Lokalna polityka oświatowa – wyzwania i dobre praktyki [raport]

Sieć SOS dla Edukacji od 4 lat przedstawia propozycje kierunkowych zmian w polskiej edukacji.
Zaczynaliśmy od kilkunastu policy papers pod hasłem „Jakiej szkoły chcemy?”, w 2022 roku opublikowaliśmy „Obywatelski Pakt dla Edukacji”, który podpisało ponad 70 organizacji, związki zawodowe i korporacje samorządowe, a w kolejnych miesiącach wszystkie prodemokratyczne partie polityczne.

We współpracy z prawnikami stworzyliśmy dokument „Nowe otwarcie. 10 rozwiązań na pierwsze 100 dni”, który także zyskał wsparcie ówczesnej demokratycznej opozycji.

Po wyborach parlamentarnych w 2023 roku zrealizowano część rozwiązań, w tym:
– podwyżki dla nauczycielek i nauczycieli,
– odpartyjnienie kuratoriów,
– uszczuplenie podstaw programowych,
– rozpoczęcie prac nad ustawą o prawach uczniowskich.

W styczniu 2023 roku, na pierwszym Szczycie dla Edukacji, wspólnie z samorządowcami, związkowcami, akademikami, nauczycielami i dyrekcjami szkół oraz młodymi ludźmi, sformułowaliśmy 114 rozwiązań dla systemu oświaty w pięciu kluczowych obszarach.

Na drugim szczycie powstała „Mapa drogowa dla edukacji” – wizja zmian do 2040 roku.

Wiosną 2024 roku, po trzecim szczycie, eksperci SOS dla Edukacji przedstawili rekomendacje do powstającego w Instytucie Badań Edukacyjnych profilu absolwenta i absolwentki oraz do modelu nowej podstawy programowej.

Postulujemy ogniskowanie procesu nauczania i uczenia się wokół kompetencji kluczowych, w tym przekrojowych, niezbędnych dziś młodym ludziom w dalszej nauce, a także w życiu zawodowym, publicznym i osobistym.

Młodzi ludzie muszą:
– umieć czytać ze zrozumieniem, dobrze pisać, sprawnie liczyć i myśleć matematycznie,
– rozwijać ciekawość świata, rozwiązywać problemy,
– samodzielnie i kreatywnie myśleć w oparciu o wiedzę naukową oraz sprawdzone informacje,
– sprawnie komunikować się i współpracować,
– zdobywać wiedzę z poszczególnych dziedzin, ale także patrzeć całościowo na świat i dokonywać mądrych wyborów.

Dlatego przygotowaliśmy także propozycje do edukacji międzyprzedmiotowej:
obywatelskiej, europejskiej, psychospołecznej, globalnej i klimatycznej.

Od początku domagaliśmy się przemyślanych zmian, a po wyborach w 2023 roku systematycznie zgłaszamy gotowość współpracy z władzami oświatowymi.

Opowiedzieliśmy się za utworzeniem apolitycznej Komisji Edukacji Narodowej jako przestrzeni do otwartej debaty i szukania konsensusu.

Jesteśmy zdeterminowani, by działać na rzecz nowego otwarcia w polskiej szkole, choć ta kooperacja jest czasem trudniejsza, niż się spodziewaliśmy.

Dostrzegamy wyzwania, które stoją przed decydentkami i decydentami na szczeblu centralnym i lokalnym, ale nie tracimy nadziei, iż nowe polityki edukacyjne mogą powstawać w sposób partycypacyjny.

W 2025 roku powstał Obywatelski Think Tank SOS dla Edukacji, którego działania służyć będą uspołecznieniu i partycypacyjnemu współtworzeniu zmian w systemie edukacji.

Chodzi nam o:
– prowadzenie otwartej eksperckiej rozmowy o kierunkach rozwoju polskiej szkoły,
– dostarczanie rzetelnych analiz i rekomendacji, które będą wspierać strategiczne decyzje na poziomie lokalnym i krajowym,
– wspieranie działań szkół i nauczycieli.

Debaty i opracowania dotyczyć będą sześciu obszarów problemowych.
Każdy z nich jest oznaczany symbolem utworzonym z siedmiu geometrycznych figur tangramu:

• Tworzenie klimatu szkoły
• Edukacja obywatelska
• Kształcenie i rozwój nauczycieli_lek
• Zmiany programowe i organizacyjne
• Lokalna polityka oświatowa
• Wyzwania i tematy ad hoc