Przekazaliśmy dziś na ręce ministry Katarzyny Kotuli list podpisany przez 68 prawników i prawniczek, w którym piszą jasno, iż polska Konstytucja nie tylko nie zabrania, ale wręcz nakazuje zapewnienie bezpieczeństwa parom osób tej samej płci wychowującym wspólnie dzieci.
Oddajemy głos prof. Jakubowi Urbanikowi, naszemu przyjacielowi i koordynatorowi listu:
„Podpisy zbieraliśmy w środowisku eksperckim, gdy projektu jeszcze nie było. List jednak przez cały czas jest bardzo aktualny: opozycja wobec projektu ustawy na sztandary bierze znowu artykuł 18 Konstytucji. Bardzo wyraźnie mówimy, iż »osiemnastka«, żadną przeszkodą nie jest, a wręcz nakazuje ochronę tęczowych rodzin. W dodatku projekt ustawy niestety nie chroni dzieci w takich rodzinach.
Jako prawnicy i prawniczki z mocą podkreślamy, iż prawo nie wyklucza, tylko chroni: konstytucja zakazuje wszelkiej dyskryminacji, chroni życie rodzinne i prywatne. Ustawa o związkach jest konstytucyjną koniecznością. Do dzieła, politycy i polityczki!”
Pełną treść listu wraz z naziwskami osób sygnujących wklejamy poniżej:
List środowisk prawniczych do Prezesa Rady Ministrów Pana Donalda Tuska
za pośrednictwem Ministry ds. Równości Pani Katarzyny Kotuli oraz
Przewodniczącego Komitetu Stałego Rady Ministrów Ministra Macieja Berka
do przedłożenia w trybie petycji
Zajmujemy stanowisko w toczącej się debacie na temat instytucjonalizacji związków partnerskich w naszym kraju, w odpowiedzi na zgłaszane wątpliwości natury prawnej co do takiego rozwiązania. Mamy nadzieję, iż nasz głos – z konieczności ograniczający się do głównych tez – te wahania rozwieje.
Koronnym argumentem przeciwko regulacji dotyczących związków jest jej domniemana sprzeczność z artykułem 18 Konstytucji RP Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej, który jakoby zawierał definicję legalną małżeństwa. Ochrona małżeństwa z kolei wykluczałaby wszelkie formy instytucjonalizacji związków, które stanowiłyby dlań alternatywę. To oczywiście błędne odczytanie normy.
Wprowadzenie związków partnerskich nie godzi w konstytucyjną ochronę małżeństwa. Byty prawne o celu zbliżonym do innych nie wykluczają ochrony swoich odpowiedników, a zwłaszcza w sytuacji, gdy instytucja małżeństwa pozostaje przez cały czas zamknięta dla osób tej samej płci.
Konstytucja nie zna pojęcia domniemanego zakazu. Zabrania jedynie pewnych zachowań wprost – w myśl fundamentalnej zasady demokratycznego państwa prawnego, w którym to co nie jest zabronione, jest dozwolone. Nie zakazuje zatem instytucjonalizacji związków partnerskich. Co więcej, konstytucyjny zakaz wszelkiej dyskryminacji (artykuł 32) odczytany łącznie z nakazem prawnej ochrony wolności człowieka (artykuł 30), a także życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym (artykuł 47), zobowiązują władze państwowe do jak najszybszego rozwiązania tej kwestii.
Teza ta znajduje uzasadnienie nie tylko w piśmiennictwie, ale też w judykaturze. Naczelny Sąd Administracyjny w ten sposób właśnie uzasadnia zadanie Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycyjnego dotyczącego możliwości transkrypcji zagranicznego aktu zawarcia małżeństwa osób tej samej płci do polskich akt stanu cywilnego w sprawie C-713/23 (por. zwłaszcza punkt 5.3). Obowiązek taki wynika też wprost z wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Przybyszewska i in. przeciwko Polsce – który zresztą powiela ustaloną linię orzeczniczą Trybunału w sprawie instytucjonalizacji związków osób tej samej płci przez Państwa sygnatariuszy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (patrz najbardziej dobitnie ostatnio Fedotova i in. przeciwko Rosji, wcześniej liczne inne wyroki, w tym Oliari i in. przeciwko Włochom).
Przypominamy przy tym, iż wyroki te wydano na gruncie obowiązujących Polskę artykułu 8 w związku z 14 Konwencji. Z nimi tożsame są wiążące nas jako członka Unii Europejskiej art. 7 i 9, także 20 i 21 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (także przywoływane w stosownym orzecznictwie Trybunałów).
Prawo kształtuje normy społeczne, ale jest także ich pochodną. W chwili, gdy ponad 60% Polek i Polaków opowiada się za instytucjonalizacją związków partnerskich, czas by prawo o nie zadbało. Powracając do Artykułu 18 Konstytucji, podkreślamy, iż deklaruje on prawną ochronę rodziny i rodzicielstwa. Rodzina prawnie nie jest zdefiniowana jako relacja oparta na węźle małżeńskim, rodzicielstwo natomiast nie ogranicza się do większościowej sytuacji dzieci wychowywanych w rodzinach heteronormatywnych. Pozwala nam to stwierdzić, iż na Rzeczypospolitej ciąży prawny obowiązek zagwarantowania ochrony rodzinom tęczowym, jej brak jest niekonstytucyjnym aktem dyskryminacji.
