Działania przeciwko rasizmowi oraz nietolerancji, a także wspieranie równego traktowania być może jeszcze nigdy nie były tak zagrożone jak w tej chwili – powiedział Bertil Cottier, przewodniczący Europejskiej Komisji przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI), podczas prezentacji rocznego raportu komisji. Jednocześnie podkreślił, iż można dostrzec rosnącą świadomość tego, iż rasizm i nietolerancja stanowią zagrożenie dla demokracji, praworządności oraz praw człowieka w Europie. To paradoksalna sytuacja i nie jest to wyłącznie zjawisko europejskie.
Szwajcar ponadto ubolewał z powodu zarzucenia przez USA roli państwa-obserwatora ECRI w lutym tego roku. ECRI należy do Rady Europy, a więc nie jest organem Unii Europejskiej.
Profilowanie rasowe problemem
ECRI w raporcie wskazuje „kluczowe wyzwania polityczne” dla państw. Jednym z nich jest tzw. „racial profiling”, czyli wykorzystywanie cech zewnętrznych, które mogą sugerować narodowość, pochodzenie etniczne albo przynależność religijną jako podstawy do kontroli osobistych lub innych działań policyjnych.
Takie praktyki stosowane przez funkcjonariuszy państwowych służb bezpieczeństwa mają miejsce na przykład podczas kontroli granicznych, działań antyterrorystycznych lub ogólnych kontroli. Działania te wywołują „poczucie upokorzenia i niesprawiedliwości społecznej” – podkreśla ECRI.
W raporcie celowo nie wymienia się poszczególnych państw ani nie tworzy rankingu. W odpowiedzi na pytanie Deutsche Welle, pierwsza wiceprzewodnicząca ECRI, Tena Simonovic Einwalter, jednak potwierdza, iż zjawisko profilowania rasowego pojawia się głównie w raportach krajowych dotyczących Francji i Włoch. Z drugiej strony, nie wszystkie raporty krajowe zostały dotychczas opublikowane. Jako pozytywny przykład tego, jak można zapobiegać dyskryminacji, ECRI wskazała Zjednoczone Królestwo.
Komisja wezwała państwa członkowskie Rady Europy do podejmowania inicjatyw, takich jak wyraźne zakazy oraz dokumentowanie przynależności etnicznej podczas zatrzymań.
W przeszłości ECRI wezwała Niemcy do opracowania środków, które mają zapobiegać profilowaniu rasowemu. W roku 2022 Komisja oceniła, iż zalecenie to nie zostało zrealizowane.
Segregacja dzieci pochodzenia romskiego
W szkołach niektórych państw Rady Europy przez cały czas praktykowana jest segregacja dzieci romskich. Częściowo uczą się one w oddzielnych klasach lub szkołach. Prowadzi to do niższego poziomu edukacji i zbyt wysokiej liczebności dzieci romskich w niektórych szkołach.
Pomimo już podjętych środków, takich jak odpowiednie zakazy stosowania tego typu działań lub wyraźne oznaczanie ich jako dyskryminacji, faktyczny postęp następuje bardzo wolno. ECRI zaapelowała do państw Rady o zapobieganie wszelkim formom segregacji rasowej.
Mowa nienawiści wobec osób transpłciowych
ECRI ponadto krytykuje mowę nienawiści wymierzoną w osoby transpłciowe, która szczególnie nasila się podczas kampanii wyborczych. W raporcie zaznaczono, iż powtarzającym się trendem jest na przykład chęć ochrony dzieci przed tzw. „ideologią gender”. Ponadto dochodzi do przemocy fizycznej wobec osób transpłciowych. Takie prześladowania prowadzą u poszkodowanych do problemów psychicznych, a choćby myśli samobójczych.
Podobnie jest w przypadku osób interpłciowych, czyli ludzi, których płeć fizyczna nie jest jednoznacznie męska ani żeńska. ECRI potępia w swoim raporcie rocznym, iż tak zwane operacje normalizujące płeć oraz inne medycznie niekonieczne zabiegi nie są jeszcze zakazane w wielu krajach. Chodzi o zabiegi przeprowadzane w dzieciństwie, mające na celu przypisanie płci: narusza to nietykalność cielesną oraz różnorodność. ECRI ponadto podkreśla, iż w niektórych krajach europejskich widać postęp w zakresie ustawodawstwa mającego na celu ochronę osób interpłciowych i transpłciowych.
Komisja Przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) jest niezależną instytucją Rady Europy z siedzibą w Strasburgu i, podobnie jak sama Rada, liczy 46 członków, w tym wszystkie 27 państw członkowskich UE, a także państwa Bałkanów Zachodnich, Turcję i Zjednoczone Królestwo. Komisja sporządza raporty krajowe i wydaje zalecenia. Nie rozpatruje indywidualnych skarg, ale przypadki rasizmu, dyskryminacji i nietolerancji o charakterze strukturalnym.
