– Nazwy miesięcy w językach polskich i innych językach słowiańskich różnią się od nazw miesięcy w językach romańskich i germańskich. W romańskich i germańskich nazwy miesięcy są wzięte wprost z łaciny, natomiast w słowiańskich dominuje ich swojski charakter – zaczął swój filmik chemik @damianmicki na filmiku opublikowanym na TikToku. Na swoim koncie nauczyciel przekazuje cenne i interesujące informacje. Tym razem opowiadał o nazwach miesięcy.
REKLAMA
Historia nazwy czerwiec
Podczas gdy inne nazwy miesięcy nawiązują albo do zmian w przyrodzie, albo do obyczajów, na ich tle wyróżnia się czerwiec. Skąd wzięła się ta nazwa?
– Musimy się cofnąć aż do starożytności. Wtedy wyławiano z Morza Śródziemnego pewne ślimaki, z których otrzymywano barwnik zwany purpurą. Musimy sobie zdawać sprawę z tego, iż nasi przodkowie nosili ubrania lniane i mieli bardzo ograniczone możliwości barwienia tkanin lnianych poza jednym wyjątkiem, właśnie purpurą, która nadawała tkaninom bardzo intensywną barwę. Ale była tak droga, iż dostępna jedynie dla nielicznych. Od początku purpura była oznaką dostojeństwa – wyjaśnia nauczyciel chemii.
Czerwiec polskiDomena publiczna/Wikipedia
– A co to ma wspólnego z nazwą miesiąca czerwiec? Nic. Ale w okresie Mieszka Pierwszego a może i jeszcze wcześniej, śródziemnomorska purpura zaczęła mieć konkurencję. Był to barwnik o nazwie czerwiec polski (…). Był to barwnik produkowany w Polce, która wtedy się rozciągała trochę mniej na zachód a bardziej na wschód i był eksportowany do wielu ówczesnych państw – słyszymy w dalszej części filmiku.
W jaki sposób otrzymywano wspomniany barwnik? Jak go otrzymywano? – Na przełomie wiosny i lata z korzeni roślinki o nazwie czerwiec ściągano takie kuleczki niczym jagódki. To właśnie te kuleczki mielono i suszono i taki proszek trafiał do sprzedaży. W bardzo odległej polszczyźnie nazwa czerw oznaczała po prostu owada albo robaka. Zauważono, iż z tych kuleczek wychodzą takie niepozorne owady, czyli czerwie. Aż do XVII wieku uważano, iż jest to roślina, która rodzi owady. Stąd jej nazwa czerwiec – podsumowuje chemik.
Chemik wyjaśnił, iż dopiero w XVIII wieku naukowcy po raz pierwszy prześledził cykl rozwojowy czerwia pszczelego i stwierdzili, iż tych kuleczek na korzeniach to wcale nie wytwarza sama roślina. Po prostu larwy tego owada przytwierdzają się do korzeni rośliny zwanej czerwcem trwałym i tam następuje ich dalsze przeobrażenie w postać dorosłą.
Owad ten otrzymał nazwę czerwiec polski. A czerwiec to pora roku, w której dokonywano zbiór tych kuleczek z korzeni czerwca.
Polskie nazwy miesięcy. Skąd się wzięły?
Styczeń – nazwa tego miesiąca ma kilka możliwych źródeł. Może pochodzić od słowa "stykać się", symbolizującego spotkanie starego i nowego roku, albo od "stygnięcia", gdyż w tym czasie wszystko gwałtownie stygnie na mrozie.
Luty – wywodzi się od przymiotnika "uty", oznaczającego "srogi" lub "ostry", co odnosi się do mroźnej zimy.
Marzec – nazwa może pochodzić od słowa „marznąć" lub od łacińskiego "martius", co oznacza "marsowy", poświęcony bogu wojny Marsowi.
Kwiecień – dawniej zwany „łżykwiatem", ponieważ w tym czasie kwiaty zaczynały wyłazić spod ziemi.
Maj – nazwa pochodzi od łacińskiego "Maius", związanego z boginią przyrody Maią, w staropolszczyźnie maić odznacza stroić, dekorować
Lipiec – pochodzi od lip, które kwitną w tym czasie.
Sierpień – nazwa związana jest z sierpem, narzędziem używanym podczas żniw.
Wrzesień – bierze swoją nazwę od wrzosów, które wtedy kwitną.
Październik – pochodzi od „paździerzy" – zdrewniałych resztek lnu i konopi, które wtedy poddawano obróbce.
Listopad – nazwa nawiązuje do opadających liści, symbolizujących kończący się sezon wegetacyjny.
Grudzień – pochodzi od "grudy", czyli bryły zamarzniętej ziemi.
