Listopad to czas, kiedy świat zwalnia. Dni są krótsze, powietrze pachnie dymem z kominów, a w oknach coraz częściej pojawia się delikatne światło świec.
To także moment, w którym w wielu domach i przedszkolach pojawia się temat pamięci o bliskich. I choć mogłoby się wydawać, iż to zbyt poważne rozmowy dla najmłodszych — dzieci naprawdę potrafią zrozumieć te symbole. Po prostu… po swojemu.
Światło, które daje spokój
Kiedy zapalamy świecę, dzieci patrzą w jej płomień z zaciekawieniem i skupieniem. Dla nich to nie tylko ogień — to coś, co „świeci dla kogoś”, coś, co łączy.
Na zajęciach często mówimy, iż płomień to symbol dobra, które zostaje. Dziecko od razu chwyta sens: „To jak serce, które dalej świeci, choćby jak ktoś już nie może się przytulić”.
To właśnie ten prosty, dziecięcy sposób myślenia sprawia, iż rozmowy o pamięci stają się spokojne i naturalne.
Znicz — mała iskra pamięci
Znicz to dla dzieci coś bardzo konkretnego. Można go zapalić, postawić, obserwować jak się tli. To działanie — a dzieci rozumieją świat przez działanie.
Kiedy w sali pojawia się symboliczny znicz (oczywiście bez ognia — wystarczy lampka lub LED), dzieci same proponują, dla kogo chcą, by „świecił”.
Jedno powie: „dla babci, bo lubiła śpiewać”, inne: „dla mojego kotka”.
I właśnie w tej prostocie kryje się sens — pamięć nie jest dla nich czymś smutnym, tylko gestem miłości.
Chryzantemy — kwiaty, które uczą wdzięczności
Kiedy przynoszę do sali doniczkę z chryzantemą, dzieci najpierw pytają: „czy można ją dotknąć?”, „czy pachnie?”.
Opowiadam wtedy, iż to kwiat, który pojawia się wtedy, gdy chcemy powiedzieć „dziękuję” komuś, kto był dla nas ważny.
Nie trzeba mówić wiele. Dzieci same dorysowują w głowie historie: „moja babcia miała takie na balkonie”, „mama mówi, iż to kwiaty dla dziadka”.
W ten sposób symbol staje się częścią ich doświadczenia — nie przez tłumaczenie, ale przez emocje i wspomnienia.
Jak rozmawiać z dziećmi o tych symbolach
Nie trzeba wielkich słów ani długich opowieści. Wystarczy:
- wspólnie zapalić małe światełko,
- postawić kwiat w widocznym miejscu,
- pozwolić dzieciom powiedzieć, dla kogo jest to światło lub kwiat.
To proste gesty, które uczą szacunku, uważności i wdzięczności.
Z czasem dzieci same zaczynają rozumieć, iż symbole pomagają pamiętać — nie tylko o tych, którzy odeszli, ale też o tym, co w nas najpiękniejsze.
Pomoc w rozmowach o pamięci
Jeśli szukasz gotowych materiałów, które pomogą Ci przeprowadzić takie zajęcia w ciepły i symboliczny sposób, sięgnij po zestaw „Światło, które nie gaśnie”.
Znajdziesz tam bajkę, karty pracy, plansze i pomysły na zajęcia, które pomagają dzieciom zrozumieć, czym jest pamięć, światło i dobro, które zostaje z nami na zawsze.
