Mikołajki to jedno z najbardziej wyczekiwanych dni w roku, szczególnie przez dzieci, ale coraz częściej także przez dorosłych. 6 grudnia kojarzy się z drobnymi prezentami, słodyczami, skarpetkami wypełnionymi upominkami i pierwszym wyraźnym sygnałem, iż święta Bożego Narodzenia są już tuż tuż. Choć Mikołajki mają dziś bardzo radosny, wręcz bajkowy charakter, ich historia sięga czasów wczesnego chrześcijaństwa i postaci prawdziwego człowieka, który swoją dobrocią zapisał się w dziejach świata.
Czym naprawdę są Mikołajki, skąd się wzięły, jakie są ich tradycyjne zwyczaje, co przynosi się 6 grudnia i jakie znaczenie ma to święto we współczesnej Polsce? Oto kompleksowy przewodnik.
Kim był święty Mikołaj i dlaczego obchodzimy jego święto 6 grudnia?
Postać świętego Mikołaja wywodzi się z historii biskupa Mikołaja z Miry, który żył na przełomie III i IV wieku na terenach dzisiejszej Turcji. Był człowiekiem niezwykle zamożnym, ale cały swój majątek przeznaczał na pomoc ubogim, chorym i potrzebującym. Znany był z tego, że:
-
pomagał potajemnie, nie oczekując wdzięczności
-
ratował biedne rodziny przed tragedią
-
wspierał dzieci i młodzież
-
bronił niesłusznie oskarżonych
Legenda głosi, iż wrzucał sakiewki z pieniędzmi przez okno lub komin, aby nikt nie wiedział, kto jest darczyńcą. To właśnie z tej historii wzięła się współczesna tradycja wrzucania prezentów do skarpet i butów.
6 grudnia to dzień jego śmierci, który w Kościele katolickim jest obchodzony jako wspomnienie liturgiczne. Z czasem dzień ten stał się świętem dzieci, euforii i obdarowywania.
Czym są Mikołajki i co oznaczają we współczesnej kulturze?
Mikołajki to święto radości, życzliwości i bezinteresownego dawania. Nie jest to święto religijne w sensie obrzędowym jak Boże Narodzenie, ale jego fundament wyrasta bezpośrednio z chrześcijańskiej postaci świętego Mikołaja.
Dziś Mikołajki oznaczają:
-
drobne prezenty zamiast dużych podarunków
-
radość dzieci od samego rana
-
pierwsze dekoracje świąteczne
-
mikołajkowe spotkania w szkołach i firmach
-
początek prawdziwej atmosfery grudniowych świąt
To dzień, w którym liczy się gest, a nie wartość materialna prezentu.
Jakie są tradycyjne zwyczaje mikołajkowe w Polsce?
W Polsce Mikołajki mają bardzo charakterystyczny przebieg i są obchodzone w podobny sposób w większości domów. Najważniejsze zwyczaje to:
1. Czyszczenie butów wieczorem 5 grudnia
Dzieci wieczorem czyszczą swoje buty i ustawiają je pod drzwiami lub przy łóżku, wierząc, iż w nocy przyjdzie święty Mikołaj i zostawi w nich prezent. Ten zwyczaj ma znaczenie wychowawcze i symboliczne – pokazuje, iż na prezenty „trzeba zasłużyć”.
2. Szukanie prezentów rano 6 grudnia
Rano dzieci z niecierpliwością sprawdzają:
-
buty
-
skarpety
-
poduszkę
-
plecak
-
parapet
To jeden z najbardziej emocjonujących momentów grudnia.
3. Prezenty drobne, symboliczne
W Mikołajki nie daje się dużych prezentów. Tradycyjnie są to:
-
słodycze
-
mandarynki
-
czekolady
-
małe zabawki
-
książki
-
gadżety
-
kosmetyki
-
świąteczne skarpetki
4. Tajemniczy Mikołaj w szkołach i firmach
Coraz popularniejszym zwyczajem jest losowanie osoby, której robi się prezent. Ten zwyczaj integruje i buduje relacje, szczególnie w szkołach i miejscach pracy.
