Z najnowszego raportu Fundacji Orange „Dojrzeć do praw” wynika, iż aż 90 proc. dzieci w wieku od pięciu do 17 lat korzysta z internetu, a średni wiek rozpoczęcia aktywności online spadł poniżej dziewięciu lat. Chociaż połowa rodziców uważa, iż ich dzieci są w sieci bezpieczne, rzeczywistość przedstawiona przez młodych temu przeczy. Obawiają się hejtu, utraty prywatności, upublicznienia prywatnych rozmów czy deepfake’ów – informuje Newseria.
Internet jako przestrzeń praw dziecka
– Internet jest istotną częścią życia młodych. To tutaj odpoczywają, realizują swoje pasje, uczą się, a także budują relacje. Nie jest to już tylko narzędzie, ale przestrzeń, w której także ich prawa powinny być brane pod uwagę. Dlatego realizujemy „Monitoring praw i podmiotowości dziecka w środowisku cyfrowym” i razem z gronem ekspertek i ekspertów sprawdzamy, na ile prawa młodych są respektowane w środowisku cyfrowym – mówi Małgorzata Kowalewska, członkini zarządu ds. programowych Fundacji Orange.
Eksperci oceniają przestrzeganie praw dziecka w sieci bardzo nisko. – Eksperci i ekspertki poproszeni o opinię o tym, w jaki sposób realizowane są prawa dziecka w społeczeństwie cyfrowym w 2025 roku, oceniają je bardzo krytycznie, jednoznacznie źle – podkreśla Jan Herbst, socjolog, badacz społeczeństwa cyfrowego.
Średnia ocena poszanowania praw dziecka w cyfrowym środowisku – wystawiona przez 80 ekspertów – wyniosła zaledwie 2,3 punktu na 10. Najniżej oceniono obszary związane z narastającą mową nienawiści (0,6 pkt), edukacją medialną (0,8–0,9 pkt), działaniem platform społecznościowych (0,9 pkt) i ochroną przed cyberagresją (1 pkt).
Dalsza część tekstu jest pod filmem Newseria Biznes
Młodzi spędzają w sieci wiele godzin, ale czują się w niej niepewnie
Raport pokazuje, iż dzieci i młodzież korzystają z internetu średnio ponad cztery godziny dziennie, a wielu użytkowników choćby osiem godzin w dni szkolne i do 12 godzin w weekendy. telefony są z nimi „od pobudki do zaśnięcia”. Jednocześnie młodzi deklarują, iż sieć bywa miejscem, które budzi strach – szczególnie przed hejtem, wyśmiewaniem, manipulacją wizerunkiem i negatywnymi komentarzami.
Podczas Forum Fundacji Orange głos zabrał także Krzysztof Gawkowski, wicepremier i minister cyfryzacji, zwracając uwagę na skalę zagrożeń:
– Cyfrowa rzeczywistość i cyfrowy rozwój jest dobry, kiedy służy człowiekowi. Przyzwyczailiśmy się przez lata, iż cyfrowy rozwój to wszystko, co dobre: szybki internet, dostęp do informacji, komunikacja, streaming, łatwiejsza praca, usługi cyfrowe, bliższe państwo, wiedza na wyciągnięcie ręki. Ale obok tego, czego często nie rozpoznajemy, idą zagrożenia. To cyberzagrożenia dotyczące danych, ich wykorzystywania, kradzieży. To zagrożenia w obszarze psychologicznym, dotyczące uzależnień od cyfrowego świata, od tego wszystkiego, co niesie dezinformacja. Aż po te najprostsze, dotyczące odpowiedzialności za to, jak to wpłynie na rozwój młodych ludzi, w każdym wieku.
Ochrona prywatności priorytetem młodych
Prywatność została wskazana jako najważniejszy temat tegorocznej edycji raportu. To młodzi zwrócili uwagę, iż jej brak wpływa na hejt, cyberprzemoc i manipulowanie ich wizerunkiem.
– Tematem przewodnim tegorocznej edycji raportu jest ochrona prywatności. Taką potrzebę zgłosiły nam młode osoby w pierwszej edycji badania. Wiemy, iż niewystarczająca ochrona prywatności wpływa na takie zjawiska jak hejt czy cyberprzemoc. Raport „Dojrzeć do praw” stanowi nasz wkład w dyskusję na ten temat i zbiega się z 20-leciem Fundacji Orange. W tym czasie obserwowaliśmy, jak zmiany spowodowane rozwojem nowych technologii wpływają na społeczeństwo – mówi Małgorzata Kowalewska.
W ostatnich dwóch dekadach Fundacja Orange przeszkoliła 93 tys. nauczycieli i objęła działaniami edukacyjnymi niemal 650 tys. dzieci. Utworzyła również 124 świetlice multimedialne w mniejszych miejscowościach.
Coraz większa niechęć do publikowania zdjęć
Badania wskazują także na rosnącą niechęć młodzieży do bycia fotografowanym w szkole i udostępniania ich zdjęć przez dorosłych.
– Bezrefleksyjne i nadmierne publikowanie materiałów zdjęciowych czy filmowych z udziałem dzieci to ryzyko niebezpiecznych kontaktów, modyfikowania tych materiałów dzięki sztucznej inteligencji w sposób szkodliwy dla dziecka. Coraz więcej szkół, przedszkoli, a także organizacji pozarządowych rezygnuje z publikowania zdjęć dzieci w internecie i taki krok także Fundacja Orange ma za sobą. Rodziców także zachęcamy do refleksji na ten temat i wspólnej rozmowy z dziećmi. – apeluje Małgorzata Kowalewska.
W stronę systemowych rozwiązań
Eksperci rekomendują stworzenie kompleksowego systemu ochrony praw dziecka w sieci – obejmującego zarówno edukację cyfrową, jak i skuteczne egzekwowanie prawa.
– Potrzebne jest wzmocnienie już istniejących mechanizmów służących ochronie dzieci. Prawo jest, ale musi być lepiej przestrzegane i egzekwowane. Zwróciłbym też uwagę na potrzebę projektowania usług cyfrowych w sposób świadomy i odpowiedzialny. To jest też kamyczek do ogródka dużych platform, które myślę, iż mogłyby robić więcej – ocenia Jan Herbst.
Minister cyfryzacji podkreślił również konieczność wprowadzenia odpowiednich regulacji:
– Nie wszystko załatwimy wspaniałą rolą edukatorów, nauczycieli czy choćby rodziców. Musimy to załatwić przepisami, które będą szły w parze z najlepszymi praktykami, dobrymi lekcjami, wspaniałym życiem. Państwo musi zatem reagować i widzieć te zagrożenia. Kończymy pracę nad kilkoma ustawami. Wierzę, iż niedługo podpisanymi przez prezydenta, bo już są w parlamencie. Ustawami, które ograniczają platformy w tym, żeby mogły pisać wszystko o wszystkim, bo dla mnie jako ministra cyfryzacji nie ma znaczenia, czy policzkujesz kogoś w realu, czy w cyfrowym świecie, za jedno i za drugie musi być kara. To jest odpowiedzialność za nasze dzieci. Nie może być mowy o tym, iż w cyfrowej rzeczywistości na więcej pozwalamy, a w rzeczywistym świecie to wszystko piętnujemy.
Jedną z kluczowych zmian ma być nowelizacja ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, wdrażająca unijny Akt o usługach cyfrowych (DSA). Projekt przyjęto 23 września i w tej chwili procedowany jest w komisjach sejmowych.
Raport Fundacji Orange „Dojrzeć do praw” jest do pobrania na jej stronie.
Źródło: Newseria Biznes
