“Uprawianie kultury” w Uniwersytecie Jana Długosza

W dniach 23-24 września 2025 roku na Uniwersytecie Jana Długosza w Częstochowie odbyła się konferencja Uprawianie kultury. Wokół dziedzictwa Pawła Hertza (1918-2001). Spotkanie zgromadziło badaczy z Polski i zagranicy, którzy omawiali twórczość poety, tłumacza i eseisty, wskazując na jego rolę jako strażnika tradycji i zarazem uważnego obserwatora współczesności.

Paweł Hertz był jedną z kluczowych postaci polskiej literatury XX wieku – nie tylko poetą i autorem prozy, ale także wybitnym tłumaczem i redaktorem. W jego twórczości pobrzmiewają zarówno echa polskiej tradycji romantycznej, jak i inspiracje płynące z Europy.

Referaty i dyskusje plenarne podejmowały różne aspekty dziedzictwa Hertza – od jego odbioru w dwudziestoleciu, przez związki ze Stryjkowskim po inspiracje twórczością Lechonia – równie interesujące okazały się rozmowy w kuluarach.

Profesor Ireneusz Piekarski z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II opowiedział, jakich inspiracji można szukać w poezji Pawła Hertza:

Oczywiście każdy szuka innych inspiracji. Ktoś, jak ja może szukać tropów żydowskich i ich nie znajdować zbyt wiele. Ktoś może szukać jakiegoś tradycjonalizmu, konserwatyzmu. Na pewno melodia, to znaczy Hertz jest niezłym majstrem, tak można by trochę za Dąbrowską powiedzieć, wersyfikacyjnym. Można mówić, iż to jest katarynkowe, iż to jest takie za bardzo uładzone, ale on miał świadomość tego. Dążył do zachowania pewnego modelu poezji polskiej. jeżeli ktoś szuka klasycyzmu w rymie, w rytmie, w obrazach, no to u Hertza znajdzie.

Paweł Hertz to także podróżnik, jednak czy doświadczenia i miejsca, w których był, miały wpływ na jego twórczość? Na ten temat odpowiedział prof. Piekarski:

Kiedy pisał o sobie mówił, iż jest mieszkańcem czterech stolic, myśląc pewnie o Rzymie, o Wiedniu, o Paryżu, o Warszawie. On tam mieszkał, ten świat cywilizacji, no bo on w zasadzie był tak trochę jak Herbert – Europejczykiem. Znał od wewnątrz i traktował polskość jako część cywilizacji europejskiej, chrześcijańskiej. No i to, iż się ją zna bezpośrednio, nie tylko z książek, tę percepcję zmienia, więc te podróże były czymś ważnym formacyjnie, ale i później nieodzownym.

Konferencja pokazała, iż spuścizna Hertza pozostaje żywa. Jego dziedzictwo przypomina, iż kultura jest bieżącym dialogiem między przeszłością a teraźniejszością. Sam Paweł Hertz pozostaje świadectwem tego, jak słowo pisane może budować przestrzeń porozumienia i pamięci.