Instytucje finansowe w Europie wprowadzają nowe wytyczne dla swoich klientów, zalecając utrzymywanie rezerw gotówkowych w gospodarstwach domowych jako element przygotowania na potencjalne zakłócenia w funkcjonowaniu systemów bankowych. Rekomendacje te stanowią odpowiedź na rosnące zagrożenia cybernetyczne skierowane przeciwko infrastrukturze finansowej oraz obserwowany wzrost liczby i złożoności ataków na systemy bankowe w Europie.
fot. Warszawa w Pigułce
Holenderski sektor bankowy opracował wytyczne sugerujące, aby gospodarstwa domowe utrzymywały rezerwy gotówkowe w wysokości od dwustu do pięciuset euro. Polscy eksperci ds. bezpieczeństwa finansowego dostosowują te zalecenia do lokalnych warunków, wskazując kwotę około tysiąca złotych jako wystarczającą do pokrycia podstawowych wydatków gospodarstwa domowego przez okres jednego tygodnia w przypadku zakłóceń w dostępie do elektronicznych usług finansowych.
Ta zmiana w podejściu instytucji finansowych jest szczególnie znacząca w kontekście wieloletniej strategii promowania płatności elektronicznych i ograniczania obiegu gotówki. Banki przez ostatnie dekady konsekwentnie zachęcały klientów do korzystania z kart płatniczych, przelewów online oraz aplikacji mobilnych, a teraz rekomendują powrót do utrzymywania fizycznej gotówki jako elementu zarządzania ryzykiem finansowym.
Podstawą dla tych zaleceń są analizy zagrożeń przygotowane przez specjalistów ds. cyberbezpieczeństwa, które wskazują na znaczącą intensyfikację ataków na infrastrukturę finansową w 2025 roku. Zaawansowane grupy hakerskie, często powiązane z państwowymi agencjami wywiadowczymi, coraz częściej koncentrują swoje działania na systemach bankowych, wykorzystując wyrafinowane techniki mające na celu obejście wielowarstwowych zabezpieczeń.
Statystyki dotyczące incydentów cybernetycznych w sektorze finansowym pokazują niepokojący trend wzrostowy. W pierwszym kwartale 2025 roku odnotowano trzykrotny wzrost liczby prób ataków na infrastrukturę bankową w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. Te ataki charakteryzują się rosnącą złożonością oraz wykorzystaniem zaawansowanych narzędzi, które mogą potencjalnie przełamać choćby najbardziej zaawansowane systemy ochrony.
Specjaliści ds. bezpieczeństwa cybernetycznego otwarcie przyznają, iż żaden system informatyczny nie może zapewnić stuprocentowego bezpieczeństwa przed zdeterminowanymi atakującymi. W przypadku skutecznego naruszenia systemów bankowych konsekwencje dla klientów mogą obejmować niemożność realizowania przelewów elektronicznych, problemy z dostępem do środków poprzez aplikacje mobilne, niefunkcjonowanie bankomatów oraz zakłócenia w płatnościach kartami.
Przykład praktyczny takich zakłóceń można obserwować na podstawie incydentu, który miał miejsce w Estonii w 2022 roku. Atak typu DDoS skierowany przeciwko głównym instytucjom finansowym spowodował zakłócenia w funkcjonowaniu bankowości elektronicznej oraz systemów płatności bezgotówkowych trwające niemal czterdzieści osiem godzin. Ten incydent pokazał, jak choćby relatywnie krótkie zakłócenia mogą znacząco wpłynąć na codzienne funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki.
Reakcje na bankowe zalecenia dotyczące gromadzenia gotówki są zróżnicowane wśród klientów oraz analityków rynku finansowego. Część ekspertów postrzega te rekomendacje jako dowód odpowiedzialnego podejścia do zarządzania ryzykiem oraz troski o bezpieczeństwo klientów. Inni wyrażają obawy, iż tego typu komunikaty mogą wywołać nieproporcjonalne reakcje prowadzące do masowego wycofywania środków z systemu bankowego.
Przedstawiciele sektora bankowego podkreślają, iż zalecenia dotyczą wyłącznie utrzymywania niewielkich rezerw gotówkowych, a nie masowego wycofywania oszczędności z systemu finansowego. Kwota tysiąca złotych stanowi minimum pozwalające na przetrwanie krótkiego okresu potencjalnych trudności, przy czym gospodarstwa domowe o większej liczbie członków lub wyższych standardach życia mogą potrzebować odpowiednio wyższych rezerw dostosowanych do swoich indywidualnych potrzeb.
Instytucje finansowe równocześnie rozwijają kompleksowe strategie cyberbezpieczeństwa wykraczające poza zalecenia dotyczące gotówki. Banki inwestują w zaawansowane systemy monitoringu, dwuskładnikowe uwierzytelnianie oraz edukację klientów w zakresie rozpoznawania prób phishingu i innych technik wykorzystywanych przez cyberprzestępców. Niektóre instytucje opracowują również alternatywne, awaryjne systemy komunikacji z klientami na wypadek zakłóceń w standardowych kanałach kontaktu.
