Przypadków łamania prawa w czasie rekolekcji nie brakuje, choć rodzice donoszą, iż z każdym rokiem szkolnym jest lepiej. Szerszy dostęp do informacji, dzięki internetowi, sprawia, iż zarówno uczniowie, jak i rodzice coraz lepiej orientują się w tym, co szkoła może zrobić w czasie rekolekcji, a co jest sprzeczne z prawem. Przyjrzyjmy się temu.
Rekolekcje szkolne: co mówią przepisy?
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r., "uczniowie uczęszczający na naukę religii mają prawo do zwolnienia z zajęć szkolnych w celu odbycia trzydniowych rekolekcji wielkopostnych, o ile rekolekcje te stanowią praktykę danego kościoła lub innego związku wyznaniowego".
W tym czasie szkoła musi jednak zapewnić pozostałym uczniom opiekę. "W czasie trwania rekolekcji szkoła nie jest zwolniona z realizowania funkcji opiekuńczej i wychowawczej" – czytamy w rozporządzeniu.
Rekolekcje szkolne: czy są obowiązkowe?
Rekolekcje w szkole najczęściej realizowane są 3 dni (4, wliczając w to niedzielną mszę) i organizowane są zwykle w czasie lekcji. Nie oznacza to jednak, iż są obowiązkowe. Na rekolekcje mogą chodzić tylko uczniowie, którzy uczęszczają na szkolną katechezę. Są wtedy, zgodnie z prawem, zwalniani z lekcji.
Co z uczniami, którzy nie chodzą na religię? Powinni być w szkole, a dyrektor nie może ich zwolnić z lekcji, ponieważ nie biorą udziału w rekolekcjach szkolnych. Szkoła ma obowiązek zapewnić im opiekę i zorganizować lekcje.
Rekolekcje a odwołanie lekcji
Minister Edukacji Narodowej w piśmie z dnia 27 czerwca 2017 r. do Fundacji Wolność od Religii pisze, iż uczniowie nieuczęszczający na religię "są zobowiązani do udziału w zajęciach szkolnych odbywających się w godzinach ustalonego stałego planu zajęć i mają odnotowywany fakt obecności na tych zajęciach". Minister podkreślił także, iż szkoła nie ma prawa informować rodziców, iż tego dnia nie ma lekcji, może jednak odwołać zajęcia lekcyjne w czasie rekolekcji, jeżeli wszyscy jej uczniowie chodzą na religię.
Najczęściej podczas rekolekcji lekcje są skrócone lub działa tylko świetlica i/lub biblioteka. Czasami organizowane są lekcje łączone lub wyjścia. Szkoła może uchwalić, iż tego dnia obowiązują tzw. dni dyrektorskie i placówka organizuje zajęcia wychowawczo-opiekuńcze, a nie dydaktyczne (czyli, mówiąc kolokwialnie: tego dnia w szkole nie ma lekcji). W tej sytuacji rodzice mogą, ale nie muszą, posłać dziecko do szkoły.
Wywieranie jakiejkolwiek presji na rodziców, by dziecko nie przyszło w te dni do szkoły, jest sprzeczne z prawem. Co więcej, warunkiem wprowadzenia dni dyrektorskich jest poinformowanie o ich terminie nauczycieli, uczniów i rodziców przed 30 września w danym roku szkolnym.
Czy nauczyciel musi brać udział w rekolekcjach?
Pewne problemy z rekolekcjami szkolnymi dotyczą także nauczycieli, szczególnie w przypadku uczniów szkół podstawowych. Czy dzieci muszą mieć zapewnioną opiekę nauczyciela podczas drogi ze szkoły na rekolekcje i z powrotem? Okazuje się, iż zgodnie z prawem organizatorem rekolekcji jest proboszcz parafii, a nie szkoła, to właśnie on odpowiada za bezpieczeństwo uczniów. Szkoła nie ma prawa organizować rekolekcji, byłoby to sprzeczne m.in. z art. 53 ust. 6 i ust. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Dyrektor szkoły nie może wymagać od nauczyciela obecności na rekolekcjach ani odprowadzania czy przyprowadzania uczniów. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. dyrektor ma obowiązek zapewnić "bezpieczne i higieniczne warunki pobytu w szkole lub placówce, a także bezpieczne i higieniczne warunki uczestnictwa w zajęciach organizowanych przez szkołę lub placówkę poza obiektami należącymi do tych jednostek".
Kiedy są rekolekcje 2023?
Rekolekcje wielkopostne odbywają się, jak sama nazwa wskazuje, w czasie Wielkiego Postu. W szkołach często organizowane są na ok. dwa tygodnie przed Wielkanocą, jednak nie jest to regułą, mogą odbyć się też wcześniej lub tuż przed samymi świętami. O terminie rekolekcji nie decyduje szkoła, a proboszcz parafii, na której terenie znajduje się placówka. Zgodnie z przepisami dyrektor szkoły powinien być zawiadomiony o terminie rekolekcji co najmniej miesiąc przed rozpoczęciem rekolekcji.