Apelujemy zatem do Pana Premiera i kierowanej przezeń Rady Ministrów o jak najrychlejsze przedstawienie projektu ustawy gwarantującej prawa par jednopłciowych oraz prawną opiekę ich dzieci.
Osoby sygnujące:
Monika Płatek, profesor Uniwersytetu Warszawskiego
Jakub Urbanik, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, osoba przewodnicząca Radzie Funduszu Prawo Nie Wyklucza
Mirosław Wyrzykowski, em. profesor Uniwersytetu Warszawskiego, sędzia TK w stanie spoczynku
dr Paweł Marcisz, adwokat
prof. Robert Grzeszczak, Uniwersytet Warszawski, Przewodniczący Komitetu Nauk Prawnych PAN
dr dr h.c. Hanna Machińska, Uniwersytet Warszawski
dr hab. Karolina Kremens. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski
Prof. Monika Namysłowska, Uniwersytet Łódzki
Prof. Monika Szwarc, Instytut Nauk Prawnych PAN
Sylwia Majkowska-Szulc, profesor Uniwersytetu Gdańskiego
dr hab. Aleksandra Szczerba, Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
Prof. Andrzej Wróbel, Uniwerstytet Jagielloński, sędzia SN w stanie spoczynku
Prof. Tomasz Giaro, Uniwersytet Warszawski
Agnieszka Frąckowiak-Adamska, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego
Grzegorz Wierczyński, profesor Uniwersytetu Gdańskiego
Karolina Wierczyńska, profesor Instytutu Nauk Prawnych PAN
Natalia Kohtamäki, profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Aleksander Cieśliński, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego
Anna Doliwa-Klepacka, profesor Uniwersytetu w Białymstoku
dr hab. Monika Domańska, Instytut Nauk Prawnych PAN
Magdalena Słok-Włodkowska, profesor Uniwersytetu Warszawskiego
Anna Zawidzka-Łojek, profesor Uniwersytetu Warszawskiego
Michał Balcerzak, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika i Uniwersytetu Szczecińskiego, przewodniczący Komitetu ONZ ds. Likwidacji Dyskryminacji Rasowej
Prof. Irena Rzeplińska, emerita, Instytut Nauk Prawnych PAN
Prof. Jacek Barcik, Uniwersytet Śląski
Prof. Dagmara Kornobis-Romanowska, Uniwersytet Wrocławski
Prof. Anna Wyrozumska, emerita, Uniwersytet Łódzki, Przewodnicząca Doradczego Komitetu Prawnego przy Ministrze Spraw Zagranicznych
dr Marzena Wojtczak, Uniwersytet Warszawski
dr Paweł Knut, adwokat
Sylwia Gregorczyk, adwokatka, Fundacja “Wolne Sądy”
Prof. Maciej Perkowski, Uniwersytet w Białymstoku
Prof. Wojciech Kocot, Uniwersytet Warszawski
Katarzyna Kędziora, radczyni prawna, Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego
dr hab. Katarzyna Sękowska-Kozłowska, Instytut Nauk Prawnych PAN
dr Jakub Pawliczak, adwokat, Uniwersytet Warszawski
Prof. Eleonora Zielińska, emerita Uniwersytet Warszawski
dr Maciej Kułak, Uniwersytet Warszawski
dr Anna Rosner, MISH Uniwersytet Warszawski
dr Adam Ploszka, Uniwersytet Warszawski
dr Władysław Pęksa, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
dr Dominika Czerniak, Uniwersytet Wrocławski
dr Kaja Kowalczewska, Uniwersytet Wrocławski
dr Katarzyna Parchimowicz, Uniwersytet Wrocławski
dr Ariel Przybyłowicz, Uniwersytet Wrocławski, radca prawny
dr Przemysław Buczkowski, adwokat, psycholog, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie
Sebastian Gisbert-Madziar, LL.M. KU Leuven, King’s College London
adw. Marcin Czarniawski
studentka Helena Pikała
adw. Konrad Zawodziński
adw. Grzegorz Kukowka
mgr Karolina Kędziera, Uniwersytet Wrocławski
r. pr Paweł Skrodzki, Stowarzyszenie Grupa Stonewall
dr Joanna Puchalska, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego
adw. Mariusz Paplaczyk
dr Mateusz Wąsik, adwokat, autor książki „Związki osób tej samej płci. Konsekwencje braku regulacji w prawie polskim”
adw. Anna Muranowicz-Paździerska
dr Karol Przyborowski, Fundacja Art. 32 “Równe traktowanie”
dr Anna Czaplińska, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki
dr hab. Magdalena Paluszkiewicz, Uniwersytet Łódzki
dr Justyna Czerniak-Swędzioł, Uniwersytet Jagielloński
dr Izabela Florczak WPiA, Uniwersytet Łódzki
dr Michał Barański, Uniwersytet Śląski w Katowicach
Joanna Połatyńska, profesor Uniwersytetu Łódzkiego
mgr Nikola Nowak
mgr Michał Skóra, Uniwersytet Rzeszowski
dr hab. Magdalena Matusiak-Frączak, Uniwersytet Łódzki
Bartosz Cichocki, doradca podatkowy
dr hab. Cezary Błaszczyk, WPiA UW
