22 procent dzieci w wieku od pięciu do jedenastu lat w Niemczech przynajmniej czasami odczuwa samotność – twierdzi Niemiecki Instytut Młodzieży (DJI) w opublikowanym w poniedziałek (26.05.2025) badaniu. W Niemczech rozpoczął się właśnie tydzień walki z problemem samotności, ogłoszony przez Ministerstwo ds. Rodziny.
Według badania 17 procent wszystkich dzieci w badanej grupie wiekowej stwierdziło, iż od czasu do czasu czuje się samotnie. Pięć procent czuło się samotnie często lub bardzo często.
"Ogólnie rzecz biorąc, 22 procent dzieci w wieku szkolnym czuje się samotnie przynajmniej czasami" – podsumowuje monachijski instytut w analizie danych zebranych w 2023 r.
Na poczucie samotności wśród dzieci często wpływ ma rozstanie rodziców albo życie w niepełnej rodzinie. 28 proc. badanych dzieci, które mieszkały tylko z jednym rodzicem i 34 proc. dzieci zamieszkałych z rodzicami przybranymi stwierdziło, iż czasami, często lub bardzo często czują się samotne. W przypadku dzieci z rodzin nuklearnych odpowiedzi takiej udzieliło 22 proc.
"Rozstanie rodziców jest poważnym wstrząsem w życiu dzieci i może być powodem ich poczucia osamotnienia i pogorszenia samopoczucia – przynajmniej przez pewien czas" – wyjaśnia autorka badania Alexandra Langmeyer.
Problemy finansowe źródłem stresu u dzieci
Również problemy finansowe w rodzinie zwiększają poziom samotności. Podczas gdy w przypadku dzieci z rodzin bez ograniczeń finansowych samotność odczuwa 21 proc. dzieci, to liczba ta wynosi 29 procent w rodzinach, które nie mogą sobie pozwolić na typowe wydatki i zwykły standard życia. Powód: zmartwienia finansowe mogą zwiększać stres i pogarszać klimat w rodzinie.
Według badaczy poczucie samotności w dzieciństwie zwiększa ryzyko depresji i zaburzeń lękowych oraz w dłuższej perspektywie może utrudnić rozwój psychospołeczny oraz wpłynąć na subiektywne samopoczucie.
Samotność wśród Niemców
Korelacja ta znajduje również odzwierciedlenie w danych: Dzieci, które zostały ocenione przez rodziców jako mające problemy behawioralne, znacznie cześciej czuły się samotne niż inne dzieci.
"Na podstawie dostępnych danych nie można stwierdzić, czy problemy behawioralne, zwłaszcza w kontaktach z rówieśnikami, są czynnikiem wyzwalającym wycofanie społeczne, a tym samym zwiększone doświadczenie samotności, czy też jest odwrotnie: samotność w dzieciństwie pogarsza samopoczucie psychiczne i prowadzi do problemów behawioralnych" – podkreśla socjolożka i współautorka badań Christine Entleitner-Phleps.
Jej zdaniem opracowanie metod wsparcia wymaga przeprowadzenia długoterminowego badania, w którym życie poszczególnych dzieci będzie obserwowane przez dłuższy czas.
Samotność a niezadowolenie z demokracji
Odrębne badanie na temat samotności przedstawiła także Fundacja Bertelsmanna. Objęło ono ponad 2 500 młodych ludzi w wieku od 16 do 30 lat i dotyczy związku poczucia samotności z oceną demokracji. Według ankiety, przeprowadzonej przez ośrodek badania opinii Verian 10 proc. młodych ludzi z badanej grupy przyznało, iż odczuwa dużą samotność, a 35 proc., iż umiarkowaną samotność.
Młodzi ludzie, którzy czują się samotni, zasadniczo interesują się polityką nie mniej niż inni. Jednak czuli się bardziej niedostrzegani przez polityków. Na przykład częściej zgadzali się ze stwierdzeniem, iż politycy nie traktują poważnie obaw młodego pokolenia.
Spośród bardzo samotnych młodych ludzi 60 procent stwierdziło, iż sami nie są w stanie doprowadzić do żadnych zmian politycznych ani społecznych. Przekłada się to na niechęć do zaangażowania na rzecz społeczeństwa. Spośród tych, którzy nie czują się samotni, tylko 42 proc. wątpi w skuteczność własnych działań.
Jak ostrzegła Nicole Kleeb z Fundacji Bertelsmanna samotność jest zatem nie tylko problemem indywidualnym i społecznym, ale także zagrożeniem dla demokracji.
