Politechnika Białostocka połączyła mykologię z analizą danych. Międzynarodowe warsztaty FUNGITAX

ttregionalna.pl 1 tydzień temu

Politechnika Białostocka zorganizowała interdyscyplinarne warsztaty FUNGITAX. Studenci, doktoranci i nauczyciele akademiccy m.in. z Brazylii, Włoch, Serbii, Macedonii, Niemiec, Portugalii, Rumunii w dniach 1-10 kwietnia 2025 wzięli udział w 30 zajęciach poświęconych mykologii oraz analizie danych.

Czego od naukowców z Politechniki Białostockiej nauczyli się studenci i doktoranci z 7 państw Europy i Ameryki Południowej? Jak badania nad grzybami z Puszczy Białowieskiej mogą zmieniać oblicze medycyny czy przemysłu kosmetycznego. Jak analizę danych można wykorzystać w rozwoju nauk przyrodniczych? W Politechnice Białostockiej zakończyły się 10-dniowe warsztaty FUNGITAX z młodymi naukowcami z zagranicy.

– Wiele się tu dowiedziałam, jestem wdzięczna za tak ciepłe przyjęcie i wsparcie – mówiła uczestniczka warsztatów mikologicznych Manuela Agudelo z Kolumbii. – Uczyliśmy się zbierać próbki grzybów z drzew, drewna, a robiłam to po raz pierwszy, bezpośrednio w naturze. Oglądaliśmy je pod mikroskopem, a także poznaliśmy techniki ich przechowywania do dalszych badań.

Zajęcia w ramach FUNGITAX prowadzili naukowcy Politechniki Białostockiej, którzy dzielili się swoją wiedzą, inspirując młodych naukowców: biologów, informatyków, mykologów, leśników z całego świata. Wydarzenie jest częścią strategii umiędzynaradawiania uczelni i programu „PROM – krótkookresowa wymiana akademicka”.

– Młodzi ludzie będą mogli zapoznać się z naszą bazą laboratoryjną i z metodami uczenia, jakie proponujemy – mówiła na wstępie wydarzenia dr hab. inż. Dorota Anna Krawczyk, prof. PB, Prorektor ds. Współpracy Międzynarodowej Politechniki Białostockiej. – Nauczyciele akademiccy będą mogli poznać się i wymienić swoimi doświadczeniami. Nawiązanie współpracy dydaktycznej i naukowej jest bezcenna dla rozwijania partnerskich działań w przyszłości. Korzyści są obopólne.

Międzynarodowe warsztaty odbywały się w dwóch blokach tematycznych: Natura dla danych oraz Dane dla natury.

– W warsztatach poświęconych mykologii wzięli udział zagraniczni studenci i doktoranci, dysponujący zaawansowaną wiedzą w zakresie nauk przyrodniczych, którą rozwijają prowadząc badania w swoich uczelniach – mówi dr Ewa Zapora z Instytutu Nauk Leśnych na Wydziale Budownictwa i Nauk o Środowisku Politechniki Białostockiej. – To elitarne grono naukowców, którzy jednak mogą się od nas wiele nauczyć w obszarze mykologii, uzupełniając i pogłębiając swoją wiedzę dzięki naszym badaniom.

Politechnika Białostocka dysponuje unikalną kolekcją grzybów z Puszczy Białowieskiej Fungi Extract Bank, nad którymi prowadzą badania naukowcy z Instytutu Nauk Leśnych na Wydziale Budownictwa i Nauk o Środowisku. Jak się okazuje, grzyby to nie tylko dodatek kulinarny. Mają one ogromny potencjał zastosowania np. w medycynie, czy choćby w produkcji kosmetyków.

Składniki pochodzenia roślinnego są przedmiotem badań natureTECH Centrum Badań Produktów Naturalnych, działającego w uczelni, które rozwija i wdraża innowacyjne technologie oparte na surowcach naturalnych dla przemysłu biotechnologicznego, spożywczego, farmaceutycznego, rolniczego i leśnego. Uczestnicy warsztatów poznali możliwości wykorzystania substancji bioaktywnych np. z grzybów i roślin w tworzeniu produktów m.in. wspierających zdrowie zwierząt, ale nie tylko.

– natureTECH Centrum Badań Produktów Naturalnych łączy pracowników o różnych specjalnościach – mówi dr hab. inż. Monika Kalinowska, prof. PB, Kierownik Katedry Chemii, Biologii i Biotechnologii z Wydziału Budownictwa i Nauk o Środowisku. – Jest to centrum interdyscyplinarne, niezwykle ważne, o ile chodzi o pozyskiwanie projektów naukowych. Zajmuje się m.in. wytwarzaniem ekstraktów z produktów naturalnych. Przykładem są ekstrakty z grzybów o bardzo dużym potencjale aplikacyjnym. Od dawna są one używane jako suplementy diety, ale są stosowane również w kosmetykach.

Podstawą warsztatów FUNGITAX była praktyka. Uczestnicy wzięli więc udział w zajęciach w laboratoriach chemicznych i biotechnologicznych. Jednym z zadań było przeprowadzenie procesu ekstrakcji z użyciem grzybów oraz analiza związków bioaktywnych. Wzięli też udział w badaniach terenowych w Puszczy Białowieskiej.

– Będziemy zbierać próbki w puszczy i pracować w laboratoriach analizując materiał, którym dysponuje Centrum Naukowo Badawcze Instytutu Nauk Leśnych w Hajnówce. Badacze będą przygotowywać preparaty, ucząc się m.in. ich barwienia, tak jak robi się to w klasycznej mykologii – mówi Marek Wołkowycki z Katedry Hodowli i Użytkowania Lasu na Wydziale Budownictwa i Nauk o Środowisku Politechniki Białostockiej.

