Wiele się zmieni w polskich szkołach podstawowych i ponadpodstawowych od września 2024 r. Do konsultacji publicznych trafiły właśnie dwa projekty zmian podstawy programowej. Zgodnie z nimi podstawa programowa 18 przedmiotów szkolnych ma zostać odchudzona o ok. 20 procent. Zmian nie przewidziano natomiast w programie nauczania w klasach 1-3 szkoły podstawowej. Wiadomo już także, co ma się zmienić w kanonie lektur szkolnych.
Nowa lista lektur w szkole podstawowej
Lektury uzupełniające w szkole podstawowej
W klasach 4-8 szkół podstawowych na liście lektur uzupełniających pojawią się współczesne książki:
Raquel Jaramillo Palacio "Cudowny chłopak"
Katherine Paterson "Most do Terabithii"
Sara Pennypacker "Pax"
Rick Riordan "Percy Jackson i bogowie olimpijscy"
Marcin Szczygielski "Teatr Niewidzialnych Dzieci" i "Arka Czasu"
Danuta Wawiłow, Natalia Usenko "Wierzbowa 13. Opowieści z Wierzbowej 13".
Lista lektur uzupełniających dla klas 4-8 liczy 56 książek, dopuszczone są też inne utwory. W każdym roku szkolnym uczniowie klas 4-6 obowiązkowo będą musieli przeczytać przynajmniej dwie lektury uzupełniające wybrane przez nauczyciela lub zaproponowane przez uczniów, w klasach 7 i 8 – jedną.
Lektury obowiązkowe (szkoła podstawowa)
Na liście lektur obowiązkowych w klasach 4-6 szkoły podstawowej pozostaną m.in.:
Jan Brzechwa "Akademia Pana Kleksa"
Janusz Christa "Kajko i Kokosz. Szkoła latania"
C.S. Lewis "Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa"
Ferenc Molnár "Chłopcy z Placu Broni"
J.R.R. Tolkien "Hobbit, czyli tam i z powrotem"
René Goscinny i Jean-Jacques Sempé "Mikołajek" (wybór opowiadań)
Ignacy Krasicki "Bajki" (wybrane utwory)
Henryk Sienkiewicz "W pustyni i w puszczy" (wybrane fragmenty)
Adam Mickiewicz "Pani Twardowska"
Adam Mickiewicz "Pan Tadeusz" (wybrane fragmenty)
Bolesław Prus "Katarynka"
Józef Wybicki "Mazurek Dąbrowskiego"
wybrane mity greckie, fragmenty Biblii, wybrane podania i legendy polskie, wybrane baśnie polskie i europejskie, wybrane pieśni patriotyczne
wybrane wiersze Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Anny Kamieńskiej, Joanny Kulmowej, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego.
W klasach 7-8 uczniowie przez cały czas będą obowiązkowo czytać następujące lektury:
Charles Dickens "Opowieść wigilijna"
Aleksander Fredro "Zemsta"
Aleksander Kamiński "Kamienie na szaniec"
Adam Mickiewicz "Dziady" (cz. II)
Antoine de Saint-Exupéry "Mały Książę"
Henryk Sienkiewicz "Quo vadis"
Juliusz Słowacki "Balladyna"
Jan Kochanowski: wybór fraszek, wybrana pieśń, treny VII i VIII,
Adam Mickiewicz: "Reduta Ordona" i "Świtezianka", wybrany utwór z cyklu "Sonety krymskie", księgi: I, II, IV, X, XI, XII "Pana Tadeusza"
Sławomir Mrożek "Artysta"
Henryk Sienkiewicz "Latarnik"
wybrane wiersze poetów wskazanych w klasach 4-6, oraz wybrane wiersze: Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Stanisława Barańczaka, Cypriana Kamila Norwida, Bolesława Leśmiana, Wisławy Szymborskiej, Kazimierza Wierzyńskiego i aforyzmy Stanisława Jerzego Leca.
Na egzaminie ósmoklasisty nie będzie już obowiązywać znajomość treści krótkich utworów literackich poznawanych w całości, utworów literackich poznawanych we fragmentach i utworów poetyckich dla klas 4-6.
Co wykreślono z listy lektur obowiązkowych w szkole podstawowej?
Z kanonu lektur szkolnych w klasach 4-6 usunięto m.in.:
"W pamiętniku Zofii Bobrówny" Juliusza Słowackiego
mit o Orfeuszu i Eurydyce
przypowieść ewangeliczną o pannach roztropnych
"Powrót taty" Adama Mickiewicza.
