Ciąża to wyjątkowy czas – nie tylko dla mam, ale i dla ojców! Choć zwykle skupiamy się na matkach, to warto pamiętać też o ojcach i ich roli, ale i przeżyciach. Ojcowie, podobnie do matek, przechodzą przemianę wewnętrzną, wchodząc w nową rolę życiową, a w związku z tym doświadczają różnych uczuć. Z jednej strony, warto ich angażować, by pomagali mamie, z drugiej – warto dbać, by i oni otrzymywali pomoc. Jak więc można angażować, wspierać i edukować ojców?
Dlaczego warto zaangażować ojców?
Wspierający i wspierany ojciec może znacząco wpływać na dobrostan emocjonalny kobiety w ciąży. Badania pokazują, iż aktywne uczestnictwo ojców w ciąży wpływa pozytywnie na zdrowie psychiczne matek oraz na rozwój emocjonalny dzieci (Fagan i Lee, 2012). Obecność ojca, jego zaangażowanie i wsparcie emocjonalne redukują stres i mogą choćby przyczynić się do skrócenia czasu porodu. Ojcowie, którzy czują się potrzebni i poinformowani, są bardziej skłonni aktywnie uczestniczyć w procesie.
Jak edukować ojców na szkole rodzenia?
W szkołach rodzenia warto stworzyć programy skierowane do rodziców – nie tylko do mam, ale i do ojców, jako, z jednej strony, wsparcia mamy, a z drugiej równoprawnego rodzica, który też przeżywa trudności. Aby skutecznie angażować ojców, warto zorganizować zajęcia w szkołach rodzenia skierowane do obu partnerów. Wspólne uczestnictwo w takich zajęciach pozwala na lepsze zrozumienie procesu porodu oraz na naukę technik wsparcia (Thulier i Mercer, 2009). Dobrze jest również dostarczać ojcom materiałów edukacyjnych dotyczących ich roli podczas porodu i po narodzinach dziecka. Warto zachęcać ich do zadawania pytań i dzielenia się swoimi obawami.
Warto, by zajęcia w szkole rodzenia:
- Tworzyły przestrzeń dla mężczyzn – ojcowie podczas zajęć szkoły rodzenia mogą czuć się na marginesie, bo zajęcia często koncentrują się na matkach. Ważne jest, aby stworzyć momenty w programie, które będą skierowane wyłącznie do nich – np. warsztaty o tym, jak wspierać partnerkę w czasie ciąży i porodu, ale też „dla nich” – jak budować więź z dzieckiem w trakcie ciąży i po porodzie czy praktyczne porady dotyczące opieki nad dzieckiem.
- Praktyczne ćwiczenia – oprócz teorii, warto, by skupić się na praktyce – pokazać, jak wykonywać masaż relaksacyjny partnerce, jak przewinąć czy kąpać dziecko itp.
- Uznanie ich roli – mężczyźni często nie wiedzą, jakie dokładnie miejsce zajmują w trakcie ciąży, porodu, połogu i wczesnego rodzicielstwa. Położne i pielęgniarki mogą edukować ojców, pokazując im, iż ich obecność jest kluczowa i iż są częścią zespołu, który wspiera matkę i dziecko, ale iż też ten zespół specjalistów jest dla ojców w razie potrzeby. Wspieranie ich w wyrażaniu uczuć i obaw może pomóc w budowaniu silniejszej więzi z partnerką oraz z dzieckiem (Palkovitz, 2002).
Warto też, by zajęcia obejmowały:
- Techniki relaksacyjne i oddechowe.
- Informacje o przebiegu porodu – nie tylko z perspektywy rodzącej, ale i taty (co się będzie działo, jak wygląda poród, jak może wesprzeć partnerkę, jak zadbać w tym o siebie).
- Edukację na temat przemian w psychice – bowiem chociażby depresja poporodowa może dotyczyć też ojców, nie tylko matek!
- Edukację na temat pielęgnacji noworodka.
- Przygotowanie nie tylko planu porodu, ale i planu połogu (zasad, którymi rodzice będą się kierować – skąd wezmą jedzenie, czy życzą sobie gości itp).
Takie podejście pozwoli ojcom poczuć się pewniej i bardziej zaangażowanymi w proces rodzicielstwa.
Jak edukować ojców podczas wizyt?
Warto, aby tata był obecny podczas wizyt lekarskich i położniczych, ponieważ może to pomóc mu lepiej zrozumieć procesy związane z ciążą oraz poczuć się częścią tego doświadczenia – jak pokazują badania (Baker i in., 2018).
Podczas wizyt warto:
- Zwracać się nie tylko do mamy, ale i taty, do ich obojga; mówić nie „mama/pani powinna”, a „rodzice/państwo powinniście” itp. Ta drobna zmiana w narracji jest bardzo ważna.
- Tłumaczyć zalecenia językiem zrozumiałym dla obojga – często panie dużo czytają i więcej rozumieją, dla taty nie wszystko może być od razu jasne.
- Dawać przestrzeń na wyrażanie wątpliwości i zadawanie pytań obojgu rodziców; typu: „Czy macie państwo pytania?” albo, najlepiej, osobno – „Czy ma pani pytania? A pan, może dla pana coś jest niezrozumiałe albo coś chciałby pan wiedzieć?”
W tym artykule skupiliśmy się na okresie ciąży, w kolejnym pochylimy się nad ojcami w porodzie i przy laktacji. Podsumowując, warto mieć świadomość, iż rola taty w trakcie ciąży jest niezwykle ważna. Angażowanie go poprzez edukację i wsparcie emocjonalne przynosi korzyści zarówno matkom, jak i dzieciom. Warto inwestować czas i wysiłek w przygotowanie przyszłych ojców do ich roli, aby mogli aktywnie uczestniczyć w tym wyjątkowym okresie – a także być zaangażowanymi rodzicami w późniejszych latach. Więcej informacji znajdziecie na www.psychologokoloporodowy.pl.
Źródła
- Baker, A., Hinton, L., & McCarthy, M. (2018). The role of fathers in the antenatal period: A systematic review of the literature. BMC Pregnancy and Childbirth, 18(1), 1-12. https://doi.org/10.1186/s12884-018-1975-8
- Fagan, J., & Lee, Y. (2012). The role of fathers in the family: A review of the literature on father involvement and child outcomes in the United States and abroad. Fathering: A Journal of Theory, Research, and Practice about Men as Fathers, 10(1), 1-22.
- Palkovitz, R. (2002). Involved fathering and paternal child outcomes: A summary of the evidence. The Future of Children, 12(1), 4-21.
- Thulier, D., & Mercer, J. (2009). Variables associated with breastfeeding duration in mothers of healthy term infants: A secondary analysis of a randomized controlled trial of a breastfeeding intervention program. Journal of Human Lactation, 25(3), 334-341.
