Przedszkole Montessori to placówka opiekuńczo-wychowawcza dla dzieci w wieku przedszkolnym, która działa w oparciu o system dydaktyczny opracowany przez Marię Montessori. Zgodnie z kluczową zasadą jej metody każde dziecko powinno rozwijać się we własnym tempie, samodzielnie i w miarę swoich potrzeb odkrywając świat. Zadaniem dorosłych jest stworzenie mu ku temu odpowiedniego środowiska. Właśnie takim miejscem ma być przedszkole Montessori.
Główne założenia metody Montessori
Żyjąca na przełomie XIX i XX w. Maria Montessori była doktorem psychiatrii. Początkowo pracowała z dziećmi z niepełnosprawnością umysłową. Poszukiwała efektywnych metod nauczania, które pomogłyby jej podopiecznym kontynuować edukację na wyższych szczeblach i samodzielnie radzić sobie w społeczeństwie. Jej wychowankowie często osiągali lepsze wyniki niż dzieci zdrowe. Swoje doświadczenia Montessori postanowiła wykorzystać w powierzonym jej opiece przedszkolu, które nazwała Casa dei Bambini. Dom Dzieci gwałtownie stał się inspiracją dla innych placówek, a jego twórczyni zaczęła propagować swoją pedagogiczną wizję na całym świecie. Dziś przedszkola i szkoły Montessori można znaleźć w każdym większym mieście.
W swojej metodzie Maria Montessori postanowiła przeciwstawić się klasycznemu systemowi „szkolnej ławki”, który – jak twierdziła – pozbawia dzieci indywidualizmu, spontaniczności, kreatywności. Zdaniem Montessori wychowanie powinno służyć, takim celom, jak:
- rozbudzenie w dziecku ciekawości otaczającego go świata,
- rozwój indywidualnych zainteresowań i zdolności dziecka,
- nauka samodzielności (przy wsparciu, ale bez wyręczania),
- kształcenie zdolności społecznych, nauka empatii i szacunku do innych.
W podejściu Montessori nauczyciel ma być nie mentorem, ale przewodnikiem, tworzyć dziecku środowisko, w którym będzie chciało samodzielnie rozwijać swoje zainteresowania. Maluch ma chłonąć wiedzę spontanicznie, bez presji. Nauka ma stać się dla niego przyjemnością i źródłem satysfakcji, a nie – przykrym obowiązkiem i powodem do stresu. Program edukacji nie może być przy tym identyczny dla wszystkich, ale dostosowany do potrzeb i możliwości każdego dziecka.
Zdaniem Montessori wprowadzenie takiego modelu edukacji przedszkolnej (a także szkolnej) jest możliwie w związku z naturalną potrzebą dzieci do eksplorowania świata i zdobywania nowych umiejętności. System montessoriański ma służyć wszechstronnemu rozwojowi – fizycznemu, intelektualnemu, duchowemu, społecznemu. Tak kształcone dzieci stają się pewne siebie, zdolne do skupienia na zadaniach, pełne respektu dla pracy, porządku, a zarazem, otwarte na świat, empatyczne, angażujące się społecznie.
Jak wygląda przedszkole Montessori?
Zorganizowane zgodnie z założeniami metodyki Montessori przedszkole ma stanowić środowisko do spontanicznej nauki i kreatywnej zabawy. Jakie musi spełniać warunki?
- Grupa ma liczyć nie więcej niż 25 dzieci (zwykle jest mniejsza). W przeciwnym razie maluchom trudniej w ciszy i skupieniu pracować nad indywidualnymi zadaniami.
- Grupa nie powinna składać się z równolatków. Tak jak w przedszkolu integracyjnym mogą znaleźć się w niej zarówno dzieci zdrowe, jak i z rozmaitymi problemami zdrowotnymi czy rozwojowymi (sprawdź, co to jest przedszkole integracyjne, w innych artykułach w naszym serwisie!). Poza murami przedszkola społeczeństwo jest różnorodne – dzieci mają nauczyć się w nim funkcjonować.
- Nauczyciel musi posiadać wykształcenie pedagogiczne, a do tego kurs pedagogiki według Montessori i co najmniej rok praktyki pod nadzorem. Wychowawca ma zbudować z dziećmi relację nie hierarchiczną, ale partnerską, opartą na wzajemnym szacunku, zaufaniu. Dzięki temu dziecko ma szansę budować pewność siebie, uczyć się samodzielności.
- Nauczyciel nie wydaje dzieciom poleceń, nie zarządza konkretnych zajęć (może je co najwyżej zasugerować). Każde dziecko może zajmować się czym chce (oczywiście opiekun czuwa nad bezpieczeństwem maluchów), a pedagog ma podążać za tą aktywnością i służyć wsparciem dopiero wówczas, gdy będzie to niezbędne.
- W przedszkolu Montessori nie ma współzawodnictwa, ani systemu nagród i kar (w tym – ocen).
Co to jest przedszkole Montessori? 11Jak dzieci spędzają czas w przedszkolu Montessori?
