Ciężar wspomnień

**Ciężar pamięci**

Śmierć matki dosięgła go jak cios, którego nie dało się uniknąć. Przyjechał dopiero trzeciego dnia. Nie dlatego, iż nie zdążył, ale dlatego, iż nie potrafił. Jak przekroczyć próg domu, w którym jej głos już nie zabrzmi? Jak wciągnąć powietrze przesiąknięte zapachem jej perfum? Jak spojrzeć w oczy sąsiadom i wykrztusić „dzień dobry”, gdy w gardle dusi go słowo „przepraszam”?

Pociąg dotarł o świcie. Dworzec przywitał go wonią zardzewiałej stali, mokrego asfaltu i jakiejś gęstej melancholii. Wysiadł jako ostatni, ze zniszczonym plecakiem na ramionach i twarzą jakby wykutą z kamienia — taką miał od lat. W poczekalni, na ławce, spała jakaś bezdomna kobieta, zwinięta w kłębek, jakby chciała się ukryć przed światem. Wszystko wokół było boleśnie znajome — a jednocześnie obce, niczym wyblakłe zdjęcie, na którym twarze są swojskie, ale ty sam dla siebie stajesz się obcy.

Dom w miasteczku pod Wrocławiem stał jak dawniej, choć zdawał się postarzeć w jedną noc. Elewacja łuszczyła się, ganek przechylił się na bok, poręcze pokryła rdza, a farba na drzwiach odpryskiwała jak wyschnięta skóra, dawno porzucona przez troskę. Drewniane stopnie skrzypiały pod jego stopami, jakby szeptały o przeszłości.

Sąsiadka Wanda otworzyła drzwi, ledwie zapukał — jakby czekała przy dziurce od klucza. W starym chuścinie, w wypłowiałym szlafroku, z twarzą zmęczoną czasem, jednak zmiękła na jego widok. W jej oczach błysnęła czułość, jakby przed nią stał nie dorosły z przygarbionymi ramionami, ale ten sam chłopak, który kiedyś ganiał piłkę po zakurzonym podwórku.

— Nareszcie jesteś — powiedziała, bez wyrzutu, ale z lekką nutą zawodu. I dodała ciszej: — Wejdź. Wszystko zostało tak, jak było. Nikt niczego nie ruszał.

W mieszkaniu unosił się zapach ziół i zwiędłych kwiatów. Przez ciężkie zasłony przedzierały się cienkie promienie słońca, kładąc się na wytartym parapecie i starej, manualnie robionej serwetce. Przeszedł do pokoju matki. Wszystko leżało na swoim miejscu: koc na kanapie złożony tak samo starannie jak w dzieciństwie; zegar na ścianie, którego tykanie niegdyś budziło w nim nocny lęk. Na stole — kartka: *„Klucze od strychu w komodzie. Wiesz, gdzie wszystko”*. Osiadł na kanapie, nie zdejmując kurtki. Siedział, wpatrzony w pustkę. Okiem obrócił popękany sufit, zakurzony abażur, odrapaną ramę okna. W końcu położył się — tak, w ubraniu — i pogrążył we śnie. Sen otulił go jak ciepły koc, osłaniając przed bólem, i po raz pierwszy od lat nie stawiał oporu.

O poranku znalazł tornister. Ten sam, z którym w odległym dzieciństwie szedł do pierwszej klasy. Skóra była popękana, zamek połamany, rogi starte na wylot, a rączka niezgrabnie przyklejona taśmą. Tornister zakurzony na najwyższej półce szafy, przykryty zgrzebnym materiałem, jakby matka przechowywała go jak relikwię, nie mogąc się pozbyć. W środku — pożółkłe zeszyty z niezdarnym dziecięcym pismem, kartka od ojca (jeszcze zanim zniknął z ich życia), i notatka, napisana później, już drżącą ręką: *„Nie jesteś winny. Masz swoją drogę. Przepraszam, iż czasem nie rozumiałam. Mama”*.

Siedział na podłodze, przyciskając tornister do piersi jak dziecko. Plecami opierał się o zimną ścianę, nogi podkurczone, wzrok utkwiony w słowach. Gładził papier, jakby mógł przez niego dotknąć jej dłoni, poczuć jej ciepło. Oczy piekły, ale łzy nie nadchodziły. Po prostu siedział, wsłuchując się w krakanie wrony za oknem i tykanie starego zegara. I myślał: ile lat trzeba, by przyjąć proste *„nie jesteś winny”*? A jeszcze więcej — by uwierzyć w to bez zastrzeżeń, bez dowodów, po prostu dlatego, iż tak powiedziała ona.

Został na tydzień. Przejął dokumenty, wyniósł śmieci, zostawił zdjęcia. Naprawił chwiejącą się półkę, przetarł zakurzony kredens, umył okna, wpuszczając do domu światło. Chodził do lokalnego sklepu — nie tylko po chleb, ale by wciągnąć w płuca powietrze miasteczka, usłyszeć jego dźwięki. Pił herbatę w kuchni, przy tym samym oknie, gdzie niegdyś siadywała matka, patrząc na bawiące się w podwórku dzieci sąsiadów. I milczał — nie z pustki, ale dlatego, iż wszystko, co ważne, zostało już powiedziane w tej jednej kartce.

Wyjechał o świcie. Miasteczko dopiero się budziło: skrzypiały furtki, zamiatacz leniwie zgarniał liście. Na przystanku siedział chłopak z podobnym tornistrem — wytartym, z odpryskami na rogach. Uśmiechnął się:

— Solidna rzecz.

Chłopak skinął głową, jakby rozmowa z nieznajomym była czymś naturalnym:

— To jeszcze po moim dziadku. Mówił, iż jeżeli coś się trzyma, to znaczy, iż jest z tobą za pan brat. Takich rzeczy się nie wyrzuca.

Przytaknął, ale w szczególny sposób, jakby słowa dotyczyły nie tornistra, ale jego samego. Wsiadł do autobusu, wyjął tę starą torbę — nie plecak, ten zostawił w domu. Tornister. Ten sam. Położył go na kolanach, zamknął oczy i po raz pierwszy od wielu lat pomyślał: *„Może rzeczywiście nie jestem winny”*. Nie nieskazitelny. Nie zawsze adekwatny. Ale — nie winny.

Czasem, by zrozumieć, kim się jest, trzeba wrócić tam, gdzie cię czekano. Choćby w milczeniu. Gdzie kurz to nie śmieć, ale ślad czasu. Gdzie stara rzecz to nie złom, ale pamięć. Gdzie można po prostu być sobą. I to wystarczy.