W ostatnim czasie Uniwersytet Jagielloński we współpracy z Instytutem Rozwoju Miast i Regionów przeprowadził szeroką ankietę wśród uczniów ostatnich klas szkół średnich w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (GZM). Badanie objęło prawie 2000 osób i miało na celu zrozumienie, jak młodzież postrzega swoje otoczenie, perspektywy zawodowe oraz możliwości rozwoju w miastach, w których się uczą.
Realizacja badania miała miejsce od początku stycznia do końca marca 2024 roku, skupiając się głównie na uczniach techników, liceów ogólnokształcących oraz szkół zawodowych. Zdecydowana dominacja uczniów techników w analizach nie tylko pozwoliła na uzyskanie zróżnicowanych danych, ale także ukazała różnice w podejściu do kształcenia i przyszłości zawodowej. Respondenci wypełniali ankiety w formie elektronicznej (metodą CAWI), co przyczyniło się do różnorodności próby pod względem płci i typu szkoły.
Wyniki badania ukazują silne przywiązanie młodzieży do swoich miast. Aż 36% maturzystów zadeklarowało bardzo silne lub silne przywiązanie do miejscowości, w której się uczą. Zjawisko to pozostało wyraźniejsze wśród mieszkańców miast, gdzie wskaźnik ten wzrasta do 41%. Interesującym elementem jest fakt, iż mężczyźni (42%) wykazują silniejsze przywiązanie do regionu niż kobiety (32%).
Prawie połowa maturzystów (50%) wyraża przekonanie, iż w ich miastach istnieją dobre perspektywy na znalezienie pracy. Warto zauważyć, iż mężczyźni (54%) widzą lepsze możliwości zatrudnienia niż kobiety (46%). Katowice, Gliwice, Tychy oraz Tarnowskie Góry to miasta, które młodzież wymienia jako te z najlepszymi możliwościami zatrudnienia, podczas gdy w Sosnowcu i Dąbrowie Górniczej opinie są podzielone. Ponadto, 63% uczniów ocenia swoje miasto jako dobre miejsce do życia, przy czym mieszkańcy miast, w których uczą się, są bardziej zadowoleni (69%) niż ci, którzy dojeżdżają (54%). Gliwice zdobywają najwyższe oceny w zakresie jakości życia, co dodatkowo podkreśla pozytywną percepcję tego regionu.
Młodzież z GZM odczuwa również, iż w ich miastach mogą rozwijać swoje zainteresowania. 60% maturzystów podziela to zdanie, jednak mężczyźni (72%) są bardziej skłonni do tego stwierdzenia niż kobiety (62%). Katowice i Gliwice odnotowują najwyższe odsetki pozytywnych opinii na temat możliwości samorealizacji. Mimo tych pozytywnych ocen, tylko jedna trzecia maturzystów planuje pozostać w miastach, gdzie kończą szkołę. Wśród mieszkańców tych miejsc chęć ta wzrasta do 35%, a mężczyźni (33%) są bardziej skłonni do pozostania niż kobiety (25%).
W kontekście dalszych planów edukacyjnych, badania ujawniają różnice między uczniami liceów a techników. Licealiści częściej deklarują chęć studiowania, podczas gdy technikum skupia się na przygotowaniu do pracy zawodowej. Dodatkowo, mężczyźni częściej planują wyjazdy za granicę w poszukiwaniu lepszych warunków pracy. Z badania wynika również, iż młodzież walczy z niepewnością co do przyszłości. Blisko połowa respondentów nie wie, czy po studiach wróci do swojej miejscowości. Tylko 27% kobiet i 38% mężczyzn planuje powrót, co może świadczyć o rosnącej mobilności młodych ludzi oraz złożoności ich aspiracji zawodowych.
W obliczu dynamicznych zmian na rynku pracy, młodzież z GZM coraz częściej decyduje się na poszukiwanie pracy poza granicami metropolii. najważniejsze czynniki wpływające na tę decyzję to niskie zarobki oraz ograniczona liczba interesujących ofert pracy. Warto zwrócić uwagę, iż mężczyźni częściej podkreślają problem niskich wynagrodzeń, podczas gdy kobiety kładą większy nacisk na brak atrakcyjnych propozycji zawodowych.
Badania wskazują, iż chociaż większy odsetek kobiet dostrzega „dużą liczbę ofert pracy” w GZM, oceny dotyczące ilości i jakości ofert różnią się znacznie w zależności od płci. Kobiety są bardziej krytyczne wobec możliwości rozwoju zawodowego, a 35% z nich wskazuje brak perspektyw jako główny powód poszukiwania pracy poza metropolią, w przeciwieństwie do 23% mężczyzn. Mężczyźni z kolei częściej zauważają, iż w GZM brakuje branż, w których chcieliby się rozwijać.
Młodzież z GZM wykazuje przywiązanie do miejsca zamieszkania i nauki, co widać w deklaracjach 36% badanych. Należy jednak zauważyć, iż dla młodego pokolenia, które nawiązuje kontakty z innymi miastami, odwołania do tradycji mogą być niewystarczające. Młodzi dorośli są bardziej mobilni i otwarci na zmianę miejsca zamieszkania, co stawia przed GZM wyzwanie redefinicji lokalnej tożsamości.
Zauważalne są także różnice w postrzeganiu możliwości kształcenia wyższego a jakością życia w metropolii. Mimo pozytywnych ocen GZM, tylko jedna trzecia badanych planuje osiedlenie się i podjęcie pracy w tym regionie. Przy wyborze miejsca pracy, najważniejsze są czynniki związane z atrakcyjnością życia w danym mieście, ale także bliskość rodziny oraz dostępność ofert pracy.
Działania promujące różnorodność zawodową i eliminujące stereotypowe postrzeganie ról w społeczeństwie są istotne. najważniejsze są także polityki antydyskryminacyjne oraz prorodzinne, a także elastyczne godziny pracy. GZM wchodzi w nową fazę transformacji, która może przyciągnąć młodych ludzi i otworzyć nowe perspektywy rozwoju. Inicjatywy takie jak budowa hubu gamingowego w Katowicach oraz rozwój ekosystemów przemysłu 4.0 w Gliwicach mają potencjał, aby zmienić postrzeganie rynku pracy w metropolii.
Maturzyści coraz częściej deklarują chęć kontynuacji nauki oraz łączenia studiów z pracą, co wskazuje na zmiany w postrzeganiu wartości edukacji wyższej. Aż 66% badanych planuje dalszą edukację, a Katowice pozostają najpopularniejszym miejscem do studiowania. Wzrost konkurencji ze strony głównych metropolii w Polsce i za granicą wpłynął na spadek atrakcyjności mniejszych ośrodków akademickich w GZM.
Aby zwiększyć atrakcyjność GZM jako miejsca do życia i pracy, istotne jest dążenie do zbalansowania ambicji rozwojowych poszczególnych miast z potrzebą zjednoczenia ich w kontekście edukacji i rynku pracy. GZM ma szansę stać się regionem, który nie tylko przyciąga młodych ludzi, ale także oferuje im realne możliwości rozwoju kariery w nowoczesnych branżach, co może znacząco wpłynąć na długofalowy rozwój regionu.
Info: Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia
