Badamy, aby poznać i zrozumieć nasze dziedzictwo

Powołane we wrześniu 2019 r. Laboratorium Badań i Analiz Warunków Pracy Zawodów Przemysłowych mieści się w strukturze organizacyjnej Międzynarodowego Centrum Badań Interdyscyplinarnych Politechniki Śląskiej. Jest pierwszą i jedyną tego typu jednostką w skali całego kraju. Prowadzi badania w ramach dwóch pracowni: Badań i Analiz Zawodów Przemysłowych Okresu Preindustrialnego oraz Badań i Analiz Zawodów Przemysłowych Przyszłości.

Unikatową cechą badań jest fakt, iż prowadzi je interdyscyplinarny zespół badaczy reprezentujących nauki techniczne, społeczne, artystyczne i przyrodnicze z Politechniki Śląskiej, Uniwersytetu Śląskiego, a także członkowie SMZT. Wyniki badań charakteryzują m.in. przebieg i zmiany, jakim podlegał przemysł na terenie ziemi tarnogórskiej.

– To, o czym dziś opowiedzieli nasi naukowcy, jest efektem współpracy, która zaczęła się wiele lat temu. W 2019 roku tylko sformalizowaliśmy ją wspólnie ze Stowarzyszeniem Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Bardzo się cieszę, iż nasza wspólna inicjatywa oparta na interdyscyplinarnej współpracy naukowców reprezentujących różne dyscypliny i obszary naukowe rozwinęła się w ciągu ostatnich dwóch lat tak dobrze, iż pomimo pandemicznych utrudnień, pozwala nam zaprezentować pierwsze wyniki prowadzonych badań – powiedział prof. Tomasz Trawiński, Prorektor Politechniki Śląskiej ds. Infrastruktury i Promocji.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Najciekawsze wyniki zmieniają treść podręczników do historii. Dziś możemy m.in. powiedzieć, iż życie na terenie dzisiejszych Tarnowskich Gór i Bytomia toczyło się kilkaset lat wcześniej, niż pisał z bulli papieskiej Innocenty II, czyli od XII wieku. Naukowcy wykazali,i iż srebro i ołów było wydobywane już w IX wieku. Policzono też szyby na Srebrnej Górze, których jest aż 14 tysięcy.

Badania są prowadzone w ramach projektu finansowanego przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu pod nazwą „DIALOG”. Wartość projektu wynosi 1,5 mln złotych. Analizy dotyczą przeszłości, teraźniejszości i przyszłości zawodów przemysłowych i szerzej – przemysłu na terenie Ziemi Tarnogórskiej. Środki pozyskało Międzynarodowe Centrum Badań Interdyscyplinarnych Politechniki Śląskiej.

– Środki pozyskane przez centrum przyspieszyły pogłębianie wiedzy o naszym regionie. Badania prowadzimy już od kilkunastu lat i to, co odkrywamy na tej ziemi, jest niezwykłe. Aby dobrze zinterpretować i dobrze zrozumieć nasze dziedzictwo, musimy zadawać sobie pytani i na nie odpowiadać. Odpowiadamy na nie dzięki naukowcom z Politechniki Śląskiej i Uniwersytetu Śląskiego. Czasami te efekty nie są takimi, jakich byśmy sobie wszyscy życzyli, oczekując „efektu wow”, ale opowiadamy prawdę. Szukamy odpowiedzi na pytania, jak daleko możemy się cofnąć z przemysłem na tej ziemi. Naukowcy z zespołu badawczego Dialog zajmują się różnymi dziedzinami, ale dzięki ich pracy również odkrywamy prawdziwe rewelacje – mówi Zbigniew Pawlak, Przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Prace badawcze w ramach projektu Dialog są realizowane przez naukowców z Politechniki Śląskiej i Uniwersytetu Śląskiego, wśród nich: prof. Małgorzata Dobrowolska, dyrektor MCBI; prof. Jarosław Brodny, kierownik Pracowni Badań i Analiz Zawodów Przemysłowych Przyszłości; prof. Małgorzata Labus, kierownik Pracowni Badań i Analiz Zawodów Przemysłowych Okresu Przedindustrialnego; prof. Adam Michczyński, dyrektor Instytutu Fizyki; prof. Krzysztof Rostański, Wydział Architektury Politechniki Śląskiej; prof. Piotr Boroń, Zakład Historii Starożytnej Uniwersytetu Śląskiego; prof. Adam Rostański i dr Monika Jędrzejczyk-Korycińska, Wydział Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego.

