Niezwykłe odkrycie na terenie Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Fundamenty nieznanego dotąd budynku zidentyfikowano w parku Morysin na obszarze Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.

W pierwszej połowie 2025 roku Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie zleciło przeprowadzenie analizy Numerycznego Modelu Terenu rejonu Morysina. Dzięki temu wytypowano prawdopodobne miejsce, w którym nieistniejący dziś budynek miałby się dawniej znajdować. Kolejnym krokiem było rozpoznanie tego miejsca oraz otoczenia zachowanych reliktów architektury wokół Pałacu Myśliwskiego. Naukowcy wykorzystali narzędzia do geofizycznej prospekcji nieinwazyjnej – georadar i magnetometr. Wykonawcą badań był Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Dawny dom stróża?

Jak poinformował profesor Fabian Welc z UKSW, wyniki rozpoznania nieinwazyjnego potwierdziły istnienie fundamentów dawniej istniejącego budynku. Miał on rozmiar około osiem metrów na cztery metry i niewielką dobudówkę od strony południowej. Kształt i rozmiar tego budynku korespondują jednak z istniejącymi do tej pory pozostałościami dwóch pozostałych konstrukcji. Miały one solidny fundament wykonany z łupanych kamieni, na którym odnotowano pozostałości ceglanego muru. Pierwszy z nich był prawdopodobnie zamieszkały przez służbę, która obsługiwała gości Pałacu Myśliwskiego – w jego obrębie odnotowano pozostałość pieca – a drugi to budynek gospodarczy. Na obecnym etapie badań funkcja niezachowanego budynku nie została rozpoznana. Być może był to dom stróża – znajdował się u zbiegu dwóch dróg prowadzących do Pałacu Myśliwskiego i położonej obok zagrody.

– W sąsiedztwie ruin budynków gospodarczych na powierzchni ziemi natrafiono na fragmenty ceramiki o chronologii nie tylko współczesnej, ale też starszej, którą można datować od wczesnej nowożytności, czyli XV wieku. To może oznaczać, iż początki osadnictwa w tym miejscu są wcześniejsze – podkreślił dr Rafał Solecki, koordynator projektu.

Charakterystyczna lokalizacja pozostałości budynków na niewielkich lokalnych wyniesieniach – terpach – sugeruje, iż najstarsze osadnictwo w tym miejscu można wiązać z Olędrami, czyli osadnikami z Niderlandów. Początki ich osiedlania się na terenach wzdłuż Wisły datuje się na XVI–XVII wiek.

Pałac Myśliwski w Morysinie

Pałac Myśliwski w Morysinie jest jednym z młodszych zabytków architektonicznych w granicach zespołu pałacowo-ogrodowego, związanego z pałacem w Wilanowie.

Był to główny obiekt zaplanowanego przez Aleksandrę z Lubomirskich Potocką i Stanisława Kostkę Potockiego założenia parkowego w Morysinie, jednak wiedza o nim przez cały czas nie jest pełna. Budowa Pałacu Myśliwskiego została ukończona w 1811 roku, a w kolejnych latach następni właściciele dobudowali jeszcze w jego sąsiedztwie Oraculum (w 1825 roku), Neogotycką Bramę (w 1846 roku), Dom Stróża i Gajówkę (oba około 1850 roku). Na planach z połowy XIX wieku w bezpośrednim otoczeniu Pałacu Myśliwskiego znajdują się jeszcze trzy budynki, które nie są jednak wymieniane w innych źródłach. Ruiny dwóch z nich są przez cały czas widoczne w terenie, ale położenie trzeciego nie było dotychczas znane.