 27 sierpnia 2012 r.). Ponownie zastosowano zapis „Dziadów” w dopełniaczu, a także objęto cały tytuł cudzysłowem.

Wniosek – jak zapisać tytuł „Dziady” Adama Mickiewicza?

Analiza źródeł pokazuje, iż nie ma zgodności w kwestii pisowni tytułu „Dziadów”. Z tego względu proponuję raz jeszcze zapis najprostszy, niebudzący kontrowersji:

• trzecia część „Dziadów”,
  
• „Dziady drezdeńskie”.

Jak poprawnie zapisać dziady jako obrzęd?

Abstrahując od kwestii pisowni tytułu, przypominam przy okazji, iż sam obrzęd (dziady) piszemy co do zasady małą literą. W związku z tym poprawna pisownia powinna wyglądać następująco:

Adam Mickiewicz w drugiej części „Dziadów” przedstawił szczegółowo przebieg obrzędu dziadów.

„Dziady” jako tytuł piszemy wielką literą, zaś dziady jako obrzęd – małą.

Źródła:

1. Informator o egzaminie maturalnym z języka polskiego jako przedmiotu obowiązkowego (część ustna oraz część pisemna na poziomie podstawowym) od roku szkolnego 2024/2025, CKE, Warszawa 2024, link: https://cke.gov.pl/images/_EGZAMIN_MATURALNY_OD_2023/Informatory/2024/Informator_EM2024_jezyk_polski_pp.pdf (dostęp: 4 kwietnia 2025 r.).
   
2. Informator o egzaminie maturalnym z języka polskiego od roku szkolnego 2014/2015, CKE, Warszawa 2013, link: https://cke.gov.pl/images/_EGZAMIN_MATURALNY_OD_2015/Informatory/2015/Jezyk-polski.pdf (dostęp: 4 kwietnia 2025 r.).
   
3. Poradnia językowa PWN, link: https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Dziadow-czesc-III;5993.html (dostęp: 4 kwietnia 2025 r.).
   
4. Dziennik Ustaw, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r., Poz. 977, link: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20120000977/O/D20120977.pdf (dostęp: 4 kwietnia 2025 r.).