W klasach 7 i 8 z listy lektur obowiązkowych wykreślono:
"Żonę modną" Ignacego Krasickiego
"Śmierć Pułkownika" Adama Mickiewicza
tren I i V Jana Kochanowskiego
"Syzyfowe prace" Stefana Żeromskiego
"Tędy i owędy" Melchiora Wańkowicza
wiersze Mariana Hemara, Jarosława Marka Rymkiewicza, Jana Lechonia, Jerzego Lieberta i fraszki Jana Sztaudyngera.
Nowa lista lektur w liceach i technikach
Lektury uzupełniające (licea i technika)
W liceach i technikach obowiązkowo trzeba przeczytać przynajmniej jeden utwór z listy lektur uzupełniających. Nowościami na tej liście są:
Stanisław Lem "Solaris"
Wiesław Myśliwski "Traktat o łuskaniu fasoli"
Olga Tokarczuk "Prawiek i inne czasy", "Bieguni", "Opowiadania bizarne"
Petra Dvorzakova "Wrony"
Sigrídur Hagalin Bjoernsdottir "Wyspa"
Paweł Huelle "Castorp" i "Śpiewaj ogrody"
Toshikazu Kawaguchi "Zanim wystygnie kawa"
Cixin Liu "Wspomnienie o przeszłości Ziemi" (tom I "Problem trzech ciał")
Tomasz Różycki "Dwanaście stacji"
Andrzej Stasiuk "Jadąc do Babadag"
Mariusz Szczygieł "Nie ma"
Monika Sznajderman "Pusty las"
Dorota Terakowska "Poczwarka"
Marcin Wicha "Rzeczy, których nie wyrzuciłem".
Do lektur uzupełniających z lektur obowiązkowych z poziomu podstawowego na rozszerzony przeniesiono: "Romea i Julię" Williama Szekspira, fragmenty "Drogi donikąd" Józefa Mackiewicza, "Madame" Antoniego Libery.
Co wykreślono z listy lektur w szkole średniej?
Na poziomie podstawowym uczniowie nie będą już musieli czytać dotychczas obowiązkowych:
fragmentów "Kwiatków świętego Franciszka z Asyżu"
fragmentów "Kroniki polskiej" Galla Anonima
fragmentów "Kazań sejmowych" Piotra Skargi
wierszy Jana Andrzeja Morsztyna
fragmentów "Pamiętników" Jana Chryzostoma Paska
wyboru sielanek i liryki religijnej Franciszka Karpińskiego
"Konrada Wallenroda" Adama Mickiewicza
"Z legend dawnego Egiptu" Bolesława Prusa
"Rozdziobią nas kruki, wrony..." Stefana Żeromskiego
"Ludzi, którzy szli" Tadeusza Borowskiego
wierszy Tadeusza Gajcego, Stanisława Balińskiego, Kazimiery Iłłakowiczówny, wierszy z tomu "Ocalenie" Czesława Miłosza
tekstów Kabaretu Starszych Panów i utworów Ewy Demarczyk.
Z kolei fragmenty "Odysei" Homera, "Nie-Boska Komedia" Zygmunta Krasińskiego, wiersze Jarosława Marka Rymkiewicza i "Katedra" (z "W kraju niewiernych") Jacka Dukaja zostały przeniesione z poziomu podstawowego na rozszerzony.
Na poziomie rozszerzonym uczniowie liceów i techników nie będą musieli czytać dotychczas obowiązkowych lektur:
"Chmur" Arystofanesa
fragmentów "Eneidy" Wergiliusza, "Wyznań" św. Augustyna, "Summy teologicznej" św. Tomasza z Akwinu, "Prób" Michela de Montaigne'a, "Czarnych kwiatów" i "Promethidionu" Cypriana Kamila Norwida
"Lilli Wenedy" Juliusza Słowackiego
"Nocy listopadowej" Stanisława Wyspiańskiego.
Z listy lektur uzupełniających wykreślono m.in.:
"Kronikę Książąt Polskich" opracowaną przez Jerzego Wojtczaka-Szyszkowskiego
fragmenty "Historyi o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim" Mikołaja z Wilkowiecka
"Psalmodię polską" Wespazjana Kochowskiego
utwory Stanisława Trembeckiego
wiersze Marii Konopnickiej, Anny Świrszczyńskiej, Anny Kamieńskiej, Julii Hartwig, Stanisława Grochowiaka, Ryszarda Krynickiego, Edwarda Stachury i Adama Zagajewskiego.
