800 plus dla seniorów
Coraz głośniej mówi się o nowym świadczeniu dla rodziców, ale tych, którzy w tej chwili są już emerytami lub chociaż są w grupie osób 50+. Rząd rozważa świadczenie, które ma być pomocą dla seniorów i emerytów, którzy w przeszłości wychowali dzieci, a dziś często żyją z głodowych emerytur. Pomysł zakłada wypłatę dodatku za każde dorosłe dziecko, które pracuje i płaci podatki w Polsce.
To propozycja, która już wywołuje spore emocje – zarówno wśród starszych, jak i młodszych pokoleń. Dla wielu seniorów to wreszcie nadzieja na wyrównanie lat niedostatku i niedocenienia. Dla młodszych – kontrowersyjny pomysł ingerujący w zasadę, iż prawo nie działa wstecz. Mowa też o wspieraniu starzejącego się społeczeństwa i nierobieniu nic, by dzietność w Polsce wzrosła choć odrobinę.
Wychowywanie dzieci kilkadziesiąt lat temu wyglądało zupełnie inaczej niż dziś. Nie było ani 800 plus, ani becikowego, ani babciowego. Pomoc państwa dla rodzin praktycznie nie istniała, a opieka nad dziećmi spoczywała wyłącznie na barkach rodziców – najczęściej matek, które bardzo często zamiast pracy zawodowej, zajmowały się domem i rodziną. Dziś te osoby często dostają najniższe emerytury, mimo iż całe życie pracowały, opiekując się domem i wychowywaniem dzieci, które dziś wspierają budżet państwa, płacąc podatki.
Pomysł wprowadzenia 800 plus dla seniorów ma być formą symbolicznego i realnego wynagrodzenia za ten trud. Zgodnie z propozycją, senior mógłby otrzymać 800 zł miesięcznie za każde dziecko, które zostało wychowane, usamodzielniło się i w tej chwili pracuje w Polsce oraz odprowadza podatki. W przypadku rodziców wychowujących dzieci razem – dodatek byłby dzielony po równo między oboje małżonków (czyli po 400 zł na osobę).
Sprawiedliwość pokoleniowa
Autorzy inicjatywy podkreślają, iż nie chodzi tylko o pieniądze. To także kwestia uznania i szacunku dla starszego pokolenia. Dziś młodzi rodzice otrzymują konkretne świadczenia od momentu narodzin dziecka. Seniorzy, którzy robili to samo 30-40 lat temu, nie dostali nic – i właśnie to budzi największe poczucie niesprawiedliwości.
W wypowiedziach starszych osób powraca żal. Ich słowa cytuje portal infor.pl: "Kiedyś nic nie było. Ani pieluch, ani pieniędzy. A dzieci trzeba było wychować. Teraz wszystko dają, a my żyjemy za grosze". Te głosy pokazują, jak wielu emerytów czuje się zapomnianych przez państwo. Dla nich 800 plus to nie prezent – to spóźniona forma uznania.
Z drugiej strony, nie brakuje wątpliwości prawnych. W polskim systemie obowiązuje zasada lex retro non agit, czyli "prawo nie działa wstecz". jeżeli świadczenia wprowadzono w 2016 roku, trudno wymagać, by obejmowały dzieci urodzone i wychowane wcześniej. Jednak przeciwnicy takiego podejścia zwracają uwagę, iż prawo powinno też uwzględniać zasadę sprawiedliwości społecznej.
Czy państwo powinno naprawiać stare niesprawiedliwości? Czy można stworzyć system, który w sposób rozsądny, ale też realny, doceni wysiłek osób, które dziś mają 60, 70 czy 80 lat? Zwolennicy świadczenia uważają, iż tak – bo dziś seniorzy są często zdani tylko na siebie, a ich wkład w rozwój społeczeństwa nigdy nie został nagrodzony.
Jak miałoby to działać?
Nie pozostało jasne, jak w praktyce można by udowodnić prawo do takiego świadczenia. Czy wystarczy, iż dziecko pracuje i płaci podatki w Polsce? Czy potrzebne byłyby jakieś dodatkowe dokumenty – zaświadczenia, oświadczenia dziecka, a może dane z ZUS czy urzędów skarbowych?
Niektóre propozycje zakładają, iż to właśnie dorosłe dziecko potwierdzałoby pisemnie, iż zostało wychowane przez danego rodzica. Inne wersje mówią o weryfikacji przez instytucje państwowe. W każdym przypadku wdrożenie takiego programu wymagałoby dopracowania szczegółów prawnych.
Na razie pomysł trafił do resortu pracy jako petycja. Ale podobnie było z innymi świadczeniami, które początkowo wydawały się mało realne, a z czasem stały się częścią obowiązującego prawa. Przykład? Mama 4+, czyli ulga podatkowa w rozliczeniu PIT dla kobiet, które wychowały czwórkę dzieci i nie wypracowały emerytury. Kiedyś wydawało się to nierealne, a dziś jest faktem.
800 plus dla seniorów może być kolejnym krokiem w stronę bardziej sprawiedliwego systemu emerytalnego. Niezależnie od tego, czy propozycja wejdzie w życie, czy nie – jedno jest pewne: temat wsparcia dla starszych osób w Polsce nie może być pomijany. Bo starzenie się społeczeństwa to nie przyszłość – to nasza teraźniejszość.
