Jestem nauczycielką języka angielskiego oraz edukacji wczesnoszkolnej i wychowania przedszkolnego. Pracuję z uczniami klas starszych szkoły podstawowej. Zarówno jako nauczyciel, jak i wychowawca borykam się z problemami zniechęcenia, braku aktywności, braku zaangażowania i nieumiejętności skupienia uwagi u uczniów. Moją rolą, jako pedagoga, jest obudzić w dzieciach aktywność i zaangażowanie, co nie należy do zadań prostych w czasach przesyconych szybkim i łatwym dostępem do wszelkich treści i obrazów. Ku mojemu zaskoczeniu, skuteczną metodą zaradczą okazał się teatr kamishibai.
Skąd to zaskoczenie? Poznając tę formę teatralną, pomyślałam, iż tak prosta rzecz nie może zachęcić uczniów do pracy. Teatr kamishibai (kami – papier, shibai – teatr) mający swe korzenie w Japonii bazuje na tym, iż ilustracje i tekst prezentowane są na planszach umieszczanych w drewnianej scenie w formie skrzynki (butai), często z uchylnymi drzwiczkami zasłaniającymi obrazek. Podczas prezentacji lektor czyta tekst, a widzowie obserwują ilustracje przesuwane w ramach skrzynki. Zaletą tej formie jest właśnie prostota.
Aktywizacja
W przypadku młodszych dzieci kamishibai nakłania do aktywnego słuchania poprzez zachętę do otwierania drzwiczek, za którymi kryje się obrazek. Dzieci mogą również wypowiadać „magiczne zaklęcie”, by otworzyć kolejne sekwencje, co dodatkowo pobudza skupienie i ćwiczy pamięć.
Przedstawiane obrazy można wykorzystać do omawiania wszelkich zagadnień, dzięki czemu wzbogaca się zasób słownictwa dzieci i ich umiejętność wypowiedzi. Jest to bardzo atrakcyjna forma przekazywania wszelkiego rodzaju historii z uwagi na bezpośredni kontakt opowiadającego ze słuchaczami. Dodatkowo słowo doskonale wiąże się z ilustracjami dobrze dla nich widocznymi.
Ta forma jest niezwykle pomocna w nauczaniu języka obcego. Prezentując w ten sposób historyjki, opowiadania czy bajki w języku obcym, umożliwiamy dzieciom łatwiejsze rozumienie tekstu. W trakcie czytania możemy zadawać pytania dotyczące fabuły, prosić o nazwanie poszczególnych elementów obrazka, zachęcać do przewidywania dalszych wydarzeń. Połączenie opowiadanej historii, pomocy wizualnych i elementów interaktywnych przykuwa uwagę uczniów oraz sprzyja zapamiętywaniu przez nich słownictwa i struktur gramatycznych.
Praca grupowa
Na moich zajęciach szóstoklasiści sami stworzyli teatr kamishibai w oparciu o tekst legendy o św. Patryku. jeżeli chodzi o sprawy techniczne, ważne jest, by ilustracje zostały wykonane na sztywnym papierze, a rysowane czy malowane elementy miały większe rozmiary, by były dobrze widoczne.
Fot. Justyna TrybkaPoczątkowa niechęć niektórych uczniów ze sztandarowymi hasłami: „nie umiem rysować”, „nie mam talentu” została przełamana, ponieważ pracując w grupach trzy-, czteroosobowych każdy mógł coś wnieść do powstającej ilustracji, i to również kolejna ogromna zaleta japońskiego teatru – praca zespołowa. Każda z osób jest aktywizowana do pracy przez innych, choćby „zachętami” typu: „dostaniesz jedynkę, bo my robimy, a ty nie i powiemy to pani”. To działa na największe antytalenty, bo niebo czy trawa też muszą powstać, a opinia grupy jest w tym wieku największym motywatorem.
