Resort edukacji planuje wprowadzenie katalogu kar dla uczniów

Zdjęcie: Ślubowanie uczniów. Ministerstwo przedstawia jasne zasady. Będzie lista kar dla uczniów | foto TuŁódź/DD Bełchatów

Obecnie prawa i obowiązki ucznia reguluje przede wszystkim statut szkoły, który może znacząco różnić się między placówkami i czasami zawierać przepisy sprzeczne z Konstytucją RP lub umowami międzynarodowymi. Proponowana zmiana przenosi pełen katalog praw i obowiązków bezpośrednio do ustawy o systemie oświaty, co zapewni jednakowe traktowanie wszystkich uczniów i usunie niejasności.

W katalogu praw znajdą się m.in.: prawo do ochrony godności osobistej, do prywatności, do wyrażania własnych poglądów, a także prawo do jasnej informacji o ocenach oraz postępach w nauce. Obowiązki ucznia obejmą między innymi rzetelne przygotowanie do zajęć, przestrzeganie regulaminu oraz szanowanie praw innych osób w szkole.

Standaryzacja i ograniczenie kar dyscyplinarnych

W obecnym systemie dyrektorzy szkół mają znaczną dowolność w stosowaniu kar dyscyplinarnych, co skutkuje brakiem spójności w podejmowaniu decyzji i potencjalnym naruszaniem praw uczniów. Nowa ustawa wprowadza zamknięty katalog sankcji, które mogą być stosowane wobec uczniów. Są to m.in.: upomnienie, nagana, zakaz udziału w zajęciach pozalekcyjnych, zawieszenie w prawach ucznia, a w wyjątkowych przypadkach - skreślenie z listy uczniów.

Projekt kładzie nacisk na proporcjonalność i sprawiedliwość nakładanych kar, a także na stosowanie najpierw metod wychowawczych takich jak mediacje czy wsparcie psychologiczne. Zdecydowanie zabrania się kar, które mogłyby stygmatyzować ucznia lub go izolować bez uzasadnienia.

Instytucja rzecznika praw ucznia – wsparcie na trzech szczeblach

Projekt przewiduje utworzenie instytucji rzecznika praw ucznia na poziomie krajowym, wojewódzkim i lokalnym. Centralny Rzecznik Praw Ucznia będzie działał przy Ministerstwie Edukacji i Nauki i odpowiadał za monitoring oraz koordynację. Na szczeblu wojewódzkim powstaną rzecznicy działający przy kuratoriach oświaty, a na poziomie lokalnym – powołani przez samorządy rzecznicy, a także szkolni rzecznicy wybierani przez rady szkół spośród nauczycieli.

Rzecznicy będą mogli interweniować w sprawach naruszeń praw ucznia, prowadzić mediacje i rekomendować zmiany w funkcjonowaniu placówek, aby zwiększyć ochronę praw uczniów.

Obowiązkowe rady szkół z poszerzonymi kompetencjami

Obecnie rady szkół nie są obligatoryjne, co powoduje, iż nie we wszystkich placówkach funkcjonują. Wprowadzenie obowiązku ich powołania ma na celu wzmocnienie roli społeczności szkolnej w zarządzaniu szkołą. Rady będą się składać z przedstawicieli rodziców, nauczycieli i uczniów.

Rady szkół uzyskają uprawnienia do opiniowania planów pracy szkoły, zmian w statucie, programów wychowawczych oraz działań dyrekcji. Dzięki temu w procesie decyzyjnym uczestniczyć będzie szeroka reprezentacja społeczności szkolnej, co zwiększy transparentność i demokrację w szkołach.

Zaostrzone regulacje dotyczące nieobecności uczniów

Projekt przewiduje również bardziej restrykcyjne podejście do nieusprawiedliwionych nieobecności. Dotychczasowy próg 50% nieobecności z danego przedmiotu, po przekroczeniu którego uczeń nie był klasyfikowany, zostanie obniżony, aby skuteczniej przeciwdziałać wagarom i absencjom.

Szkoły będą miały obowiązek współpracować z rodzicami oraz odpowiednimi instytucjami w celu pomocy uczniom mającym problemy z regularnym uczęszczaniem na zajęcia.