Nowoczesny system edukacji opiera się w dużej mierze na zasadzie indywidualizacji nauczania. Ustawodawca w art. 44c Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (dalej: u.s.o.) wskazuje wyraźnie, iż każdy nauczyciel, który ocenia osiągnięcia edukacyjne ucznia, ma obowiązek uwzględniać jego indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne. Przepis ten nadaje całemu procesowi kształcenia wymiar nie tylko dydaktyczny, ale także aksjologiczny, ponieważ odwołuje się do konstytucyjnego prawa do nauki. Indywidualizacja oznacza więc prawny obowiązek szkoły, aby tworzyć warunki umożliwiające każdemu uczniowi osiąganie sukcesów edukacyjnych na miarę jego możliwości. Zgodnie z przywołanym artykułem szkoła i nauczyciele powinni organizować proces dydaktyczny w taki sposób, aby odzwierciedlał on indywidualne predyspozycje uczniów.
Indywidualizacja ma charakter wielowymiarowy. Obejmuje zarówno dostosowanie przestrzeni edukacyjnej, jak i wybór metod, form pracy oraz środków dydaktycznych. Istotne znaczenie ma także dostosowanie sposobów uczenia się, tempa i czasu pracy, poziomu trudności zadań oraz metod oceniania. Szczególnym elementem tego procesu jest obowiązek realizacji zaleceń zawartych w opiniach i orzeczeniach. Indywidualizacja nie sprowadza się zatem do wyboru określonych technik dydaktycznych, ale wymaga całościowych i zintegrowanych działań podejmowanych przez nauczycieli i specjalistów zatrudnionych w szkole.
Proces oceniania, zgodnie z art. 44c u.s.o., powinien – poza tradycyjnymi formami weryfikacji wiedzy – uwzględniać aktywność, kreatywność, samodzielność i umiejętność pracy zespołowej. Dzięki temu możliwe jest uchwycenie pełniejszego obrazu efektów pracy ucznia i jego indywidualnego potencjału. Indywidualizacja zyskuje szczególne znaczenie w zakresie przedmiotów o charakterze artystycznym oraz w wychowaniu fizycznym. W tych obszarach ustawodawca wskazuje, iż ocenianiu podlegają przede wszystkim aktywność ucznia, podejmowanie przez niego prób wykonania zadań, zaangażowanie, wysiłek wkładany w realizację obowiązków i systematyczność. Ocena roczna nie może być więc prostym odzwierciedleniem poziomu sprawności czy talentu, ale powinna stanowić miernik pracy i rozwoju ucznia w granicach jego indywidualnych możliwości.
Podsumowując, w świetle art. 44c u.s.o. indywidualizacja jawi się jako jeden z filarów sprawiedliwego i efektywnego systemu edukacyjnego. Jej istotą nie jest wyrównywanie wszystkich różnic między uczniami, tylko stworzenie warunków, w których każdy uczeń może osiągać sukcesy na miarę własnych możliwości. W tym sensie indywidualizacja jest nie tylko obowiązkiem prawnym, ale także gwarancją poszanowania podmiotowości ucznia. Szkoła, która adekwatnie wdraża tę zasadę, staje się miejscem, gdzie różnorodność jest traktowana jako wartość, a nie jako przeszkoda w procesie edukacji.
#FunduszeUE #FunduszeEuropejskie #SCWEW #ORE
