O tym, iż warto czytać uczniom podczas lekcji języka polskiego, mówiła jakiś czas temu Irena Koźmińska, założycielka i prezeska Fundacji "ABCXXI – Cała Polska czyta dzieciom", która od ponad 20 lat prowadzi kampanię "Cała Polska czyta dzieciom"
– Codzienne czytanie w klasie wspólnie wybranej książki przez 20 minut – nie na przerwie, nie przed lekcjami, nie w świetlicy, ale właśnie na lekcji, bo jest to nauka języka w najczystszej postaci – przekłada się na lepsze wyniki w nauce i lepsze zachowania, co potwierdziły doświadczenia naszego programu "Czytające szkoły" – mówiła Irena Koźmińska dla PAP.
Czytanie lektur przez nauczyciela w obecnych warunkach może być skutecznym sposobem na zainteresowanie uczniów literaturą i pomóc im w zrozumieniu tekstów, zwłaszcza w młodszych klasach szkoły podstawowej. Choć plusów jest więcej, są również minusy. Jakie?
Plusy czytania lektur przez nauczyciela
1. Pomoc dla dzieci z trudnościami w czytaniu
W dzisiejszym społeczeństwie coraz więcej dzieci boryka się z trudnościami w nauce, takimi jak dysleksja czy inne zaburzenia uczenia się. Czytanie na głos przez nauczyciela może ułatwić im przyswajanie treści, pozwalając skupić się na zrozumieniu fabuły, a nie na walce z własnymi trudnościami.
2. Równość dostępu do treści
W klasie zawsze znajdą się dzieci, które czytają szybciej i te, które mają z tym większe trudności. Kiedy nauczyciel czyta na głos, każde dziecko ma równy dostęp do treści lektury, niezależnie od poziomu umiejętności czytania. Jest to szczególnie ważne w młodszych klasach, gdzie umiejętności dzieci mogą być bardzo zróżnicowane. To również duży plus w przypadku trudniej dostępnych pozycji.
3. Zwiększenie koncentracji i zaangażowania
W obliczu ogromnej liczby bodźców, z jakimi dzieci mają do czynienia na co dzień – od mediów społecznościowych po gry i aplikacje – ich zdolność do dłuższego skupienia się na jednym zadaniu bywa osłabiona (znacie termin "popcornowy mózg"?). Kiedy nauczyciel czyta na głos, może łatwiej przyciągnąć uwagę uczniów. Nauczyciel kontroluje tempo, intonację i interpretację, co sprawia, iż uczniowie mogą skoncentrować się na treści. W czasach, gdy dzieci są przyzwyczajone do szybkiego i dynamicznego przekazu informacji, takie prowadzenie przez tekst może pomóc im w lepszym zrozumieniu lektury.
4. Modelowanie poprawnej wymowy i intonacji
Jednym z kluczowych argumentów przemawiających za czytaniem przez nauczyciela jest modelowanie poprawnej wymowy, intonacji oraz akcentowania. Dzieci, zwłaszcza w młodszym wieku, dopiero uczą się, jak poprawnie posługiwać się językiem polskim. Słuchając nauczyciela, mają możliwość obcowania z poprawną polszczyzną.
5. Zwiększenie zainteresowania literaturą
Nauczyciel, czytając na głos, może uatrakcyjnić tekst. Poprzez modulację głosu, zmianę tempa, a choćby wprowadzanie dramatyzmu, może przyciągnąć uwagę uczniów i zwiększyć ich zaangażowanie w lekturę. Dzieci, które niechętnie sięgają po książki w domu, mogą łatwiej zainteresować się literaturą, jeżeli zobaczą, iż słuchanie opowieści może być fascynującym doświadczeniem.
Minusy czytania lektur przez nauczyciela
1. Opóźnienie rozwoju czytania
Jednym z głównych zarzutów wobec czytania przez nauczyciela jest fakt, iż ogranicza ono okazje do samodzielnego czytania przez dzieci. W młodszych klasach, gdzie umiejętność płynnego czytania dopiero się rozwija, ważne jest, aby dzieci same miały możliwość regularnej praktyki. jeżeli nauczyciel często czyta na głos, uczniowie mogą nie ćwiczyć tej umiejętności wystarczająco często, co opóźnia rozwój czytania.
2. Brak motywacji do czytania w domu
Kiedy lektura jest w całości czytana na głos w klasie, dzieci mogą stracić motywację do czytania w domu. jeżeli uczniowie wiedzą, iż i tak usłyszą całą książkę od nauczyciela, mogą nie widzieć potrzeby, by samodzielnie sięgać po książki po zajęciach. W starszych klasach może to prowadzić do problemów z rozwijaniem nawyku czytania.
3. Wykluczenie części grupy
Nauczyciel, czytając na głos, musi dostosować tempo do całej klasy, co może być frustrujące dla uczniów, którzy czytają szybciej lub wolniej. Niektóre dzieci mogą się nudzić, jeżeli tekst jest czytany zbyt wolno, inne mogą nie nadążać za fabułą, jeżeli tempo jest zbyt szybkie. W starszych klasach, gdzie dzieci czytają bardziej samodzielnie, może to prowadzić do braku zaangażowania niektórych uczniów.
4. Brak rozwoju umiejętności krytycznego myślenia
Samodzielne czytanie nie polega tylko na dekodowaniu słów, ale także na rozwijaniu umiejętności krytycznego myślenia. Kiedy dziecko czyta samo, uczy się interpretować tekst na własny sposób, wyciągać wnioski i analizować motywy postaci. Kiedy nauczyciel czyta na głos, interpretacja jest często już narzucona przez sposób, w jaki nauczyciel odczytuje tekst, co ogranicza rozwój tych umiejętności.
