Od 31 marca można składać wnioski w najnowszej odsłonie programu „Czyste Powietrze”. To najważniejsze narzędzie wspierające walkę ze smogiem i poprawę efektywności energetycznej polskich domów. Tegoroczna edycja przynosi nie tylko rekordowe dofinansowanie – choćby 100 procent kosztów netto inwestycji – ale też szereg ułatwień dla mieszkańców. W Małopolsce szykuje się nowość na skalę krajową: pilotaż Mobilnego Operatora, który ma dotrzeć tam, gdzie do tej pory z pomocą było trudno.
Program „Czyste Powietrze” funkcjonuje od kilku lat, ale wciąż był postrzegany jako skomplikowany i trudny w obsłudze. Teraz, dzięki reformie, ma stać się bardziej dostępny i skuteczny. Zmiany dotyczą przede wszystkim lepszego ukierunkowania wsparcia na osoby najbardziej narażone na ubóstwo energetyczne oraz uszczelnienia systemu weryfikacji inwestycji.
– Zależy nam na tym, by pieniądze z programu trafiały dokładnie tam, gdzie są najbardziej potrzebne – podkreśla dr Piotr Gąsiorowski, Zastępca Prezesa WFOŚiGW w Krakowie. – Dlatego uproszczono zasady przyznawania dotacji, wprowadzono obowiązkowy audyt i świadectwo charakterystyki energetycznej, a także zwiększono progi dochodowe, by więcej osób mogło skorzystać z podwyższonego lub maksymalnego dofinansowania.
W ramach nowej edycji programu wprowadzono trzy poziomy wsparcia – od podstawowego (do 40% kosztów netto), przez podwyższony (do 70%), aż po najwyższy, sięgający 100% kosztów netto, adresowany do gospodarstw domowych o niskich dochodach i domów o wysokim zapotrzebowaniu na energię. Wartość dotacji zależy również od standardu energetycznego budynku po zakończeniu inwestycji – to ma zachęcić do kompleksowych modernizacji, a nie tylko wymiany źródła ciepła.
Nowość w Małopolsce: operator na kółkach
Jedną z istotnych zmian organizacyjnych w programie jest wzmocnienie roli operatorów – lokalnych instytucji i urzędów, które wspierają beneficjentów na każdym etapie – od wniosku po rozliczenie. Choć wiele gmin już zaangażowało się w ten proces, są też takie, które nie podjęły się roli operatora. To właśnie do nich skierowana jest nowa inicjatywa WFOŚiGW w Krakowie.
– Dla zwiększenia dostępności programu planowane jest uruchomienie pilotażowo Mobilnego Operatora WFOŚiGW w Krakowie. Będzie on odwiedzał gminy, które nie przyjęły jeszcze roli lokalnego Operatora. Dzięki temu mieszkańcy otrzymają niezbędną pomoc bezpośrednio w swojej okolicy –
zapewnia dr Piotr Gąsiorowski.
Mobilny Operator ma działać podobnie jak mobilne punkty szczepień – z tą różnicą, iż w tym przypadku celem jest walka ze smogiem i poprawa jakości życia mieszkańców. Eksperci będą dojeżdżać do mniejszych miejscowości i wsi, gdzie dostęp do informacji i doradztwa technicznego bywa utrudniony. Będą pomagać w kompletowaniu dokumentów, wyborze materiałów zgodnych z listą ZUM, a także doradzać przy podpisywaniu umów z wykonawcami.
Bezpieczna inwestycja, realne korzyści
W komunikacie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej podkreślono też znaczenie dobrze dobranego wykonawcy. W nowej wersji programu szczególny nacisk położono na bezpieczeństwo beneficjenta – stąd obowiązek weryfikacji audytu energetycznego i końcowego świadectwa, a także zalecenia, by unikać firm składających nierealne obietnice i naciskających na natychmiastowe podpisanie umów.
Dla osób, które zdecydują się na inwestycję, przewidziano również możliwość skorzystania z prefinansowania – czyli wypłaty zaliczki na poczet przyszłych prac. To rozwiązanie szczególnie ważne dla najuboższych gospodarstw, które nie dysponują własnymi środkami na start.
Jak skorzystać z programu?
Aby uzyskać dotację, należy:
- zapoznać się z informacjami dostępnymi na stronie czystepowietrze.gov.pl,
- skontaktować się z operatorem programu lub punktem konsultacyjnym w gminie,
- wykonać audyt energetyczny i zebrać niezbędną dokumentację,
- złożyć wniosek – elektronicznie, przez gov.pl lub bezpośrednio z pomocą operatora,
- po otrzymaniu pozytywnej decyzji – zrealizować inwestycję i po jej zakończeniu złożyć wniosek o wypłatę środków.
W przypadku najwyższego i podwyższonego poziomu dofinansowania pomoc operatora jest obowiązkowa. W pozostałych sytuacjach – opcjonalna, ale zalecana.
