Dr Andrzej Biały specjalizuje się w temacie szkolnictwa polskojęzycznego na Białorusi Sowieckiej w okresie międzywojennym. Tym razem w swoim artykule, który został opublikowany w Roczniku Historycznym Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, ukazał Centralną Szkołę Polskiej Młodzieży Wiejskiej (Chłopskiej) powstałej na bazie dawnego majątku Siemkowo na Białorusi.
– Szkoła ta została utworzona przez wice komisarza rolnictwa BSRS Polaka Stefana Heltmana. Stefan Heltman – komunista studiował Agronomię na UJ. Przed I Wojna Światową pracował jako nauczyciel i wicedyrektor szkoły w Gołotczyźnie (koło Ciechanowa ) a także poznawał praktycznie, jako agronom, zasady funkcjonowania folwarków. Szkoła w Gołotczyźnie utworzona przez Aleksandrę Bąkowską, pomocą Aleksandra Świętochowskiego, realizowała postulaty i hasła pozytywistyczne wśród polskich dzieci i młodzieży wiejskiej – przekazuje dr Andrzej Biały.
Stefan Heltman postanowił stworzyć na wzór Gołotczyzny szkołę rolniczą, aby kształcić polskich następców do prowadzenia gospodarstwa rodzinnego. – Trzeba zaznaczyć, iż oprócz kołchozów i sowchozów) na BSRS występowały gospodarstwa indywidualne ( chutorowe , jedinoczki, pojedyncze formą i kształtem identyczne jak na Mazowszu ). Były to gospodarstwa bogate wyróżniające się spośród innych (wizytówka szlachty mazowieckiej – głownie polskiej) tylko dzięki swojej ciężkiej wytężonej pracy – dodaje.
Do w/w szkoły garnęła się młodzież polska, ale i białoruska ze względu na wysoki poziom nauczania i praktyki. Dlatego też Komisariat Oświaty postanowił powołać utworzyć jeszcze tego typu szkoły w innych miejscach republiki. Stefan Heltman komunista Polak przetłumaczył Kodeks Rolny BSRS na język polski i dodał komentarz jak należy rozumieć poszczególne punkty (paragrafy ). Było to znaczące posuniecie, ponieważ Polacy spotykali się często ze złośliwą interpretacją przepisów przez urzędników białoruskich (narodowych demokratów którzy poparli rewolucje ), a których hasłem przewodnim „Na Białorusi nie ma Polaków są tylko spolonizowani Białorusini’’.
Zachęcamy do zapoznania się z całym artykułem: https://mhprl.pl/wp-content/uploads/2025/01/Rocznik-Historyczny-Muzeum-Historii-Polskiego-Ruchu-Ludowego-nr-40-2023.pdf
ren
