– Analfabetyzm funkcjonalny to zjawisko, w którym dorosła osoba nauczyła się w szkole czytać i pisać oraz ukończyła edukację, ale mimo to ma poważne trudności ze zrozumieniem tekstów, choćby tych prostych i codziennych. Potrafi odczytać słowa, jednak nie rozumie znaczenia tekstów. Nie potrafi wyłuskać z nich kluczowych informacji, które mogą być jej potrzebne – tłumaczy neurobiolożka dr Katarzyna Chyl-Tanaś.
Problem dotyczy głównie Polaków z wykształceniem podstawowym oraz zasadniczym zawodowym. W tej grupie choćby połowa badanych osiągnęła bardzo słabe wyniki. – Kolejną grupą są osoby starsze. Im więcej czasu upłynęło od zakończenia edukacji, tym niższe kompetencje czytelnicze – zwłaszcza u tych, którzy ukończyli tylko szkołę podstawową lub zawodową i mieszkają na wsi. W ich przypadku ryzyko trudności w rozumieniu tekstu jest bardzo wysokie. Analfabetów funkcjonalnych odkryto również wśród absolwentów wyższych uczelni. Wprawdzie tylko kilka procent, ale… – jeżeli osoba z wykształceniem wyższym ma tak głęboki problem z rozumieniem prostych tekstów użytkowych, możemy się zastanawiać, co się wydarzyło w jej procesie edukacji i czy on rzeczywiście zaszedł. Analfabetyzm funkcjonalny niesie konsekwencje. – jeżeli ktoś ma problem ze zrozumieniem ulotki dołączonej do leku czy instrukcjami profilaktyki zdrowotnej, może nie skorzystać z dostępnej pomocy lub źle stosować leki (…). Osoby z niskimi umiejętnościami częściej nie rozumieją zaleceń medycznych, co negatywnie wpływa na ich zdrowie, a choćby długość życia. Skutkuje to wyższą liczbą hospitalizacji i rosnącymi kosztami opieki zdrowotnej.
Analfabeci funkcjonalni ponoszą porażkę w sferze zawodowej. – Są mniej produktywni, mniej aktywni zawodowo i mają ograniczone możliwości awansu. To z kolei przekłada się na mniejsze dochody indywidualne i większe obciążenie społeczne. Ci, którzy nie rozumieją tekstów, łatwiej też ulegają manipulacji, propagandzie i dezinformacji, co znajduje odzwierciedlenie przy urnach wyborczych.
