Miejskie laboratorium Urban laby działają w Polsce od kilku lat. Powstały m.in. w Rzeszowie, Gdyni, na Śląsku czy we Wrocławiu. To odpowiedź na brak w polskich miastach instrumentu wspierającego współpracę pomiędzy różnymi grupami interesariuszy miejskich, w tym przede wszystkim na linii urząd miasta – mieszkańcy. Autorem koncepcji jest Instytut Rozwoju Miast i Regionów (IRMiR), który założył, iż inicjatorem działań i instytucją zarządzającą laboratorium staje się „miasto” reprezentowane przez urząd miasta. Nie oznacza to jednak, iż instrument urban labu jest zarezerwowany wyłącznie dla władz miasta. W różnych krajach na świecie można znaleźć przykłady laboratoriów tworzonych, m. in. przez uniwersytety, prywatne korporacje, partnerstwa czy społeczności.
Idea w praktyceUrban lab to instrument do budowania współpracy i dialogu władz miejskich z mieszkańcami, organizacjami pozarządowymi, przedsiębiorcami oraz podmiotami naukowymi. Do jego głównych celów należy kreowanie harmonijnej współpracy na rzecz rozwoju miasta oraz poprawę jakości życia mieszkańców. Innymi słowy, w urban labie, czyli fizycznej, ale i kreatywnej przestrzeni spotykają się interesy różnych grup użytkowników miejskich: mieszkańców (aktywnych obywateli, właścicieli nieruchomości, wspólnoty mieszkaniowe), organizacji pozarządowych, sektora publicznego (miejskie instytucje publiczne), sektora prywatnego (od startupów, przez lokalne mikroprzedsiębiorstwa, po globalne koncerny) i podmiotów naukowych (uczelni, jednostek naukowo-badawczych, ekspertów).Urban lab zgodnie z założeniami ma być także miejscem inspirujących spotkań, przestrzenią wymiany nowoczesnej myśli miejskiej, gdzie organizowane będą liczne wydarzenia tematyczne dla mieszkańców i przy ich udziale oraz zapraszanych gości – ekspertów w swojej dziedzinie, z kraju i zagranicy, którzy swoją wiedzą przyczynią się do łamania utartych stereotypów o zasadach funkcjonowania miast. W założeniu urban labu, każde z działań powinno przejść przez najważniejsze etapy realizacji. Po pierwsze diagnozę potrzeb i problemów w mieście i badanie potrzeb mieszkańców, po drugie opracowanie rozwiązań, następnie testowanie wypracowanych rozwiązań, wdrażanie w środowisku rzeczywistym oraz ewaluację i ewentualne skalowanie.
Przestrzeń w sercu miastaW Opolu Urban lab będzie skierowane głównie do młodych ludzi, dlatego do współpracy przy powołaniu tej przestrzeni w mieście zostali zaproszeni przedstawiciele Miejskiej Biblioteki Publicznej, Młodzieżowej Rady Miasta, samorządów studenckich oraz przedstawiciele organizacji tworzącej Miejsce X. Miejscem aktywności młodzieży będzie jedno z pomieszczeń Centrum Przesiadkowego Opole Główne.– Zagospodarujemy 300-metrową powierzchnię z gigantycznym tarasem na miejsce dla uczniów i studentów. Centrum Przesiadkowe na co dzień jest odwiedzane przez setki młodych, którzy do Opola przyjeżdżają do szkół i na uczelnie, a także do pracy. Chcę, aby dzięki naszemu projektowi to miejsce stało się dla nich jeszcze bardziej przyjazne, tak jak nasze Opole – wyjaśnia Arkadiusz Wiśniewski, prezydent Opola.Miasto pozyskało na stworzenie i funkcjonowanie Urban labu 4 miliony złotych. Zaraz po podpisaniu umowy o dofinansowanie ruszą prace związane z dostosowaniem i zagospodarowaniem obiektu tak, aby w drugiej połowie 2025 roku przestrzeń mogła zacząć funkcjonować. Gospodarzem i opiekunem urban labu będzie Miejska Biblioteka Publiczna. – Biblioteka jest miejscem rozwoju społecznego i na styku wszystkich potrzeb społecznych. Cały czas obracamy się w kierunku ludzi młodych, abyśmy mogli wypełnić ich potrzeby i znaleźć przestrzeń nie tylko na spotkanie z książką – stwierdza Marcin Duda, dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej. – Prawda jest taka, iż abyśmy czytali w przyszłości, to musimy przestać na chwilę czytać. Żeby znaleźć czas na inne aktywności, pobudzające do działania i rozwoju przestrzeni wokół siebie, aby móc potem do tego czytania wrócić.