Niektórzy od razu zabierają się za realizację powierzonych zadań, inni planują i wykonują je zgodnie z harmonogramem. Istnieje też spora grupa osób, które mają problem z wykonywaniem obowiązków w wyznaczonym czasie i odraczają wszystko na później, w tym naukę, wykonywanie projektów, pisanie prac czy przygotowywanie się do egzaminów. Choć każdego od czasu do czasu dopadnie lenistwo, to stałe przekładanie obowiązków na ostatnią chwilę, może uprzykrzyć życie. Czym dokładnie jest prokrastynacja? Jak z nią walczyć?
Co to prokrastynacja – skąd się bierze?
Prokrastynacja to tendencja do odwlekania w czasie obowiązków, przekładanie tego, co powinno się zrobić na później, mimo świadomości konsekwencji, jakie grożą za niewywiązanie się z zadań. Jest to celowe opóźnianie realizacji zamierzonych działań, które przynosi chwilową ulgę i uczucie ułudy związanej z tym, iż w późniejszym czasie będzie się miało więcej energii i chęci, by podołać obowiązkom.
Żeby wiedzieć, jak walczyć z prokrastynacją, trzeba mieć świadomość tego, co ją może wywoływać. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, skąd się bierze to zjawisko. Naukowcy upatrują przyczyn w czynnikach neurobiologicznych. Osoby, które częściej odkładają zadania, mogą mieć niższy poziom aktywności w części mózgu odpowiedzialnej za planowanie i podejmowanie decyzji. Trudne, ale ważne zadania zastępują czynnościami, które przynoszą szybką gratyfikację.
Za prokrastynację odpowiadać może także brak wiary we własne siły, strach przed porażką i perfekcjonizm, ale też lęk przed osiągnięciem sukcesu i niska pewność siebie. Podejrzewa się, iż postawa zwlekająca może być także związana z zaburzeniami osobowości i z fobiami społecznymi.
Jak pokonać prokrastynację? Naucz się zarządzać czasem
Walka z prokrastynacją wymaga dużej determinacji i konsekwencji. Samo uświadomienie sobie rangi problemu może być bodźcem do przykładania większej wagi do tego, jak zarządzać czasem. Ustalając plan obowiązków, należy zadbać o to, by zadania na liście były możliwe do wykonania. W przypadku nauki do egzaminów, czy też pisania pracy dyplomowej, warto podzielić materiał na partie, które realnie można wykonać. Podchodząc zbyt ambitnie, chcąc w krótszym czasie wykonać pracę i narzucając zbyt wygórowane cele, łatwo się zniechęcić i stracić motywację, gdy nie udaje się sprostać narzuconym przez samego siebie wymaganiom.
Wykonywanie zamierzonej pracy krok po kroku sprawia, iż każdy etap staje się mniej przytłaczający i łatwiejszy do zaliczenia, a sukcesy, choćby te małe, dodają energii do dalszych działań. Warto przy tym pamiętać o czasie na odpoczynek i regenerację. Wyłącznie zachowanie równowagi pozwala utrzymać efektywność. Skuteczne zarządzanie czasem ułatwia używanie specjalnych aplikacji do organizacji pracy.
Walka z prokrastynacją – w grupie siła
Osoby, które mają problem z odkładaniem spraw na później, mogą poczuć większą motywację, gdy podejmą się pracy w grupie. Wykonywanie projektów z innymi studentami, czy też wspólna nauka mobilizuje do wywiązywania się ze swoich obowiązków, wprowadza element odpowiedzialności – nie tylko wobec siebie, ale także wobec znajomych, których nie chce się zawieść. Świadomość, iż inni liczą na nasze zaangażowanie, może być silnym motywatorem, by terminowo wywiązywać się z powierzonych zadań.
Jak nie odkładać na później? Nagradzaj siebie za wykonane zadania
Sposobem na to, jak pokonać prokrastynację, czasem bywa samodzielne przyznawanie sobie nagród za wywiązanie się z ustalonego planu. Dla przykładu – za cel można sobie obrać napisanie rozdziału licencjatu, inżynierki lub magisterki, jeżeli uda się zamknąć zadanie w weekend, będzie można wyjść do kina. Jest to dobry sposób na zwiększenia motywacji do pisania pracy dyplomowej. Można też wprowadzić system mniejszych nagród np. przez zastosowanie techniki Pomodoro. Trzeba wyłączyć wszelkie rozpraszacze i przez 25 minut skupić się na nauce. Po tym czasie przysługuje 10 minut przerwy, podczas której można się zrelaksować, słuchając muzyki i pijąc herbatę, by nabrać sił do dalszej pracy.
Walka z prokrastynacją wymaga zaangażowania, korzystania z odpowiednich działań i przede wszystkim uświadomienia sobie swoich słabości, ale jest to praca, która przynosi długoterminowe korzyści.
