Japoński fizyk doktorem honoris causa UW

Prof. Hideo Ohno, wybitny fizyk materii skondensowanej z Uniwersytetu Tohoku, otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego. Uroczystość odbyła się 13 listopada w Sali Senatu Pałacu Kazimierzowskiego.

– Uniwersytet Warszawski ma dziś zaszczyt uhonorować światowej klasy fizyka, który naukowo zajmuje się układami półprzewodnikowymi z wbudowanymi własnościami magnetycznymi oraz spintroniką, obszarami, które są najważniejsze dla rozwoju współczesnej nauki – sztucznej inteligencji czy technologii informatyczno-komunikacyjnych – powiedział prof. Alojzy Z. Nowak, rektor Uniwersytetu Warszawskiego, podczas uroczystości nadania tytułu doktora honoris causa UW prof. Hideo Ohno.

Stopień naukowy doktora prof. Ohno otrzymał na Uniwersytecie Tokijskim w 1982 roku. W latach 1982–1983 był wykładowcą na Wydziale Inżynierii Uniwersytetu Hokkaido, a w latach 1983–1994 – profesorem nadzwyczajnym. W toku swojej działalności wizytował w IBM T. J. Watson Research Center. W 1994 roku rozpoczął pracę na stanowisku profesora na Uniwersytecie Tohoku w Instytucie Badawczym Komunikacji Elektronicznej (RIEC). Od 2004 roku kieruje Laboratorium Nanoelektroniki i Spintroniki na Uniwersytecie Tohoku. Od 2010 roku do marca 2018 roku prof. Ohno pełnił funkcję dyrektora Centrum Zintegrowanych Systemów Spintronicznych. Od 2018 roku jest prezydentem Uniwersytetu Tohoku.

Laudację wygłosił prof. Andrzej Twardowski z Wydziału Fizyki UW, promotor doktoratu honoris causa. Przedstawił w niej obszerny dorobek naukowy japońskiego fizyka. Wyróżniony fizyk opublikował 470 prac naukowych. Prace prof. Ohno były publikowane w prestiżowych czasopismach naukowych, takich jak „Science”, „Nature”, „Nature Physics”, „Nature Materials” czy „Physical Review Letters”. Jego prace były cytowane ponad 40 tys. razy, a indeks Hirsha przekroczył 80. Prof. Ohno jest współautorem 119 rodzin patentowych (ten sam wynalazek opatentowany w różnych krajach), w tym siedemdziesięciu siedmiu patentów amerykańskich.

Unikatowa działalność

Prof. Twardowski podkreślił również znaczenie wieloletniej współpracy prof. Ohno z badaczami z Uniwersytetu Warszawskiego.

– Podczas swoich badań prof. Ohno współpracuje z zagranicznymi naukowcami. kooperacja ta obejmuje również uczonych z ośrodków warszawskich. Jestem dumny, będąc jednym z nich. Pamiętam wiele spotkań naukowych z prof. Ohno, które odbyły się w różnych miejscach na świecie, m.in. w Stanach Zjednoczonych, Japonii czy w Polsce. Prof. Ohno udostępnił mi unikatowe próbki wyprodukowane w jego laboratorium. Było to niezwykle pomocne i zaowocowało wieloma publikacjami. W 1997 roku nasz Uniwersytet zorganizował wspólnie z prof. Ohno pierwsze Polsko-Japońskie Sympozjum Półprzewodników Magnetycznych. W kolejnych latach sympozja te były kontynuowane zarówno w Warszawie, jak i w Japonii – zaznaczył prof. Twardowski.

Współczesne technologie informatyczne wykorzystują półprzewodniki do przetwarzania informacji oraz materiały ferromagnetyczne do jej zapisania. Prof. Hideo Ohno stworzył m.in. nową klasę materiałów – ferromagnetyczne półprzewodniki grupy III–V, które łączą zalety magnetyków i półprzewodników. Po opanowaniu metod wzrostu i charakteryzacji tworzenia struktur kwantowych z nowego systemu materiałowego prof. Ohno zaprojektował wiele struktur oraz urządzeń, w których wykazał istnienie nowych zjawisk o fundamentalnym znaczeniu dla zrozumienia natury ferromagnetyzmu oraz dla stworzenia przyrządów o nowych zasadach działania.

Wraz ze swoim zespołem na Uniwersytecie Tohoku, we współpracy z badaczami zagranicznymi, prof. Ohno dokonał wielu odkryć. Przełomowe dla fizyki materii skondensowanej okazały się trzy z nich. Pierwsze dotyczy badań, w których pole elektryczne może służyć do sterowania wartością i kierunkiem namagnesowania. Drugie dotyczy doświadczalnego wykazania, iż ściany domenowe można przesuwać prądem elektrycznym bez pola magnetycznego. Prof. Ohno zbudował też prototyp procesora zawierającego wbudowane komórki pamięci spintronicznych i wykazał ich rekordowe charakterystyki dotyczące szybkości działania i energooszczędności.

– Jako naukowiec jestem niezmiernie zaszczycony otrzymaniem tytułu doktora honoris causa UW w Polsce, która jest ojczyzną tak wielkich badaczy jak Maria Skłodowska-Curie i Mikołaj Kopernik. Jest to dla mnie zarówno zaszczyt, jak i zobowiązanie, aby dalej służyć swoją wiedzą i doświadczeniem – powiedział prof. Ohno.

Za swoją unikatową działalność i osiągnięcia naukowe prof. Ohno został uhonorowany wieloma prestiżowymi wyróżnieniami, m.in. Nagrodą Międzynarodowej Unii Fizyki Czystej i Stosowanej w dziedzinie magnetyzmu czy Nagrodą Europejskiego Towarzystwa Fizycznego.