Nowe przepisy od 1 września. Dotkną wszystkich nauczycieli. Będzie zakaz

Od 1 września 2025 roku weszły w życie nowe przepisy dotyczące pracy nauczycieli, które wprowadzają istotne zmiany w Karcie Nauczyciela. Nowelizacja, opracowana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, ma na celu poprawę organizacji pracy w szkołach, ochronę specjalistów oraz uproszczenie procedur związanych z zatrudnianiem i wynagradzaniem nauczycieli. To największa reforma od lat, a jej skutki odczują zarówno nauczyciele, jak i uczniowie. Czy wszyscy pracownicy oświaty są już przygotowani na nowe zasady?

Fot. Shutterstock / Warszawa w w Pigułce

Zakaz doraźnych zastępstw dla specjalistów

Jednym z najważniejszych punktów nowelizacji jest wprowadzenie jednoznacznego zakazu kierowania nauczycieli specjalistów na doraźne zastępstwa. Dotychczas w wielu szkołach zdarzało się, iż pedagodzy, psychologowie, logopedzi i bibliotekarze byli angażowani do prowadzenia lekcji za nieobecnych nauczycieli przedmiotowych. Powodowało to, iż nie mieli oni możliwości wykonywania swoich podstawowych obowiązków, co odbijało się na jakości wsparcia udzielanego uczniom.

Nowe przepisy jasno określają, iż specjaliści muszą skupić się na swoich zadaniach. Szkoły będą zobowiązane do organizowania zastępstw w sposób niezagrażający dostępowi uczniów do wsparcia psychologicznego i pedagogicznego. Dla wielu placówek oznacza to konieczność zmiany organizacji pracy i znalezienie nowych sposobów na uzupełnienie nieobecności kadry.

Skrócony okres próbny – młodzi nauczyciele szybciej zyskają stabilizację

Kolejna istotna zmiana dotyczy nauczycieli rozpoczynających pracę w zawodzie. Dotychczasowy dwuletni okres próbny został skrócony do jednego roku szkolnego. Dzięki temu młodzi pedagodzy szybciej zyskają możliwość uzyskania statusu nauczyciela mianowanego, co wpłynie na ich stabilność zatrudnienia i dostęp do dodatkowych uprawnień.

Reforma ma na celu zatrzymanie w zawodzie większej liczby początkujących nauczycieli. Długi okres niepewności związanej z zatrudnieniem był jednym z głównych powodów, dla których wielu młodych pedagogów rezygnowało z pracy w szkołach. Skrócenie okresu próbnego ma również przyspieszyć ścieżkę awansu zawodowego, czyniąc zawód nauczyciela bardziej atrakcyjnym dla absolwentów uczelni pedagogicznych.

Zmiana pensum w szkołach zawodowych

Nowe przepisy dotyczą także nauczycieli szkół zawodowych. Do tej pory ich pensum godzinowe różniło się w zależności od rodzaju zajęć. Nowelizacja zrównała wymiar czasu pracy nauczycieli praktycznej nauki zawodu z nauczycielami przedmiotów teoretycznych. Oznacza to, iż tygodniowy wymiar godzin nauczycieli praktycznych uległ zmniejszeniu z 20 do 18 godzin, co ujednolica warunki pracy w szkołach zawodowych i kończy wieloletnie kontrowersje dotyczące nierównego traktowania nauczycieli.

Jasne zasady wynagradzania za godziny ponadwymiarowe

Jednym z problemów w szkołach było dotychczas niejasne wynagradzanie za godziny ponadwymiarowe oraz zastępstwa. Nowe regulacje precyzyjnie określają, kiedy nauczyciel zachowuje prawo do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny. Zmienią się również zasady naliczania wynagrodzenia za dodatkową pracę – teraz będą one jednolite dla wszystkich szkół, niezależnie od ich organu prowadzącego.

Ministerstwo podkreśla, iż wprowadzenie tych zmian ma wyeliminować sytuacje, w których nauczyciele otrzymywali zaniżone wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe lub tracili prawo do wynagrodzenia w niejasnych okolicznościach. Nowe przepisy powinny zakończyć spory na tym tle i zapewnić bardziej sprawiedliwe rozliczanie czasu pracy nauczycieli.

Dodatkowe wsparcie dla nauczycieli przed emeryturą

Kolejną istotną zmianą jest wprowadzenie korzystniejszych regulacji dla nauczycieli zbliżających się do wieku emerytalnego. Osoby, którym do przejścia na emeryturę pozostał rok lub mniej, mogą skorzystać z urlopu zdrowotnego przeznaczonego na leczenie lub rehabilitację. Dodatkowo uregulowano kwestie odpraw emerytalnych i nagród jubileuszowych, aby nauczyciele mieli większą stabilność finansową na ostatnim etapie swojej kariery.

Ocena pracy nauczycieli i rola mentorów

Nowe przepisy precyzują również obowiązki mentorów oraz system oceny pracy nauczycieli. Zmiany te mają na celu zapewnienie lepszego wsparcia dla początkujących pedagogów oraz większą przejrzystość w ocenie pracy nauczycieli.

Szczególną uwagę poświęcono nauczycielom klas maturalnych, których obowiązki ulegają zmianie po zakończeniu zajęć przez maturzystów. W nowym systemie ich czas pracy będzie lepiej uwzględniany, co powinno poprawić organizację pracy w szkołach.

Czy nowe przepisy spełnią oczekiwania nauczycieli?

Nowelizacja Karty Nauczyciela wprowadza szereg istotnych zmian, które mają na celu poprawę warunków pracy pedagogów, zwiększenie stabilności zatrudnienia oraz lepszą organizację pracy w szkołach. Choć wielu nauczycieli z zadowoleniem przyjęło nowe przepisy, część środowiska obawia się, czy wprowadzone zmiany będą konsekwentnie egzekwowane.

Związki zawodowe podkreślają, iż reforma to krok w dobrym kierunku, ale postulują dalsze działania, szczególnie w zakresie podwyżek wynagrodzeń i zmniejszenia biurokracji. Ministerstwo Edukacji Narodowej zapowiada, iż nowelizacja Karty Nauczyciela to dopiero początek szerszego planu reform, które mają przyczynić się do poprawy jakości edukacji w Polsce.

Dla nauczycieli i dyrektorów oznacza to konieczność dostosowania się do nowych przepisów i przemyślenia organizacji pracy w szkołach. Reforma już obowiązuje – pozostaje pytanie, czy jej wdrożenie przebiegnie sprawnie i przyniesie oczekiwane rezultaty.