Europejski Bank Centralny oraz krajowe organy nadzoru finansowego intensywnie współpracują w zakresie koordynacji działań mających na celu wzmocnienie odporności sektora bankowego na zagrożenia cybernetyczne. Opracowywane są nowe protokoły bezpieczeństwa, plany awaryjne oraz procedury reagowania kryzysowego, które mają minimalizować skutki potencjalnych incydentów dla systemu finansowego i jego użytkowników.
Regulatorzy finansowi podkreślają znaczenie zachowania równowagi między ostrożnością a unikaniem niepotrzebnej paniki wśród klientów banków. Nadmierne reakcje mogłyby prowadzić do zjawiska samospełniającej się przepowiedni, w którym masowe wycofywanie środków spowodowałoby problemy z płynnością w sektorze bankowym choćby bez zaistnienia rzeczywistego cyberataku na infrastrukturę finansową.
Analitycy rynku finansowego konsekwentnie podkreślają, iż europejski system bankowy pozostaje jednym z najbezpieczniejszych na świecie. Inwestycje w technologie cyberbezpieczeństwa systematycznie rosną, a instytucje finansowe zatrudniają wysoko wykwalifikowanych specjalistów w dziedzinie bezpieczeństwa informatycznego. Jednocześnie doświadczenia ostatnich lat pokazują, iż choćby najbardziej zaawansowane systemy ochrony mogą zostać przełamane przez zdeterminowanych i dobrze wyposażonych atakujących.
Współczesne zagrożenia cybernetyczne charakteryzują się nie tylko rosnącą częstotliwością, ale także zwiększającą się wyrafinowanością technik wykorzystywanych przez przestępców. Ataki na infrastrukturę finansową często wykorzystują kombinację różnych metod, w tym inżynierię społeczną, złośliwe oprogramowanie oraz techniki obejścia zabezpieczeń, co sprawia, iż obrona przed nimi wymaga wielowarstwowego podejścia do bezpieczeństwa.
Długoterminowe trendy w zakresie cyberbezpieczeństwa wskazują na konieczność ciągłego dostosowywania strategii ochrony do ewoluujących zagrożeń. Instytucje finansowe muszą równoważyć inwestycje w nowoczesne technologie zabezpieczające z potrzebą utrzymania dostępności i wygody usług dla klientów. Ta równowaga staje się coraz trudniejsza do osiągnięcia w miarę wzrostu wyrafinowania ataków cybernetycznych.
Edukacja klientów stanowi najważniejszy element strategii cyberbezpieczeństwa w sektorze bankowym. Regularne aktualizowanie haseł, korzystanie z bezpiecznych sieci internetowych, rozpoznawanie prób phishingu oraz zachowanie czujności wobec nietypowych komunikatów to podstawowe elementy świadomego korzystania z usług bankowych w erze cyfrowej.
Przygotowanie osobistych rezerw gotówkowych wpisuje się w szerszy kontekst odpowiedzialnego zarządzania finansami osobistymi w niepewnych czasach. Nie oznacza to powrotu do przechowywania wszystkich oszczędności w formie fizycznej, ale racjonalne zabezpieczenie się na wypadek tymczasowych trudności w dostępie do elektronicznych usług finansowych.
Instytucje finansowe sygnalizują, iż zalecenia dotyczące rezerw gotówkowych mogą być okresowo aktualizowane w zależności od rozwoju sytuacji w zakresie cyberbezpieczeństwa. Monitorowanie zagrożeń oraz dostosowywanie zaleceń do zmieniających się warunków stanowi część proaktywnego podejścia do zarządzania ryzykiem w sektorze bankowym.
Międzynarodowa kooperacja w zakresie cyberbezpieczeństwa finansowego systematycznie się rozwija, obejmując wymianę informacji o zagrożeniach, koordynację działań obronnych oraz wspólne opracowywanie standardów bezpieczeństwa. Ta kooperacja jest niezbędna w obliczu transnarodowego charakteru większości zagrożeń cybernetycznych skierowanych przeciwko infrastrukturze finansowej.
Technologiczne innowacje w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, w tym sztuczna inteligencja oraz uczenie maszynowe, otwierają nowe możliwości w zakresie wykrywania i neutralizowania zagrożeń. Jednocześnie te same technologie mogą być wykorzystywane przez atakujących, co prowadzi do ciągłego wyścigu technologicznego między systemami obrony a metodami ataku.
Przyszłość bezpieczeństwa finansowego prawdopodobnie będzie wymagała jeszcze większej integracji między tradycyjnymi metodami zabezpieczeń a nowoczesnymi rozwiązaniami technologicznymi. Utrzymywanie rezerw gotówkowych może stać się standardowym elementem planowania finansowego gospodarstw domowych, podobnie jak ubezpieczenia czy fundusze awaryjne na inne rodzaje nieprzewidzianych sytuacji.