Wydawać by się mogło, iż szkoda lekcji języka angielskiego na zajęcia plastyczne, ale gdy obserwuję moich uczniów przy pracy, wiem, iż nie jest to czas stracony. W ciągłym pędzie między nowymi słówkami a kolejnym czasem czy rozmówkami w języku angielskim wreszcie mieli wyczekiwaną „luźną lekcję”, tym bardziej, iż była ona odpoczynkiem po najważniejszej części tego projektu.
Każda z grup dostała fragment legendy o św. Patryku, którą należało przeczytać i przedyskutować to, w jaki sposób zilustrować treść. Ten etap pracy z teatrem kamishibai okazał się najtrudniejszy i wymagał nieco pomocy z mojej strony, tak samo jak streszczenie przeczytanego fragmentu i przetłumaczenie go na język angielski. Istotne jest, by tekst nie był zanadto rozbudowany i by był skorelowany z tym, co uczniowie umieszczają na ilustracji.
Ważne w prezentowaniu teatru kamishibai jest to, iż tekst odnosi się nie do aktualnie pokazywanej ilustracji, ale do następnego obrazka. Co również warto podkreślić, same obrazy i butai to tylko rekwizyty. Najważniejszy jest lektor. To on nawiązuje kontakt z widzami, odpowiednią intonacją i gestami oddaje sens czytanego tekstu, nie tylko doskonaląc umiejętność poprawnego czytania w języku angielskim, ale też ćwicząc umiejętność autoprezentacji.
Kreatywność
Moi uczniowie uczestniczyli tak naprawdę w kilkunastu przedstawieniach, bo choć treść była ta sama, każda z osób w inny sposób ją przekazywała. Zabawa była wyśmienita, a dla mnie największą satysfakcją było to, iż zwykle niechętni do prezentowania się na forum klasy uczniowie aktywnie włączyli się do przedstawienia.
Kreatywność, która przede wszystkim przyświeca tej formie przekazu, pozwala na stworzenie każdemu swojej własnej opowieści. Znajduje to zastosowanie nie tylko na lekcjach języka polskiego czy języków obcych, w czasie których skupiamy się na umiejętności tworzenia wypowiedzi pisemnej, ale też na zajęciach z wychowawcą.
„Moje marzenia”. „Moja największa przygoda”. „Moje największe niepowodzenie”. „Czego się boję?”. To przykładowe tematy do stworzenia historii przez uczniów. Przedstawienie siebie jako bohatera w teatrze kamishibai umożliwia uczniom otworzenie się, jest również atrakcyjne w odbiorze dla słuchaczy. Pozwala wyzwolić kreatywność i wyrazić unikalny styl każdego z tworzących. Co więcej, włączenie tradycyjnych japońskich technik opowiadania historii oferuje uczniom autentyczne doświadczenie, sprzyjając głębszemu zrozumieniu i docenieniu różnych kultur świata.
Pokusiłabym się o stwierdzenie, iż teatr kamishibai można wykorzystać w pracy praktycznie na każdych zajęciach w szkole i w przedszkolu oraz z każdą grupą wiekową. Prostota, kreatywność, zaangażowanie w jego powstawanie i interakcja pomiędzy lektorem a publicznością to największe zalety teatru kamishibai. Polecam każdemu tę przygodę.
Justyna TRYBKA, nauczycielka języka angielskiego oraz edukacji wczesnoszkolnej i wychowania przedszkolnego w Szkole Podstawowej nr 3 w Polkowicach
TEN ARTYKUŁ POWSTAŁ W RAMACH PROCEDURY AWANSU ZAWODOWEGO. DZIEL SIĘ WIEDZĄ I DOŚWIADCZENIEM Z „KURIEREM”. POMOŻEMY CI W AWANSIE ZAWODOWYM I WSPÓLNIE ZAINSPIRUJEMY INNYCH! SZCZEGÓŁY – TEL. 739 290 210.
