Podkarpacie, a w szczególności Rzeszów, od lat umacnia swoją pozycję jako dynamicznie rozwijający się region gospodarczy, w dużej mierze dzięki funkcjonowaniu Specjalnych Stref Ekonomicznych (SSE) oraz wprowadzonej w 2018 roku Polskiej Strefy Inwestycji (PSI). Strefy takie jak Euro-Park Mielec, Tarnobrzeska SSE Euro-Park Wisłosan czy Park Naukowo-Technologiczny Rzeszów-Dworzysko przyciągają inwestorów, tworząc nowe miejsca pracy i wspierając rozwój kluczowych branż, takich jak lotnictwo, IT, chemia czy energetyka odnawialna. Jednak obok licznych sukcesów, region boryka się również z wyzwaniami, które mogą wpłynąć na jego dalszy rozwój.
Podkarpackie jest liderem w przyciąganiu inwestycji w ramach SSE i PSI. W 2024 roku region przyciągnął ponad 1 miliard złotych nakładów inwestycyjnych, co stanowi najwyższy wynik w Polsce. Większość z nich pochodziła od polskich przedsiębiorców (44 decyzje) oraz sektora MŚP (39 decyzji), co pokazuje, iż strefy wspierają nie tylko międzynarodowe korporacje, ale także lokalny biznes. najważniejsze projekty obejmują m.in. budowę kompleksu produkcyjno-logistycznego CTPark Rzeszów w strefie Rzeszów-Dworzysko, który w 2025 roku dostarczy 33 400 mkw. powierzchni najmu, z planowanym drugim etapem o powierzchni 16 200 mkw. Inwestycja ta, realizowana przez dewelopera CTP, jest certyfikowana w standardzie BREEAM Excellent, co podkreśla ekologiczny charakter projektów.
W Parku Naukowo-Technologicznym Rzeszów-Dworzysko powstaje także zakład Panattoni produkujący elektryczne ładowarki do samochodów oraz nowoczesny terminal przeładunkowy, co wzmacnia pozycję regionu w sektorze elektromobilności i logistyki. Dzięki rekordowemu dofinansowaniu w wysokości 250 milionów złotych z Rządowego Programu Inwestycji Strategicznych, Rzeszów buduje drogę łączącą ul. Warszawską ze strefą Dworzysko, co może wygenerować choćby kilkanaście tysięcy nowych miejsc pracy w fabrykach, centrach logistycznych i badawczo-rozwojowych.
Podkarpackie wyróżnia się także doskonałą infrastrukturą komunikacyjną, w tym autostradą A4, drogą ekspresową S19 (Via Carpatia) oraz Portem Lotniczym Rzeszów-Jasionka z terminalem cargo, który ułatwia międzynarodowe dostawy. Bliskość strefy AEROPOLIS przy lotnisku w Jasionce przyciąga inwestorów z branż lotniczej, chemicznej i elektromaszynowej, korzystających z wykwalifikowanych kadr i tradycji przemysłowych regionu.
Mimo sukcesów, strefy ekonomiczne na Podkarpaciu borykają się z wyzwaniami. Jednym z głównych problemów jest ograniczona dostępność terenów inwestycyjnych w niektórych podstrefach, takich jak Euro-Park Mielec, która obejmuje 1 460 ha w czterech województwach, ale wymaga dalszej rozbudowy infrastruktury, by sprostać rosnącemu zainteresowaniu. W wielu miejscach brakuje pełnego uzbrojenia działek, co może zniechęcać inwestorów oczekujących gotowych rozwiązań.
Kolejnym wyzwaniem jest zbliżający się koniec funkcjonowania tradycyjnych SSE, zaplanowany na grudzień 2026 roku. Zastąpi je Polska Strefa Inwestycji, która umożliwia zwolnienia podatkowe na terenie całego kraju, ale wymaga od przedsiębiorców dostosowania się do nowych regulacji. Przejście na PSI budzi obawy wśród niektórych inwestorów, szczególnie małych i średnich przedsiębiorstw, ze względu na bardziej skomplikowane procedury administracyjne i konieczność spełnienia kryteriów zrównoważonego rozwoju.
Braki kadrowe w szkolnictwie zawodowym to kolejny problem. Choć region oferuje wykwalifikowaną siłę roboczą, system edukacji nie zawsze nadąża za potrzebami rynku, szczególnie w branżach technicznych. Wprowadzane pilotażowe programy, inspirowane modelem niemieckim, mają poprawić sytuację, ale efekty będą widoczne dopiero w dłuższej perspektywie.
Przyszłość stref ekonomicznych na Podkarpaciu wygląda obiecująco, zwłaszcza w kontekście PSI, która otwiera nowe możliwości inwestycyjne na terenach prywatnych i publicznych. Region stawia na innowacje – w strefach rozwijają się projekty związane z odnawialnymi źródłami energii, przemysłem lotniczym i technologiami IT. Firmy takie jak ML System, specjalizujące się w fotowoltaice, czy przedsiębiorstwa z sektora gier komputerowych i kosmetyków, wzmacniają różnorodność gospodarczą Podkarpacia.
Dofinansowania na infrastrukturę, takie jak 100 milionów złotych na łącznik drogi krajowej z terminalem kolejowym w Żurawicy czy 45 milionów złotych na rozbudowę strefy w Zadąbrowiu, zwiększają atrakcyjność regionu. kooperacja między uczelniami, jak Politechnika Rzeszowska, a przemysłem dodatkowo wspiera rozwój technologiczny i przyciąga młodych specjalistów, szczególnie w Rzeszowie, gdzie odsetek studentów należy do najwyższych w Polsce (17,1%).
Specjalne Strefy Ekonomiczne na Podkarpaciu, z Rzeszowem na czele, są motorem rozwoju regionu, oferując ulgi podatkowe, nowoczesną infrastrukturę i dostęp do wykwalifikowanych kadr. Sukcesy, takie jak rekordowe inwestycje i nowe miejsca pracy, idą w parze z wyzwaniami, w tym ograniczeniami terenowymi i zmianami legislacyjnymi. Dzięki strategicznemu położeniu, rozwiniętej infrastrukturze komunikacyjnej i wsparciu dla innowacji, Podkarpacie ma szansę utrzymać pozycję lidera gospodarczego w Polsce Wschodniej, pod warunkiem skutecznego rozwiązywania bieżących problemów i dalszej współpracy między samorządem, biznesem a nauką.