– Wartością dodaną w pracy Laboratorium jest także rozwój interdyscyplinarnej współpracy i wzajemnego wykorzystywania wyników badań pomiędzy naukami humanistycznymi i technicznymi. Badania nad warunkami pracy zawodów przemysłowych w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości są możliwe, właśnie dzięki efektywnemu połączeniu metodologii badawczej tych wydawać by się mogło skrajnie różnych obszarów nauki. Zespoły badawcze tworzą m.in. pracownicy i studenci kół naukowych Politechniki Śląskiej. To bardzo ważne dla uczelni przedsięwzięcie, ponieważ łączy nie tylko interdyscyplinarność, ale także wielogeneracyjność oraz pozwala na realizację nowoczesnego podejścia do kształcenia, opartego na rozwiązywaniu rzeczywistych problemów. Ponadto studenci zaangażowani w projekt poznają historię regionu, a wielu z nich nie pochodzi przecież ze Śląska – mówi prof. Trawiński.

Zadaniem prac badawczych prowadzonych przez Laboratorium jest pokazanie, jak zmieniał się przemysł na Śląsku od powstania pierwszych kopalni po Rewolucję 4.0, a także próby przewidywania kierunków rozwoju i ewoluowania zawodów przemysłowych w przyszłości. Badania i analizy warunków pracy zawodów przemysłowych na Śląsku realizowane w ramach Laboratorium obejmują zatem przeszłość, teraźniejszość oraz przyszłość przemysłu.

Badania są prowadzone nie tylko w celu poznania historii i analizy teraźniejszości, ale przede wszystkim w celu przełożenia wniosków pozyskanych w ich trakcie na próby modelowania przyszłości przemysłu na terenie Śląska i nie tylko.

Wyniki badań są prezentowane w formie posterów tworzących wystawę, którą można oglądać w Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach.

Więcej informacji o wystawie: https://nextcloud.bg.polsl.pl/index.php/s/HwzcG2r82JXRLo4

Badania programu DIALOG obejmują m.in.:

• Historię zbiorników wodnych w zespole przyrodniczo-krajobrazowym Pasieki, prowadzone przez prof. Małgorzatę Labus

Więcej informacji: https://nextcloud.bg.polsl.pl/index.php/s/82sBozC4sRxFXjA

• Charakterystykę epoki miedzi w Polsce południowej – badania prof. Adama Michczyńskiego

Więcej informacji: https://nextcloud.bg.polsl.pl/index.php/s/er4K69cNWNrNL9Y

• Pozyskiwanie terenów poprzemysłowych dla kształtowania środowiska rekreacji i wypoczynku w rejonie aglomeracji górnośląskiej – badania prof. arch. Krzysztofa Rostańskiego

Więcej informacji: https://nextcloud.bg.polsl.pl/index.php/s/WcWF8j9k7sjZDfC

• Występowanie i wiek pozostałości po szybach górniczych dokumentujących dawne wydobycie surowców w północnej części Wyżyny Śląskiej – badania prof. Ireneusza Malika

Więcej informacji: https://nextcloud.bg.polsl.pl/index.php/s/gCZjiXRAaFwbwft

• Laboratorium badań i analiz warunków pracy zawodów przemysłowych – badania prof. Małgorzaty Dobrowolskiej i prof. Jarosława Brodnego

Więcej informacji: https://nextcloud.bg.polsl.pl/index.php/s/XH9jBbbCH6B5JHy

• Poszukiwanie śladów dawnego wydobycia i przetwórstwa kopalin użytecznych – badania prof. Piotra Bornia

Więcej informacji: https://nextcloud.bg.polsl.pl/index.php/s/KyswFQc9JkdjEaM

• Miejsce dawnego i pradawnego przetwórstwa kopalin użytecznych jako dziedzictwo przyrodnicze regionu – badania prof. Adama Rostańskiego i dr Moniki Jędrzejczyk-Korycińskiej.

Więcej informacji: https://nextcloud.bg.polsl.pl/index.php/s/KRisTfoRyi5jPRE