Słowo o Polsce i Polakach na Litwie – 107. rocznica odzyskania Niepodległości

studiowschod.pl 1 miesiąc temu

Gdzie jesteś Polsko? Szukam Cię w koronie Orła Białego, w lśniących łanach zbóż, w szumie białych brzóz, w wierszu Norwida i we współczesnym utworze muzycznym Grzegorza Ciechowskiego, w pomarszczonych twarzach Rodaków na Kresach i na tablicach mogił pradziadów. Słucham opowieści ludzi starszych i wczytuję się w karty historii, w słowo pisane i żywe ludzi dbających o tożsamość, kulturę i język polski narodu wolnego od stu siedmiu lat.

Na zaproszenie pani redaktor Grażyny Orłowskiej–Sondej, oraz Fundacji Studio Wschód i akcji „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia”, ratującej polskie nekropolie na Kresach, Syberii i w Kazachstanie, a także wspierającej materialnie pozostałe na Wschodzie polskie rodziny, udałam się w dniach 7-11 listopada 2025 roku wraz z harcerzami, młodymi strażakami, uczniami i nauczycielami szkół z Dolnego Śląska w niezwykłą podróż na Wileńszczyznę, by wspólnie z Rodakami żyjącymi na Litwie uczcić 107. rocznicę odzyskania przez Polskę Niepodległości.

Patriotyczna przygoda rozpoczęła się w miejscowości Wędziagoła (30 km od Kowna), gdzie oczekiwali nas polscy mieszkańcy tej miejscowości, dzieci wraz z nauczycielkami z niedzielnej szkółki, w której uczą się języka ojczystego i historii. W czasie przywitania uczniowie z Dolnego Śląska wręczyli naszym Rodakom przygotowane przez siebie upominki. Pan Ryszard Jankowski, prezes Związku Polaków na Litwie Oddział w Wędziagole oprowadził nas po polskim cmentarzu, na którym spoczywają powstańcy styczniowi z 1863 roku. Zapaliliśmy znicze i oddaliśmy hołd Polakom walczącym o wolną Polskę również przy pomnikach upamiętniających ten narodowy zryw.

Następnie odwiedziliśmy strony rodzinne polskiego noblisty, Czesława Miłosza, kościół w Świętobrodziu, gdzie został ochrzczony oraz miejsce spoczynku rodziny pisarza. Na ziemi kowieńskiej, w Pojeślu spoczywa babcia Józefa Piłsudskiego, Teodora z Butlerów. Od Pana Ryszarda Jankowskiego dowiedzieliśmy się, jak niezwykłą była kobietą. W wieku 74 lat odbyła pieszą pielgrzymkę do Ostrej Bramy. Na Jej nagrobku pozostawiliśmy biało-czerwona flagę.

W kolejnym dniu, dzięki naszemu przewodnikowi Panu Andrzejowi Aszkiełowiczowi, mieliśmy okazje poznać wieś Zułów, w której urodził się marszałek Józef Piłsudski, oraz kościół w Powiewiórce, gdzie w 1867 r. został ochrzczony. Płomieniem zniczy oddaliśmy hołd Marszałkowi Piłsudskiemu pod ogromnym dębem, zasadzonym w Zułowie w roku 1937 przez ówczesnego prezydenta Polski, Ignacego Mościckiego. Straż honorową w czasie naszej uroczystości pełniły poczty sztandarowe dolnośląskich szkół z Wąsosza, Witoszyc, Środy Śląskiej, a także Młodzieżowej Drużyny Pożarniczej z Gronowa oraz 710 Drużyny Wędrowniczej ZHP „Kedyw”z Legnicy. W pamięć wbił mi się znamienny wpis o Marszałku na pomniku pod dębem: „Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek”. Płomień zniczy rozbudzał w uczestnikach wewnętrzny ogień patriotycznego ducha i szacunek do ziem będących częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów (w latach 1569-1795), a potem jako Litwa Środkowa (w latach 1922-1940 ).

Kolejny dzień mojej litewskiej przygody rozpoczął się w Niemenczynie od spotkania z niezwykłym Polakiem Panem Edwardem Puncewiczem, wieloletnim starostą, znakomitym gawędziarzem i poetą, strażnikiem polskości. Z zainteresowaniem wysłuchaliśmy przepięknej patriotycznej gawędy przeplatanej wierszami o Ziemi Wileńskiej. Potem zwiedzaliśmy stolicę tego kraju, Wilna. Matka Boska Ostrobramska, Uniwersytet Wileński, pomnik Adama Mickiewicza, Stare Miasto ze wspaniałymi budowlami noszącymi po dziś dzień znamiona polskości, no i wreszcie Cmentarz na Rossie (data założenia rok 1801), gdzie nasza młodzież ustawiła biało-czerwone znicze na grobach w kwaterze wojskowej i Mauzoleum Matka i Serce Syna. Zakończeniem tego dnia było spotkanie w Podbrodziu z harcerzami Wileńskiego Hufca Maryi im. Pani Ostrobramskiej i harcerzami z Głowna połączone ze wspólnym śpiewaniem polskich pieśni patriotycznych.

Z tym właśnie zastępami harcerzy połączyliśmy siły dnia następnego, bardzo wczesnym rankiem 11 listopada, wyruszając w XXXI Sztafecie Niepodległości na etapie Zułów – Niemenczyn – Wilno Cmentarz na Rossie. W ten oto sposób niezmiennie od 31 lat nasi młodzi Rodacy z Polski i Litwy świętują najważniejsze narodowe święto. Sztafeta zakończyła się na wileńskiej Rossie, gdzie odbyły się uroczystości z okazji 107 rocznicy Odzyskania Niepodległości. Deszczowa pogoda nie przeszkodziła w realizowaniu założonego programu i uczestniczeniu w tych pięknych patriotycznych wydarzeniach. Na pytania skierowane do naszych Rodaków zamieszkałych na Litwie, jak im się w tej chwili żyje, odpowiadali, iż żyją skromnie, ale uczciwie, tu na tej litewskiej ziemi, która jest ich ojczyzną, nie zapominając jednak o Polsce, którą nazywają swoją Macierzą.

Katarzyna Bandura – Nauczycielka w Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Oławie

Podróż na Litwę