Mediacja prowadzi do rozwiązywania konfliktów i sporów rówieśniczych bez przemocy; każdy konflikt da się rozwiązać poprzez dialog prowadzący do porozumienia.
Mediacja to dobrowolne porozumiewanie się stron będących w konflikcie, przy wsparciu akceptowanego przez nie mediatora, kierującego się zasadami: bezstronności, neutralności i poufności.
Mediacja rówieśnicza to dobrowolne i poufne poszukiwanie rozwiązania konfliktu między uczniami, w obecności dwóch bezstronnych i neutralnych mediatorów – uczniów, przygotowanych do prowadzenia mediacji rówieśniczej. Konflikty te dotyczą spraw związanych z relacjami między uczniami.
Mediacja szkolna to dobrowolne i poufne poszukiwanie rozwiązania sporu pomiędzy stronami konfliktu w obecności bezstronnego i neutralnego mediatora. Konflikty te dotyczą spraw związanych z relacjami międzyludzkimi i/lub działalnością statutową szkoły. Stronami konfliktu mogą być: nauczyciele, dyrektor, pozostali pracownicy szkoły, uczniowie, rodzice.
Mediacja w szkole to:
- sposób przeciwdziałania agresji i przemocy,
- droga do uczenia postrzegania konfliktu jako procesu, który wymaga rozwiązania problemu i zadośćuczynienia za wyrządzone szkody, a nie rozstrzygania,
- uczenie budowania poprawnych relacji międzyludzkich – wzmacnianie tych zachowań, które uczą tolerancji, akceptacji drugiego człowieka, rozumienia jego potrzeb, inności kulturowych, religijnych i społecznych,
- przełamywanie barier – budowanie poczucia bezpieczeństwa i zaufania w kontaktach Uczeń–Uczeń, Uczeń–Nauczyciel, Nauczyciel-Rodzic, Rodzic-Rodzic, Uczeń-Rodzic, Rodzic-Dyrektor, Dyrektor-pozostali pracownicy szkoły,
- budowanie autorytetów,
- poprawienie relacji międzyludzkich, poczucie bezpieczeństwa sprzyja podniesieniu wyników kształcenia.
Zasady mediacji to najważniejsze elementy, które są niezbędne do prawidłowego przebiegu procesu mediacyjnego. Oto najważniejsze z nich:
- Dobrowolność
Strony decydują się na udział w mediacji z własnej woli i mogą w każdej chwili od niej odstąpić. To oznacza, iż nikt nie jest zmuszany do udziału w mediacji, co sprzyja otwartości i szczerości w rozmowach.
- Poufność
To, co mówimy w czasie mediacji, zostaje w czasie mediacji. Mediatorzy i strony mediacji są zobowiązani do zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych w toku mediacji. Dzięki temu uczestnicy mogą swobodnie dzielić się swoimi obawami i problemami, wiedząc, iż ich prywatność jest chroniona.
- Bezstronność
Mediatorzy nie opowiadają się po żadnej ze stron konfliktu. Ich rolą jest wspieranie obu stron w znalezieniu rozwiązania, bez faworyzowania którejkolwiek z nich.
- Neutralność
Mediatorzy pomagają stronom w znalezieniu rozwiązania konfliktu, ale nie narzucają swoich rozwiązań. To oznacza, iż mediatorzy pomagają stronom w wypracowaniu własnych rozwiązań, które będą dla nich najbardziej odpowiednie.
Zalety mediacji szkolnych:
Mediacja umożliwia:
- opowiedzenie o przeżyciach, wyrażenie swoich uczuć i emocji,
- poznanie i zrozumienie racji i punktu widzenia drugiej strony,
- szybkie uzyskanie zadośćuczynienia,
- przeproszenie za wyrządzone szkody i wybaczenie doznanych krzywd,
- pozbycie się lęku przed sprawcą,
- przyjęcie odpowiedzialności za swoje czyny,
- zawarcie ugody zgodnej z potrzebami i interesami stron,
- utrzymanie dobrych wzajemnych relacji, przy jednoczesnym rozwiązaniu sporu.
Korzyści z wprowadzenia mediacji w szkole:
- Dzieci i młodzież mają możliwość rozwijania umiejętności związanych z wyrażaniem potrzeb, radzeniem sobie z emocjami, stresem szkolnym i uczeniem się szacunku dla wszelkich odmienności.
- Znacząco wzbogaca się edukację dzieci i młodzieży – rozwijają się umiejętności przygotowujące do dorosłości, uczące rozwiązywania konfliktów.
- Wiedza z zakresu umiejętności rozwiązywania konfliktów jest wykorzystywana nie tylko w szkole, ale też w środowisku rodzinnym i poza domem.
- Korzystnie zmienia sytuację ofiary w zespole klasowym. Poszkodowany wraca do klasy/szkoły nie jako sprawca lub ofiara, ale jako równoprawny partner swoich kolegów i koleżanek.
- Skierowanie sprawy do mediacji pozwala rozpoznać wewnętrzne relacje klasowe i wprowadzić stosowne programy naprawcze.
- W przypadku mediacji rówieśniczych wewnętrzne nieprawidłowości w relacjach rozwiązują sami uczniowie. Nauczyciel wspiera, czuwa nad formalną stroną procesu. Mediacje są poufne, a więc strony są bezpieczne.
Materiał powstał na podstawie poniższych publikacji:
- Standardy mediacji rówieśniczej i szkolnej w szkołach i innych placówkach oświatowych
Publikacja Rzecznika Praw Dziecka
- 2. Szkolenie z zakresu mediacji szkolnych, rówieśniczych i oświatowych
Polskie Centrum Mediacji. Szkolenie w ramach projektu „Myślę Pozytywnie 2019” współfinansowanego ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020 przekazanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.
- Kodeks Etyki Mediatora
Polskie Centrum Mediacji
- Niezbędnik mediatora
Materiał dydaktyczny przygotowany w oparciu o materiały trenerskie Polskiego Centrum Mediacji oraz literaturę przedmiotu. Projekt współfinansowany ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020 przekazanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej
- Standardy prowadzania mediacji rówieśniczej, mediacji w konfliktach rówieśniczych i szkolnych.
Materiał dydaktyczny przygotowany w oparciu o materiały trenerskie Polskiego Centrum Mediacji oraz literaturę przedmiotu. Projekt współfinansowany ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020 przekazanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.
Opracowały: pani Agnieszka Kapusta i pani Ewa Dziedzic-Węgrzyn
