Maskarada, fantazja, groteska, teatr i cyrk to najważniejsze obszary malarskiego imaginarium Jamesa Ensora i Witolda Wojtkiewicza. Artyści zakorzenieni we własnych kulturach i środowiskach artystycznych Młodej Belgii i Młodej Polski, przenoszą widza w czas karnawału – zawieszenia norm i konwencji. Artystów tak odmiennych pod kątem artystycznego wyrazu, wrażliwości i estetyki łączy wyobraźnia, ironia, śmiałość do przełamywania konwencji. Prace Ensora inspirowane tradycją sztuki niderlandzkiej epatują rubasznym poczuciem humoru, przewrotnością i moralizatorstwem. W scenach rodem z ludowego teatru jarmarcznego czy ulicznego karnawału, malarz z adekwatnym sobie czarnym humorem, umieszcza parady przebierańców i szkielety w garniturach. Z kolei realizacje Wojtkiewicza to poetycka opowieść o cyrku pełnym klownów, kuglarzy, masek i zabawek. Nie jest to jednak świat zabawy, a groteski. Klauni nie śmieszą, cyrkowcy bezradnie zwieszają głowy, lalki ożywają, a dzieci zastygają niczym lalki. Artysta łączy przeciwieństwa, odwraca porządki, miesza role i podważa znaczenia, w sposób metaforyczny i symboliczny opisując złożoność rzeczywistości. Nieoczywistość i oryginalność twórczości obydwu oddał Jarosław Mikołajewski, którego poemat napisany specjalnie na wystawę, znajduje się w jej centrum i jest prezentowany w formie żywej instalacji dźwiękowej. Ekspozycję uzupełniają oryginalne kukiełki teatralne z krakowskiego Zielonego Balonika i z teatrów robotniczych i ulicznych popularnych w Belgii za czasów Ensora.
3.10.2025 – 11.01.2026
Czarny karnawał. Ensor/Wojtkiewicz
Muzeum Narodowe w Warszawie, Al. Jerozolimskie 3
Witold Wojtkiewicz, Porwanie królewny (Ucieczka) z cyklu Z dziecięcych póz, 1908, Muzeum Narodowe w Warszawie
