Z przyjemnością prezentujemy wybrane fragmenty kompleksowego sprawozdania, obrazującego zaangażowanie Uniwersytetu Szczecińskiego w rozwój idei Otwartego Dostępu do wiedzy naukowej. Sercem tego systemu jest prowadzona przez Bibliotekę Główną baza Publi – specjalistyczne narzędzie dokumentujące dorobek naukowy naszej społeczności akademickiej.
Równolegle funkcjonują dwa istotne projekty: Repozytorium Publikacji Naukowych i Biblioteka Cyfrowa US, które nie tylko gromadzą, ale także – zgodnie z obowiązującymi licencjami – udostępniają te zasoby szerszemu gronu odbiorców, wykraczającemu poza środowisko akademickie.
Nasza instytucja wykracza jednak poza tradycyjne formy otwartości. We współpracy ze Stewardem danych, bibliotekarze aktywnie rozwijają kolekcję udostępnionych danych badawczych w ramach platformy RepOD, przyczyniając się do transparentności procesów badawczych.
Działania te uzupełniane są przez aktywną promocję otwartej nauki. W kalendarzu naszych inicjatyw regularnie pojawiają się takie wydarzenia jak International Open Access Week czy Love Data Week, które nie tylko edukują, ale także budują prawdziwą kulturę otwartości w środowisku naukowym.
Liczba publikacji w Otwartym Dostępie systematycznie rośnie – w 2024 roku osiągnęła poziom 77% wszystkich publikacji, co oznacza wzrost o 12 punktów procentowych w porównaniu z rokiem poprzednim (Rys. 1 i 4).
Rys. 1. Publikacje pracowników US w Otwartym Dostępie (wartości procentowe).
Choć liczba artykułów dostępnych w OA spadła w 2024 roku do 950 (z 1117 w 2023 roku), jest to bezpośrednio związane ze zmniejszeniem całkowitej liczby opublikowanych prac naukowych (Rys. 2 i 4).
Rys. 2. Artykuły naukowe pracowników US w Otwartym Dostępie (wartości liczbowe).
W kategoriach monografii naukowych i rozdziałów w monografiach odnotowano natomiast wzrost – zarówno pod względem liczbowym, jak i procentowym – w porównaniu z danymi z 2023 roku (Rys. 3 i 4).
Rys. 3. Monografie i rozdziały w monografiach pracowników US w Otwartym Dostępie (wartości liczbowe).
Rys. 4. Publikacje pracowników US w Otwartym Dostępie w podziale na artykuły, książki i rozdziały (wartości liczbowe).
Szczególnie pozytywnym zjawiskiem jest wysoki odsetek artykułów publikowanych w Otwartym Dostępie: w 2021 roku wynosił on 46%, w 2022 – 56%, a w latach 2023-2024 osiągnął poziom 89% wszystkich opublikowanych artykułów. Wzrost dotyczy również książek i rozdziałów dostępnych w OA – w 2024 roku w Otwartym Dostępie ukazało się aż 81% monografii i 39% rozdziałów. Na tę korzystną tendencję wpłynęły przede wszystkim nowe umowy wydawnicze wprowadzone przez Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Rysunek 5 przedstawia publikacje pracowników US z podziałem na wszystkie publikacje oraz Otwarty Dostęp (wartości liczbowe) w latach 2017-2024.
Uwaga: Dane za 2024 rok mogą jeszcze ulec niewielkim korektom, ponieważ wciąż trwa proces zgłaszania prac za ten rok oraz aktualizacji ich metadanych (przedstawione informacje odzwierciedlają stan na dzień 16 maja 2025 roku).
prof. dr hab. Anna Cedro
Pełnomocnik Rektora ds. otwartego dostępu
do publikacji naukowych i danych badawczych
