Ministerstwo Edukacji Narodowej finalizuje prace nad nowelizacją Karty Nauczyciela, której celem jest wyeliminowanie dotychczasowych nieprawidłowości w organizacji pracy szkół. Wśród najważniejszych zmian znalazł się zakaz przydzielania doraźnych zastępstw nauczycielom specjalistom, skrócenie okresu próbnego oraz ujednolicenie zasad wynagradzania za godziny ponadwymiarowe. Reforma ma wejść w życie we wrześniu tego roku.
Fot. Obraz zaprojektowany przez Warszawa w Pigułce wygenerowany w DALL·E 3.
Ochrona pracy pedagogów i psychologów szkolnych
Dotychczasowa praktyka w wielu placówkach oświatowych polegała na kierowaniu pedagogów, psychologów, logopedów i bibliotekarzy na zastępstwa za nieobecnych nauczycieli przedmiotowych. Procedura ta, choć korzystna ekonomicznie dla szkół, uniemożliwiała specjalistom wykonywanie ich podstawowych obowiązków. W efekcie uczniowie wymagający specjalistycznego wsparcia często nie otrzymywali potrzebnej pomocy.
Nowe przepisy jednoznacznie określą, iż tego typu praktyki są niedopuszczalne. Nauczyciele specjaliści będą mogli skupić się wyłącznie na swoich podstawowych zadaniach, co ma przyczynić się do podniesienia jakości wsparcia psychologiczno-pedagogicznego w szkołach.
Zmiany te mają położyć kres rozpowszechnionej praktyce oszczędzania na zastępstwach kosztem uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Szkoły będą musiały zapewnić odpowiednią organizację zastępstw bez angażowania specjalistów, których praca jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania systemu wsparcia uczniów.
Szybsza stabilizacja zawodowa dla młodych nauczycieli
Istotną zmianą dla osób rozpoczynających karierę w edukacji będzie skrócenie okresu próbnego z obecnych dwóch lat do jednego roku szkolnego. Dzięki temu młodzi pedagodzy szybciej uzyskają stabilizację zawodową oraz dostęp do uprawnień przewidzianych dla nauczycieli mianowanych.
Reforma ta ma pomóc w zatrzymaniu w zawodzie nowo zatrudnionych nauczycieli, którzy często rezygnują z pracy w szkole z powodu długiego okresu niepewności zatrudnienia. Krótszy staż próbny ma również przyspieszyć ścieżkę awansu zawodowego, co może uczynić zawód nauczyciela bardziej atrakcyjnym dla absolwentów uczelni.
Ujednolicenie pensum w szkołach zawodowych
Nowelizacja wprowadza również zmiany w tygodniowym wymiarze godzin pracy nauczycieli w szkołach zawodowych. Pensum nauczycieli praktycznej nauki zawodu zostanie zmniejszone z 20 do 18 godzin tygodniowo, co zrówna ich czas pracy z nauczycielami przedmiotów teoretycznych.
Ta długo oczekiwana zmiana ma zakończyć nieuzasadnione różnice w wymiarze czasu pracy między dwiema grupami nauczycieli wykonującymi podobne obowiązki. Ujednolicenie pensum powinno przyczynić się do większej sprawiedliwości w organizacji pracy szkół zawodowych oraz poprawić warunki pracy nauczycieli praktycznej nauki zawodu.
Jasne zasady wynagradzania za pracę dodatkową
Jednym z kluczowych elementów nowelizacji jest ujednolicenie zasad wynagradzania za godziny ponadwymiarowe i zastępstwa. Ministerstwo planuje wprowadzenie przejrzystych reguł określających, w jakich sytuacjach nauczyciel zachowuje lub traci prawo do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny.
Nowe przepisy mają uregulować również sposoby naliczania wynagrodzenia za dodatkową pracę, które będą jednakowe niezależnie od organu prowadzącego szkołę. Dzięki temu nauczyciele pracujący w różnych placówkach będą traktowani w sposób równy i sprawiedliwy.
Reforma ta ma zakończyć liczne spory i niejasności związane z wynagradzaniem nauczycieli za pracę wykraczającą poza ich standardowy wymiar godzin, co było przedmiotem wielu skarg i postępowań sądowych.
Wsparcie dla nauczycieli przed emeryturą
Projekt zakłada wprowadzenie korzystniejszych regulacji dla nauczycieli zbliżających się do wieku emerytalnego. Osoby, którym brakuje mniej niż rok do nabycia prawa do emerytury, zyskają możliwość skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia na leczenie lub rehabilitację uzdrowiskową.
Dodatkowo, przepisy dotyczące ochrony przedemerytalnej, odpraw emerytalnych oraz nagród jubileuszowych zostaną doprecyzowane, aby zapewnić nauczycielom większą stabilność finansową w końcowym okresie ich kariery zawodowej. Te zmiany mają szczególne znaczenie w kontekście starzenia się kadry pedagogicznej w polskich szkołach.
Usprawnienie systemu oceny pracy i mentoringu
Nowelizacja precyzuje także obowiązki mentorów oraz zasady oceny pracy nauczycieli. Szczególną uwagę poświęcono rozliczaniu czasu pracy pedagogów, zwłaszcza tych uczących w klasach maturalnych, których obowiązki znacząco zmieniają się po zakończeniu zajęć przez abiturientów.
Reforma zakłada również wzmocnienie roli kuratoriów oświaty, które mają zapewnić wsparcie dla szkół w zakresie prawa pracy i organizacji zajęć. Ma to pomóc dyrektorom w prawidłowym interpretowaniu i stosowaniu przepisów, co przyczyni się do ograniczenia nieprawidłowości w funkcjonowaniu placówek oświatowych.
Perspektywy i oczekiwania
Przyjęcie nowelizacji planowane jest na drugi kwartał tego roku, a nowe przepisy miałyby obowiązywać od września. Celem zmian jest uporządkowanie organizacji pracy w szkołach, zapewnienie większej ochrony nauczycielom oraz zwiększenie efektywności systemu edukacji.
Eksperci edukacyjni oceniają reformę pozytywnie, podkreślając, iż może ona znacząco poprawić warunki pracy nauczycieli i specjalistów. Jednocześnie zwracają uwagę, iż skuteczność nowych regulacji będzie zależała od ich konsekwentnego egzekwowania oraz zapewnienia szkołom odpowiednich środków finansowych na ich realizację.
Związki zawodowe nauczycieli, choć generalnie popierają kierunek zmian, postulują dalsze reformy, szczególnie w zakresie wynagrodzeń i zmniejszenia biurokracji. Ministerstwo zapowiada, iż nowelizacja Karty Nauczyciela jest częścią szerszego planu reform, które mają przywrócić prestiż zawodu nauczyciela i poprawić jakość edukacji w Polsce.