Poszczególne placówki przedszkolne w Polsce funkcjonują według różnych zasad, określonych ich własnym statutem. Wszystkie realizują wytyczne zawarte w podstawie programowej MEN. Przedszkola Montessori nie są wyjątkiem. O ile jednak np. różnice między przedszkolem a punktem przedszkolnym są – pod względem sposobu nauczania – stosunkowo niewielkie, placówki montessoriańskie działają zupełnie inaczej.
Realizację założeń dotyczących kształcenia dzieci w wieku przedszkolnym zapewnia stworzone im środowisko, które dostarcza dziesiątków możliwości odkrywania świata. Sam przebieg edukacji w przedszkolu Montessori wyznaczany jest jednak przez dzieci. To one wybierają, czego w danym momencie chcą się uczyć. One też ustalają, czy chcą działać indywidualnie, czy w grupach.
Nauczyciel nie może zmuszać dzieci do żadnych aktywności. Zwykle jednak spontanicznie wybierają zajęcia, które rozwijają ich umiejętności, bo od typowo dziecięcych rozrywek atrakcyjniejsze jest dla nich naśladowanie świata dorosłych. Starają się np. nakrywać do stołu czy opiekować zwierzętami (w placówkach Montessori zwykle są rybki czy chomik).
Przestrzeń przedszkola zorganizowana jest z myślą o komforcie podopiecznych, by czuli się pewnie, swobodnie i mogli łatwiej skoncentrować się na swoich zadaniach. Wszystkie meble i sprzęty dostosowane są do wzrostu dzieci. Specjalnie przygotowane przedmioty znajdują się w zasięgu ręki maluchów, by mogły samodzielnie po nie sięgać. Sala podzielona jest na strefy służące rozwijaniu różnych umiejętności, takich jak:
- życie codzienne (samoobsługa, gotowanie, sprzątanie),
- kultura i sztuka (uwrażliwianie na sztukę, odkrywanie innych kultur),
- język (poszerzanie słownictwa, opanowanie podstaw pisania i czytania),
- matematyka (poznawanie cyfr, zabawa liczydłem),
- nauka i natura (poznawanie świata przyrody, osiągnięć cywilizacji),
- sensoryka (odkrywanie świata kolorów, faktur, zapachów).
W każdej strefie dzieci mają do dyspozycji specyficzne zabawki i pomoce dydaktyczne.
Pomoce dydaktyczne i zabawki Montessori
W przedszkolach Montessori nie ma typowych zabawek – lalek, samochodów, elektronicznych gadżetów itp. Środowisko placówki ma odzwierciedlać prawdziwy świat, więc nie ma w nim miejsca na fikcję, umowność. Dzieci korzystają z przygotowanych specjalnie dla nich (odpowiedniej wielkości, z bezpiecznych, zwykle naturalnych materiałów) przedmiotów codziennego użytku. W każdej z 6 stref placówki mają też do dyspozycji materiały, które służą kształtowaniu poszczególnych umiejętności poprzez zabawę. Są to różnego typu klocki, układanki, karty, maty.
Przedmioty stosowane w metodzie Montessori wyróżniają się prostotą, a zarazem wysoką estetyką i jakością wykonania. Mają zaciekawić dzieci, pobudzić ich zmysły, wyobraźnię, rozwijać zdolność koncentracji i logicznego myślenia. Samodzielna zabawa wiąże się z zadaniami o różnym stopniu trudności, a ich pokonywanie ma wynikać z zainteresowania i wewnętrznej motywacji, a nie – przymusu. Co ciekawe, każdy przedmiot występuje w jednym tylko egzemplarzu. Dzięki temu dzieci mają okazję nauczyć się dzielić, współpracować albo czekać cierpliwie na swoją kolej.
Przeczytaj też nasz artykuł: Zabawki Montessori: Ranking i Przewodnik Zakupowy
Ile kosztuje przedszkole Montessori?
Często można spotkać się z opinią, iż przedszkola Montessori to placówki elitarne, przeznaczone dla dzieci zamożnych osób. To nieprawda. Maria Montessori stworzyła swoje Casa dei Bambini w ubogiej dzielnicy Rzymu, podkreślając, iż jest to miejsce dla wszystkich. Dziś według jej metody najczęściej prowadzone są placówki niepubliczne, więc trzeba płacić w nich czesne. To, ile kosztuje prywatne przedszkole Montessori, zależy od szeregu czynników, ale cena nie ma związku z samym systemem dydaktycznym. Może okazać się relatywnie wysoka np. ze względu na atrakcyjną lokalizację. Z drugiej strony – można spodziewać się rozmaitych zniżek, np. dla rodzin wielodzietnych.
Metodą Montessori prowadzone są także liczne placówki publiczne. O tym, jaka jest różnica między przedszkolem prywatnym a publicznym, przeczytasz w innych naszych artykułach. jeżeli chodzi o cennik miejskiego czy gminnego przedszkola Montessori, jest on taki sam, jak w przypadku wszystkich publicznych placówek. Przez minimum 5 godzin dziennie edukacja realizowana jest bezpłatnie, a za każdą koleją godzinę pobytu dziecka w przedszkolu może zostać naliczona opłata w kwocie 1,14 zł. Rodzice ponoszą też koszty wyżywienia swojej pociechy.
