Nazywam się Anna Kowalska i mieszkam w Toruniu, w miejscu, gdzie Kujawsko-Pomorskie odsłania swoje spokojne uliczki nad Wisłą. Dzisiaj rano znów obudziłam się przed budzikiem, żeby posprzątać dom, zanim mój syn Paweł jeszcze śpi. Ma 35 lat i mieszka ze mną pod jednym dachem już od wielu lat. W kuchni znajduje się sterta brudnych naczyń, a w salonie porozrzucane są jego stare rzeczy, jak wspomnienie, iż utknął tutaj na zawsze. Jakby ktoś wcisnął pauzę na jego życiu i zapomniał wyłączyć telewizor. Chcę mu powiedzieć: “Czas żyć swoim życiem”, ale za każdym razem słowa grzęzną mi w gardle, a serce ściska się ze strachu.
Gdy Paweł był mały, wychowywałam go sama. Mój mąż nas zostawił, pozostawiając mnie z rolami zarówno matki, ojca, jak i żywiciela. Martwiłam się o każdą jego skaleczoną skórę na placu zabaw, o każdą dwójkę w szkole. Robiłam wszystko, żeby czuł się bezpiecznie w naszym domu. Lata mijały, a ta ochrona stała się jego klatką. Fizycznie dorósł, ale w głębi duszy pozostał dzieckiem, ukrytym pod moim skrzydłem. Sama nie zauważyłam, jak uczyniłam go wiecznym chłopcem, który czeka, aż mama wszystko za niego załatwi.
Pewnego dnia przyjaciółka poprosiła o pomoc przy przewozie starych mebli. Zawołałam Pawła: “Synu, pomożesz?” Ale on tylko wzruszył ramionami: “Mamo, mam sprawy, może innym razem?” — i zanurzył się w komputerze, odpływając w swoich niekończących się grach. Ten moment stał się lustrem naszej życia: ja jestem gotowa na wszystko dla niego, a on żyje w złudzeniu, iż mama zawsze go wybawi z kłopotów. Przyjaciele jednogłośnie mówią: “Anka, to twój dom, twoje zasady! Wygonienie go to jedyne wyjście, inaczej nigdy nie zacznie pracować i żyć po swojemu”. Ich słowa ranią prawdą, ale kiedy wyobrażam sobie, jak zamykam drzwi za nim, moje wnętrze zamienia się w lodowisko. To przecież ten sam chłopiec, co biegł do mnie z rozbitymi kolanami, płakał, gdy go wyśmiewano w szkole, czekał na mnie z pracy, abyśmy mogli zjeść wspólną kolację.
Widzę, jak staję się zrzędliwą staruszką. Każdego ranka mruczę: “Znowu śmieci nie wyniósł, znowu rzeczy po całym domu”. Instynkt macierzyński walczy ze zmęczeniem spowodowanym tym, iż sama wszystko dźwigam na swoich barkach. Paweł nie pracuje regularnie — dorabia, ale gwałtownie traci zainteresowanie. Pieniądze, jeżeli w ogóle się pojawiają, idą na jego rozrywki. Wstyd mi liczyć grosze, wstyd, iż nie mogę pomóc mu z większym zakupem, ale jeszcze bardziej boli to, iż on choćby nie stara się ułatwić mi życia.
Kilka dni temu zdecydowałam się na rozmowę. “Pawle, trzeba coś zmienić,” — powiedziałam drżącym głosem. “Czas mija, a ty stoisz w miejscu. Nie jestem wieczna, co będzie, kiedy mnie zabraknie?” Zmarszczył brwi, wstał bez słowa, trzaskając drzwiami i zamknął się w swoim pokoju. Nie doszło do dialogu, a we mnie osiadło uczucie, iż go zdradzam, rujnuję miłość, którą budowałam od jego pierwszych kroków. Ale myśli nie dają spokoju: może przyjaciele mają rację? Może czas, by go puścić, choćby jeżeli to rozerwie mi serce? Inne matki mają dzieci w jego wieku już dawno założone rodziny, wychowują swoje pociechy, a ja wciąż gotuję mu zupy, prasuję koszule i słucham pustych obietnic, iż “jutro” wszystko się zmieni. To “jutro” rozciągnęło się na lata, i bez mojego działania nic się nie zmieni.
Czasami myślę, iż to nie kwestia “wygonienia”, ale znalezienia słów, które obudzą w nim chęć do samodzielnego życia. Ale jak je dobrać, by nie zranić? Jest wrażliwy, pełen lęków i uraz, a może moja nadmierna troska przywiązała go do tego domu. Ale ja też jestem człowiekiem — jestem zmęczona, chcę spokoju, chcę żyć bez wiecznego ciężaru odpowiedzialności za dorosłego syna. Dziś, stojąc przy zlewie, przypomniałam sobie, jak mały Paweł pomagał mi układać produkty na półkach. Miał wtedy pięć lat, starał się jak mógł, choć niezręcznie. Wtedy byliśmy zespołem, rodziną. A teraz jest ciężkim kamieniem na moich barkach, i nie wiem, jak go zrzucić.
Czas jest nieubłagany. Wierzę, iż pewnego dnia Paweł znajdzie w sobie siłę, by wyjść na świat, gdzie nie będzie mojej poduszki bezpieczeństwa, gdzie będzie musiał stanąć na nogi. Ale do tego muszę zdobyć się na krok, którego boję się najbardziej na świecie. Jak zebrać w sobie tę odwagę? Nie wiem. Ale rozumiem: to nie jest okrucieństwo, a mój obowiązek — dać mu szansę dorosnąć, choćby jeżeli będzie nas to kosztować łzy i wzajemne wyrzuty. Kiedy w końcu mu to powiem, nie mogę przewidzieć, co się stanie. Może odejdzie, trzaskając drzwiami, i przeklnie mnie za “zdradę”. Może zdobędzie wolność i po latach powie mi “dziękuję”. Ale wiem na pewno: już nie mogę dźwigać tego ciężaru bez końca. Ta myśl — mieszanka strachu i ulgi — uderza w serce jak młot. Miłość matki to nie tylko troska, ale także umiejętność powiedzenia we właściwym momencie: “Idź swoją drogą”. I muszę to zrobić — dla niego i dla siebie.
