Od marca 2020 r. prowadzimy działania w ramach cyklu „Odporna szkoła”, których celem jest wsparcie szkół w odpowiadaniu na wyzwania związane z edukacją zdalną. Reagując przede wszystkim na bieżące potrzeby, przyglądamy się też polskiej szkole z szerszej perspektywy, śledząc i upowszechniając głosy, które są próbą odpowiedzi na kryzys edukacji spowodowany pandemią koronawirusa. Temu służy prezentowane właśnie polskie tłumaczenie opracowania „Nowa wizja edukacji. Przyszłość uczenia (się)”, przygotowane przez wybitnych praktyków i reformatorów systemów edukacyjnych we współpracy z Microsoft Education.
Autor i autorka opracowania – M.Fullan i J. Quinn – piszą:
Pandemia zaburzyła funkcjonowanie wszystkich obszarów życia społecznego i obnażyła ich słabości, w szczególności wady naszych systemów edukacji. Imponujące odpowiedzi na wyzwania, które przyniósł ze sobą kryzys, przyszły w większości ze strony pojedynczych osób i małych grup edukatorów i edukatorek, którzy postanowili wesprzeć swoje społeczności (…)
Choć w niektórych krajach udało się systemowo, sprawnie i prawie bezboleśnie przełączyć na zdalne nauczanie, to w większości państw zmagano się z trudnościami zaspokojenia potrzeb wszystkich zainteresowanych. Równość, dostępność i zdolność szybkiego reagowania na nowe potrzeby – tego brakowało wszystkim. Przed pandemią wiele systemów edukacji tkwiło w martwym punkcie; teraz ujawniła się potrzeba fundamentalnych zmian.
To zaburzenie normalnego funkcjonowania, jakie przyniosła ze sobą pandemia, uwypukliło fakt, iż rola szkoły nie ogranicza się do nauczania. Szkoła, ze względu na funkcje opiekuńczą i wspólnototwórczą, jakie pełni, stanowi serce zdrowego społeczeństwa. Zmagając się z wyzwaniem ponownego otwarcia szkół w tych niepewnych czasach, musimy wykorzystać okazję do refleksji nad tym, czego się nauczyliśmy i co jest najważniejsze.
(…) Pandemiczne zaburzenie zdemaskowało niemożność i nieumiejętność udzielania wsparcia wszystkim podopiecznym przez dotychczasowe systemy edukacyjne. Krótko mówiąc, przyszedł czas, by zaliczyć edukację do czynników kształtujących dobro jednostkowe i społeczne.
Jak zareagujemy? Czy będziemy „gasić pożar”, czy też wykorzystamy okazję do transformacji samego systemu? Co bardziej do nas przemawia: powrót do dobrze nam znanego statusu quo? A może wykorzystanie tej okazji do stworzenia nowego systemu, który przez pogłębione nauczanie będzie wspierał uczniów i uczennice w stawaniu się osobami, które dzięki wiedzy i umiejętnościom zmieniają świat? Naszym zdaniem rozwiązania są na wyciągnięcie ręki. Mamy okazję kreatywnie stawić czoła najpilniejszym wyzwaniom, budując jednocześnie most ku nowej wizji systemu edukacji. Dzielimy ten proces na trzy etapy:
Etap 1: zaburzenie – zebranie wstępnych reakcji i wniosków z pierwszych miesięcy pandemii.
Etap 2: przemiana – opracowanie planu ponownego otwarcia szkół we wciąż niepewnej sytuacji pandemicznej.
Etap 3: nowa wizja – stworzenie koncepcji edukacji, która zapewnia warunki do rozwoju dla wszystkich uczniów i uczennic oraz wyposaża ich w umiejętności potrzebne do funkcjonowania wśród wieloznaczności i zmienności. Ten etap wykorzystuje to, co najlepsze w tradycyjnych koncepcjach edukacji oraz innowacyjne praktyki i przemyślenia z okresu nauczania zdalnego do kształtowania nowych, elastycznych, hybrydowych modeli głębokiego uczenia (się) [ang. deep learning].
W Centrum Edukacji Obywatelskiej, za autorem i autorką opracowania, zastanawiamy się, w jaki sposób szkoła po kryzysie wywołanym pandemią może zapewniać wszystkim uczniom warunki do rozwoju oraz wyposażać ich w umiejętności niezbędne do funkcjonowaniem w tak wieloznacznym i zmiennym świecie.
Zabieramy też aktywny, własny głos w tej sprawie w opublikowanym w czerwcu 2021 r. raporcie Szkoła ponownie czy szkoła od nowa? Jak wygląda powrót do stacjonarnej edukacji? Wyjaśniamy w nim, dlaczego moment powrotu do edukacji stacjonarnej identyfikujemy jako najważniejszy dla polskiej edukacji w kolejnych latach, prezentujemy wstępne wyniki badania, które pokazuje, jak uczniowie i nauczyciele doświadczają powrotu do szkół oraz zapraszamy do dyskusji o tym, jak powinna wyglądać szkoła przygotowująca młodych ludzi do życia w post-pandemicznej rzeczywistości – szkoła, do której warto wracać.
Jesteśmy przekonani, iż tylko przez wspólną refleksję i wspólne działanie jesteśmy w stanie zbudować dobrą szkołę dla naszych dzieci. Zapraszamy do lektury, dyskusji i współpracy.