5. Przebieranie się za Mikołaja
W przedszkolach, szkołach i galeriach handlowych pojawia się postać Mikołaja, często w towarzystwie elfów lub śnieżynek.
Co przynosi święty Mikołaj 6 grudnia? Rózga – mit czy tradycja?
W dawnej tradycji istniał podział:
-
grzeczne dzieci dostawały prezenty
-
niegrzeczne – rózgę
Dziś rózga ma już charakter wyłącznie żartobliwy i jest symbolem, a nie karą. W praktyce niemal każde dziecko otrzymuje prezent, niezależnie od zachowania. To pokazuje, jak bardzo zmienił się charakter Mikołajek – dziś to święto radości, a nie oceniania.
Mikołajki w innych krajach – jak obchodzi się 6 grudnia na świecie?
Postać świętego Mikołaja występuje niemal w całej Europie, choć pod różnymi nazwami:
-
Holandia – Sinterklaas
-
Niemcy – Nikolaustag
-
Austria – święty Mikołaj i Krampus
-
USA – Santa Claus (bardziej kojarzony z Bożym Narodzeniem)
-
Czechy i Słowacja – Mikuláš
W niektórych krajach dzieci dostają też drobne prezenty 6 grudnia, a główne podarunki czekają na Boże Narodzenie.
Symbolika Mikołajek – dlaczego to święto ma taką siłę emocjonalną?
Mikołajki działają na emocje, ponieważ łączą w sobie kilka bardzo silnych elementów:
-
dziecięcą radość
-
niespodziankę
-
magię oczekiwania
-
poczucie bezpieczeństwa
-
rodzinne ciepło
To także jedno z niewielu świąt, które buduje wspomnienia pokoleń. Wielu dorosłych pamięta swoje Mikołajki sprzed kilkudziesięciu lat i dziś przekazuje te same emocje swoim dzieciom.
Mikołajki a Boże Narodzenie – czym się różnią?
Choć oba święta są ze sobą silnie powiązane, pełnią zupełnie inne funkcje:
Mikołajki:
-
drobne prezenty
-
święto dzieci
-
luz i zabawa
-
jeden dzień
Boże Narodzenie:
-
główne prezenty
-
święto religijne i rodzinne
-
kolacja wigilijna
-
trzy dni świętowania
Mikołajki są więc rozgrzewką przed świętami, a nie ich zamiennikiem.
Czy Mikołajki są świętem religijnym czy świeckim?
Formalnie Mikołajki wywodzą się z tradycji chrześcijańskiej, ale dziś mają charakter w dużej mierze świecki. Obchodzą je:
-
osoby wierzące
-
osoby niewierzące
-
dzieci i dorośli
-
szkoły publiczne i prywatne
To sprawia, iż Mikołajki stały się jednym z najbardziej uniwersalnych świąt w Polsce.
Mikołajki w Polsce 6 grudnia – dlaczego to święto jest tak ważne?
Bo:
-
integruje rodziny
-
buduje więzi w szkołach
-
poprawia relacje w pracy
-
wprowadza świąteczny klimat
-
uczy dzieci wdzięczności i euforii z dawania
W czasach szybkiego życia i codziennego stresu Mikołajki są dniem uśmiechu bez polityki, bez podziałów i bez napięć.
Podsumowanie – czym naprawdę są Mikołajki?
Mikołajki to:
-
pamiątka po prawdziwym człowieku, który pomagał innym
-
święto euforii i drobnych prezentów
-
początek świątecznej atmosfery
-
dzień, który łączy pokolenia
-
symbol dobroci, a nie komercji
6 grudnia nie chodzi o to, ile wydamy na prezenty, ale o sam gest, pamięć i uśmiech drugiego człowieka.
FAQ – najczęstsze pytania o Mikołajki
Kiedy są Mikołajki?
Zawsze 6 grudnia.
Co daje się na Mikołajki?
Drobne prezenty: słodycze, książki, zabawki, kosmetyki.
Gdzie Mikołaj zostawia prezenty?
W butach, skarpetach, pod poduszką lub w plecaku.
Czy Mikołajki są tylko dla dzieci?
Nie, coraz częściej obchodzą je także dorośli.