Politechnika Białostocka to miejsce inspiracji dla wielu badaczy. Naukowcy białostockiej uczelni technicznej realizują projekty na rzecz ochrony środowiska.

– Bierzemy udział w międzynarodowych zespołach, którym przyświeca między innymi temat badania mokradeł, które mają znaczenie o ile chodzi o zmiany klimatyczne – mówi prof. dr hab. Piotr Banaszuk, Dyrektor Instytutu Nauk Leśnych na Wydziale Budownictwa i Nauk o Środowisku Politechniki Białostockiej. – Robimy najnowszą mapę mokradeł torfowiskowych całej Polski. Zbieramy dane dla Unii Europejskiej, dzięki którym będzie można zidentyfikować torfowiska i określić z nich emisję gazów cieplarnianych.

Spotkanie naukowców pokazało, iż można łączyć mykologię z cyfrowymi technologiami. Dane gromadzone z lasu można bowiem digitalizować, by korzystać z nich w dalszych etapach działalności naukowej.

– Zależy nam na tym, żeby uczestnicy nie widzieli jedynie tylko liczb, ale by widzieli znaczenie i interpretację tych liczb poprzez odpowiednią wizualizację, analizę danych, eksplorację tych danych – mówi dr hab. Dorota Mozyrska, prof. PB, Dziekan Wydziału Informatyki. – w tej chwili analiza danych to powszechna potrzeba naszych czasów. Umiejętności analizy danych w małych próbach i w wielkich zbiorach danych uczą się nasi studenci kierunków informatycznych i matematycznych, ale również typowo inżynierskich. Bez wyciągania adekwatnych wniosków nie będzie wyników naukowych.

Mykolodzy pojechali do lasu, a przyszli specjaliści systemów informatycznych udali się do serwerowni Politechniki Białostockiej. Jednym z punktów ich zajęć była również prezentacja projektu Open Forest Data.

– Z nami prezentacja projektu Open Forest Data, czyli portalu, który przechowuje kolekcję zbiorów Instytutu Nauk Leśnych oraz Instytutu Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk – mówi prowadzący inż. Kamil Guryn z Centrum Komputerowych Sieci Rozległych Politechniki Białostockiej. – Na tych danych będą pracować na kolejnych warsztatach uczestnicy spotkania, ucząc się je analizować, a znajdują się tam bardzo interesujące dane m.in. skany 3D czaszek żubrów, czy też skany z mikrotomografii komputerowej, które dotyczą różnych zwierząt, zamieszkujących Puszczę Białowieską.

Świat natury w postaci danych to nie jedyny obszar, który dotknęli młodzi naukowcy. W zajęciach na Wydziale Informatyki specjaliści od analizy danych, poznawali tajniki statystyki, AI i uczenia maszynowego.

– Naszym zamysłem było przygotować naszych słuchaczy na analizę danych i zapoznać ich z różnicami, jakie niesie statystyka oraz uczenie maszynowe – mówi dr inż. Katarzyna Topczewska z Katedry Mechaniki i Informatyki Stosowanej na Wydziale Informatyki Politechniki Białostockiej. – Analizowaliśmy dane zarówno metodami statystycznymi, jak i metodami wykorzystującymi uczenie maszynowe, a więc trochę pośrednio algorytmy, które są stosowane w sztucznej inteligencji. Dane, które prezentowaliśmy uczestnikom mają różne zastosowania, w tym przyrodnicze.

FUNGITAX to było 10 dni intensywnych spotkań uczestników z całego świata, którzy udowodnili, iż nauka łączy, nie tylko uczelnie zagraniczne, ale i naturę z technologią.

– Dostaliśmy feedback od uczestników warsztatów, iż są bardzo wdzięczni, wzruszeni i zainspirowani. To dla nas bardzo ważne – podsumowuje spotkania dr Ewa Zapora z Katedry Hodowli i Użytkowania Lasu na na Wydziale Budownictwa i Nauk o Środowisku Politechniki Białostockiej. – Wypracowaliśmy świetną podstawę pod naszą dalszą współpracę, w niektórych przypadkach studenci i doktoranci reprezentują najlepsze jednostki na świecie w obszarze badań ekologicznych. Dzięki warsztatom FUNGITAX pokazaliśmy młodym naukowcom potencjał grzybów jako surowców, to co z nimi robimy, jakie są możliwe ich aplikacji, które mogą kończyć się patentami czy współpracą z biznesem. To ścieżka badawczo-rozwojowa była dla nich czymś innowacyjnym.

Międzynarodowe warsztaty w Politechnice Białostockiej odbyły się w dniach 1-10 kwietnia 2025 ramach programu „PROM – krótkookresowa wymiana akademicka”. Program koordynuje Dział Projektów Międzynarodowych Erasmus+ i NAWA Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej, International Relations Offices – Bialystok University of Technology

Warsztaty FUNGITAX organizowały wspólnie: Wydział Informatyki oraz Instytut Nauk Leśnych na Wydziale Budownictwa i Nauk o Środowisku.

Partnerzy: natureTECH – Centrum Badań Produktów Naturalnych, Nadleśnictwo Białowieża, Nadleśnictwo Hajnówka.

Program „PROM – krótkookresowa wymiana akademicka” jest finansowany ze środków Unii Europejskiej z Funduszu Europejskiego dla Rozwoju Społecznego 2021-2027 (FERS) w ramach projektu NAWA pt. „Krótkookresowa wymiana akademicka sposobem na podniesienie jakości kształcenia w instytucjach szkolnictwa wyższego i nauki” o numerze FERS.01.05-IP.08-0218/23.

Uczestnicy warsztatów FUNGITAX reprezentowali następujące uczelnie wyższe: