Rodzice, którzy potrafią współodczuwać i doceniają drobne rzeczy w codziennym życiu, częściej okazują dzieciom emocjonalne ciepło, wspierają ich samodzielność i wybierają demokratyczny styl wychowania – wynika z badania dr Agnieszki Lasoty z Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego. To pierwsze w Polsce tak szeroko zakrojone studium pokazujące, iż empatia i wdzięczność mają realny wpływ na jakość rodzicielstwa.
Rodzicielstwo staje się dziś coraz trudniejsze. Zmiany w strukturze rodzin, ograniczony czas spędzany z dziećmi i skupienie na ich potrzebach materialnych kosztem emocjonalnych sprawiają, iż wielu opiekunów odczuwa frustrację i szuka wsparcia w mediach i internecie. Tam jednak często trafiają na sprzeczne porady, co tylko pogłębia niepewność – jak naprawdę wygląda „dobre rodzicielstwo”?
Chociaż istnieje wiele badań nad wpływem stylów wychowawczych na rozwój dzieci, wciąż brakuje pogłębionej analizy indywidualnych cech wspierających pozytywne postawy rodzicielskie. Niewystarczająco zbadane są m.in. empatia i wdzięczność – emocje, które mogą mieć najważniejsze znaczenie dla jakości relacji między rodzicem a dzieckiem.
Tę lukę badawczą podjęła dr Agnieszka Lasota z Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W swoim badaniu, opublikowanym w czasopiśmie Family Forum, analizowała, w jaki sposób poziom empatii i wdzięczności rodziców wiąże się z ich zachowaniami wobec dzieci. W badaniu wzięło udział 712 rodziców dzieci w wieku od 6 miesięcy do 12 lat. Analizie poddano zarówno pozytywne, jak i negatywne postawy wychowawcze.
Wyniki wskazują, iż rodzice wykazujący wysoki poziom empatii i wdzięczności częściej okazują emocjonalne ciepło, wspierają autonomię dziecka i preferują demokratyczny styl wychowania. Rzadziej natomiast przejawiają postawy surowe czy nadmiernie pobłażliwe. Jak podkreśla dr Lasota, „intensywność określonych zachowań rodzicielskich może być powiązana z doświadczanym poziomem empatii i wdzięczności”.
Z badania wynika, iż szczególnie istotne znaczenie ma wdzięczność – a zwłaszcza umiejętność dostrzegania drobnych, codziennych przyjemności. Wraz z wiekiem rodzice częściej deklarują postawę wdzięczności, co również pozytywnie koreluje z ich stylem wychowawczym.
Empatia także odgrywa dużą rolę. Jej afektywny komponent – czyli zdolność do współodczuwania – najmocniej wiąże się z okazywaniem emocjonalnego ciepła. Z kolei osobiste cierpienie i trudność w radzeniu sobie z emocjami innych osłabiają wszystkie pozytywne aspekty rodzicielstwa. „Rodzice stosujący surową lub pobłażliwą postawę mają zwykle niższy poziom empatii – nie potrafią przyjąć perspektywy dziecka ani poradzić sobie z własnym dyskomfortem” – podkreśla badaczka.
Wiek dziecka również wpływa na rodzicielskie zachowania. Młodsze dzieci częściej są otaczane nadmierną opieką lub wychowywane w sposób permisywny. W miarę dorastania dzieci, rodzice częściej sięgają po dyscyplinę opartą na systemie kar. Jednocześnie poziom emocjonalnego ciepła jest wyższy wobec młodszych dzieci.
„Zdolność do doświadczania i wyrażania empatii oraz wdzięczności rozwija się przez całe życie. Rodzice, którzy potrafią współodczuwać i dostrzegać dobre rzeczy w codzienności, nie tylko wspierają swoje dzieci, ale też sami stają się lepszymi opiekunami” – podsumowuje dr Lasota.
